موزه خلخال ( حمام تاریخی نصر )

حمام نصر خلخال متعلق به دوره قاجار میباشد و در جوار رود خانه نور علی چای در بافت بازار بنا شده است.
این بنا طبق تحقیقات محلی و مطالعه در کتب تاریخی (تاریخ گیلان و دیلمستان ،سیری در تاریخ آذربایجان و...) بدلیل خشکسالی و قحطی حادث شده در سال 1228 در هرو آباد (خلخال) بعنوان بنائی عام المنفعه برای تامین نیازهای اهالی محل بنا شده است.
فرم معماری این بنا با تفاوت‌های جزئی از اصول کلی حمام‌های ایران پیروی میکند که در نقشه آن به چشم می‌خورد.
حمام از طریق یک ورودی به هشتی و از آن جا به پیشخان منتهی می‌شود.
سربینه بانقشه مربع و چهار بازوی کناری از حمام‌های تاریخی تبعیت می‌کند,بخش گرمخانه به فرم هشت ضلعی و در ارتباط با فضاهای خدماتی و خزینه است,این حمام در قسمت سربینه دارای نقاشی‌های زیبا است.
ورود به هشتی از طریق پیشخانی میسر است که کف آن پایین‌تر از سطح خیابان می‌باشد و با دو پله به سطح معبر میرسد , این قسمت دارای دو ورودی می‌باشد یک ورودی به هشتی که به عنوان فیلتری ما بین سربینه و فضای بیرون عمل میکند و ورودی دیگر با چرخشی به سربینه منتهی می‌شود تا جلوی دید ...مشاهده کامل متن مستقیم از ورودی به سربینه گرفته شود.
دالانی نیز به ابعاد 1 / 16 × 1 / 4 متر در قسمت شمالی به صورت الحاقی به پلان بنا اضافه گردیده که این فضا نیز به هشتی ورودی منتهی می‌گردد.
این راهرو از طریق سه دالان ارتباطی (ورودی ) در ارتباط با گرمخانه می‌باشد به احتمال قوی این دالان محل چال حوض حمام بوده است.
سربینه دارای پلان مربع با چهار بازوی کناری میباشدکه با کاربندی به بزرگی که به فرم کلاه درویشی می‌باشد منتهی میگردد پس از عبور از سربینه وارد میاندر و از آن طریق گرمخانه می‌شویم.
این بخش که به فرم هشت ضلعی می‌باشد ، در ارتباط با فضا‌های خدماتی و خزنیه می‌باشد.
اتاق تنظیف که در سمت شمال گرمخانه قرار دارد با توجه به فرهنگ مردم و ماهیت این فضا به گونه ای طراحی گشته که در حاشیه قرار گیرد و دید مستقیم به داخل به وسیله گردش و پیچش جرزها شکسته شود.
سرویس بهداشتی نیز در ارتباط با میاندر ایجاد شده که دسترسی به آن هم از سربینه و هم از گرمخانه میسر باشد.
تون آتشدان و تاسیسات مورد نیاز جهت گرم کردن آب در ضلع پشتی خزنیه بوده که بعدها تخریب گشته است.
مشخصات سازه ای بنا :
پی سنگی با ملات آهکی و پایه‌های آجری به ضخامت 80 الی 100 سانتی متر می‌باشد و جرزها و دیوار‌های ضخیم این حمام به وسیله سنگ و آجر با ملات آهک اجرا شده است , پوشش سقف به صورت طاق و گنبد می‌باشد که برای تبدل زمینه مربع به دایره جهت اجرای گنبد از کاربندی استفاده گردیده است.
از قوسهای مورد استفاده در طاقهای این بنا می‌توان به پنج او هفت ، کلیل ، گهواره ای وکشکولی اشاره نمود.
این حمام در قسمت سربینه دارای نقاشیهای زبیای می‌باشد که در حال حاضر با چند لایه گچ وسیمان سفید پوشانده شده است, در حال حاضر پنج لایه تزئینی در این قسمت به چشم می‌خورد که تنها لایه اول (اصلی )و لایه چهارم دارای ارزش هنری و تاریخی می‌باشد از دیگر تزئینات می‌توان به کاربندیهای اجرا شده در سربینه و گرمخانه اشاره نمود.
حمام نصر خلخال پس از پایان عملیات مرمتی آن در سال 1386 به عنوان موزه خلخال مورد بهره برداری قرار گرفته و اشیاء موزه بخشی از تاریخ و فرهنگ منطقه را به معرض نمایش قرار داده است.
هم اکنون در موزه باستان شناسی خلخال، بیش از 150 شیء باستانی به نمایش گذاشته شده که قدیمی‌ترین شی ء مربوط به شش هزار سال پیش از میلاد است.
در این موزه گوشواره‌های طلایی از دوره ساسانی، گردنبند طلایی از دوره هخامنشی، اشیاء سفالی نقش دار متعلق به سه هزار سال پیش، مجسمه گاو کوهان دار با بیش از چهار هزار سال قدمت و مجسمه حیوان دو سر سه هزار ساله و … به نمایش درآمده است.
علاوه بر اینها نسخه‌های خطی صحیفه سجادیه و قرآن کریم مربوط به قرن سیزدهم هجری در این موزه دیده می‌شوند که از ارزش بسیار بالایی برخوردار است.
به همراه تعدادی سنگ قبر، تعدادی سنگ نگاره نیز در موزه وجود دارد که لزوم رمزگشایی از خطوط و علایم روی آنها و تعیین قدمت سنگ نگاره‌های مذکور و ارائه آنها به علاقمندان احساس می‌شود.
موزه خلخال بعد از موزه شیخ صفی الدین اردبیلی و موزه باستان شناسی مشگین شهر سومین موزه استان اردبیل است.
منبع:
http://andabil.persianblog.ir/page/8
http://www.miras-ar.ir
http://www.mehrnews.com/
http://khalkhalim.com/index.php?
http://www.negahmedia.ir/