قلعه عظیم سفید اشکنان مقر حکومت خوانین اشکنان در
دوره قاجار بوده که روزگاری نه چندان دور حاکم قسمت جنوبی استان
فارس بوده اند و بر اساس مدارک موجود مسئولیت دریافت مالیات از بخش عمده ای از استان
هرمزگان، بخش شیبکوه فعلی و جزایر تابعه از جمله
کیش نیز بر عهده ایشان بوده است.
این قلعه بزرگ که شامل شش حیاط مجزا، چهار برج نگهبانی و یک خندق عمیق در اطراف آن می‌باشد، در دو تا سه طبقه و به متراژ حدود چهار هزارمتر مربع ساخته شد و به عنوان قلعه‌ی
مرکزی و چند قلعه‌ی دیگر در اندازه‌ی کوچکتر در روستا‌ها و مناطق تابعه زیر مجموعه آن بوده است که کارگزاران خان در آن مستقر بوده اند.
از ویژگی‌های این قلعه وجود برجی بزرگ در وسط قلعه بوده که نگهبان، نردبان طنابی آن را با خود بالا می‌کشیده وکسی جز نگهبان امکان ورود به آنجا نداشته است.
این برج بر کل قلعه و منازل اطراف و دشت پیرامون خود اشراف داشته است و توسط علی خان، کلانتر وقت، بنا شد.
علی خان که خود منصب خانی و شوکت الممالکی را از حاکم
فارس دریافت کرده بود مردی رعیت دوست و آینده نگر بود، به همین جهت اقدامات عمرانی وی باعث رونق این شهر در سده‌ی گذشته
...مشاهده کامل متن گردید.
از جمله اقدامات ارزشمند او، ساخت و احیای قنوات عالی آباد در تنگ خور واقع در بیست کیلومتری اشکنان بود که سالها موجب رونق کشاورزی این منطقه گردید.
کاشت محصولاتی چون پنبه، کنجد، تنباکو، گندم، جو و صدها اصله نخل، حاصل خدمت این مرد بزرگ شد. آب این قنات در مسیر خود دشت نخلستانها را آبیاری می‌نمود و چرخ چند آسیاب آبی را می‌چرخاند و صدها هکتار مزرعه گندم وجو را آبیاری می‌نمود.
این قلعه عظیم در اوایل قرن اخیر در سال هزار و سیصد و شش شمسی در راستای گسترش قدرت مرکزی و به دلیل کدورت خاطر رضا خان از خوانین جنوب فارس و به خاطر موضع گیری سیاسی آنان در سال‌های مشروطه و در پی شکایات عده ای از اهالی از ساکنان قلعه، مورد هجوم سربازان رضا خان قرار گرفت و تخریب شد.
البته گذشت زمان و کم توجهی به آن موجب شده است که فقط آثار مختصری از آن باقی بماند و در حال حاظر تنها بخشی از دیواره‌‌های طبقه همکف و یک برج نیمه مخروبه و خندقی پر از آوار ساختمانی از آن بر جای مانده، که به دلیل کم توجهی در آستانه تخریب کامل می‌باشد.
از آنجا که مصالح به کار رفته در این قلعه بیشتر خشت و گل می‌باشد، بیش از هر چیز در معرض فرسایش توسط باران و حوادث طبیعی است که امید می‌رود با ثبت آن اقداماتی جدی در جهت حفظ آن صورت گیرد.
منابع :
http://shiraze.ir/
http://ashkananazad.blogfa.com/
http://ashkananazad.ir/
http://www.ashkananfars.ir/
http://www.ashkanan.ir/
