مسجد مطلب خان خوی در مرکز شهر
خوی واقع شده‌است. این مسجد روباز در
دوره ایلخانی ساخته شده و پس از ویرانی در اوایل
دوره قاجار تجدید بنا شده‌است.
این مسجد شبستان بزرگ روباز مربع شکل دارد که دور تا دور آنرا حجره‌های دو طبقه و شاه‌نشین‌های رفیع و ایوانی عظیم احاطه کرده‌است.
جبهه بیرونی و درونی این مسجد آجری فاقد هر نوع تزئینات می‌باشد، فقط قسمت فوقانی شاه‌نشین بالای محراب ورودی شبستان، با مقرنس‌های درشت گچی آرایش داده شده‌است.
قسمت‌های داخلی
ایوان و طرفین ورودی آن را بوسیله آجرچینی (با پس و پیش آوردن آجرها) حالت سایه‌روشن دلپذیری به آن داده‌اند.
گویا این زیرسازی و فرم کار جهت انجام تزئیناتی مانند روکار آجری یا سنگ منظور شده که ناتمام باقی مانده‌است. این بنا درمرکز شهر، کنار بازار و ابتدای خیابان طالقانی واقع گردیده و ازبناهای قدیمی و درخور توجه
خوی است .
درخصوص تاریخ ساخت و صورت اولیه بنا اطلاع دقیقی در دست نیست ؛ لیکن آنچه که بیشتر مورد توافق است، این است که بنای مسجد دردوره ایلخانی ساخته شده و دردوره قاجاریه از طرف مطلب خان- حاکم
خوی-
...مشاهده کامل متن تغییرات و تعمیرا تی در آن صورت گرفته است .
بنای کنونی مسجد به ابعاد تقریبی 23×30 متر، درمیان دارای صحن روبازی به ابعاد تقریبی 16×16 متر است که در اطراف آن ، حجرات دوطبقه ، شاه نشین‌های رفیع و در وسط آن، حوض سنگی بزرگی قرار دارد .
همچنین دربخش شمالی ، شبستانی مستطیل شکل به ابعاد تقریبی 6×10متر واقع شده است . با مطالعه نقشه و ویژگی‌های ساختمانی بنا تا حدودی می‌توان وضعیت اولیه بنا را بازسازی کرد که بر طبق آن، بنای اولیه به صورت گنبدخانه ای بزرگ با ایوانی درنمای شمالی بوده است .
فضای داخلی گنبد خانه به ابعاد تقریبی 16×16 متر با پوشش بزرگ گنبدی مسقف می‌شده و در اضلاع داخلی آن، شاه نشین‌های بزرگ، و درمیانه ضلع جنوبی، محراب بزرگی قرار داشته است .
در دو زاویه جنوبی بنا، جرزهای حجیم و در داخل آنها، راه پله هایی برای دسترسی به پشت بام ساخته بوده اند . جرزهای حجیم جنوبی و زوایای مستحکم شمالی بنا ممکن است تکیه گاه و پشتبند گنبد بزرگ بنا بوده باشد .
بعد از ساخت بنا تا دوره قاجاریه، گنبد بنا فروریخته و بازسازی آن در دوره قاجار امکان پذیر نبوده است . بدین خاطر، فضای گنبد خانه در این دوره تبدیل به صحن روباز گردیده و ایوان نیز به صورت نمازخانه ای تغییرشکل یافته است.
منبع :
fa.wikipedia.org
http://www.negahmedia.ir/
http://khabarfarsi.com/
