روستای باستانی و ییلاقی آتشگاه که به آغ مام نیز معروف میباشد از توابع دهستان سبلان در فاصله 5 کیلومتری شمال
سرعین واقع شده است. این روستا از باستانی‌ترین مکانهای شهر
سرعین و استان میباشد که آثار باقی مانده از دورانهای قدیم موید این مطلب است.
بر فراز تپه باستانی که امروزه خرابه هائی از آن باقی مانده است، نشان و یادگاری از رونق این منطقه در دورانهای تاریخی گذشته
ایران و آذربایجان میباشد. در حال حاضر براثر عوامل طبیعی در کنار سایر عوامل نظیر ساخت و سازها برفراز تپه باستانی باعث از بین رفتن تدریجی بنای آتشکده شده است.
ولی تپه باستانی آن بصورت تپه ای مرتفع در داخل روستا به خوبی نمایان است. براساس روایت‌ها و اسناد تاریخی این مکان از مراکز مهم و مقدس آئین زرتشتی خصوصاً در دوران ساسانیان بوده است و معبدی هم در آنجا بوده که از بین رفته و آثاری از آن باقی نمانده است، بنا به روایاتی جز زنجیری از آن، «در تشکیلات انوشیروان آذربایجان مرکز شمال بود... و حاکم نشین آن ارتاوید یا
اردبیل بوده است» «در
اردبیل که مرکز نشو و نمای دعوتهای اولیه آئین زرتشت بوده است معبد یا بنائی از آن دوران باقی نمانده ولی در بعضی نقاط من جمله دامنه‌های
...مشاهده کامل متن کوه سبلان... که با رواج اسلام عموماً از بین رفته جز قریه آتشگاه حتی نامهای آنها نیز عوض شده است»، «محل آتشکده قدیمی در کنار دهکده ای قرار دارد و برجای مرتفعی (تپه باستانی) است.
که امروز مسجدی بر روی آن موجود است (هم اکنون عاری از هرگونه بنائی است ) که به صورت زیارتگاهی میباشد، نظیر این آتشکده‌ها در دهستانها دامنه سبلان زیاد است» بعد از زلزله 1375 میراث فرهنگی استان اجازه هیچگونه ساخت و سازی بر روی تپه مذکور و خرابه‌های آتشکده را نداده است .
علاوه بر آن در طول قسمتهای اعظم روستا در داخل زمین لوله‌های سفالی قرار دارد که تعدادی از این لوله‌های سفالی و مسیر آنها در اثر خاکبرداری و یا عوامل دیگر ظاهر گشته است.
تاریخ دقیق لوله گذاری مشخص نمی‌باشد. ولی موقعیت قرار گرفتن آنها در دل زمین مؤید این مطلب است که به منظور هدایت آب به مکانهای مشخص و تعیین شده بوده است و براساس اظهارات اهالی و ریش سفیدان تعدادی از چشمه‌های ظاهر شده در سطح زمین در واقع آب هدایت شده توسط آن لوله‌ها میباشد که در اثر فشار وارده شکسته و آب آن بصورت ذکر شده ظاهر شده است.
تکه‌های شکسته لوله‌های سفالی در سطح اعظم روستا خصوصاً حوالی تپه باستانی به مقدار قابل توجه دیده می‌شود.در فاصله تقریبی حدود 200 متر از تپه باستانی در سمت غرب تپه ای طبیعی وجود دارد.
در زیر تپه غاری به نام کهل لر با ورودیهای متعدد قرار گرفته است که تعدادی از این مورد مسدود شده است و از مجموع ورودی ها، دو مورد آن هنوز هم باز بوده و امکان رفتن به داخل آن را ممن می‌سازد هر چند کسی داخل آن نمی‌رود.
این غار با توجه به موقعیت و شکل ظاهری آن شباهت زیادی به غارهای موجود در اطراف سرعین و نیر که آثار باستانی شگفت انگیزی در زیرزمین دور از انظار عمومی میباشد، دارد.
منبع :
http://ardebilnews.com/
http://tarikheardabil.blogfa.com/
کتاب سرعین بهشت آبهای گرم
http://isna.ir/
