آدرس : مازندران
پناهگاه حیات وحش میانکاله شامل شبه جزیره میانکاله، خلیج گرگان و جزیره آشوراده میباشد و این پناگاه مشتمل بر خلیج گرگان، جزیره آشوراده و شبه جزیره میانکالیه است که حدود هفت هزار هکتار وسعت دارد و به عنوان یکی از ذخایر زیست محیطی کره زمین از سوی یونسکو به ثبت رسیده است.
تالاب بینالمللی و پناهگاه حیات وحش میانکاله طبق مصوبه شماره ۱۲ مورخ ۱۳۴۸/۸/۱۲ شورای عالی سازمان شکاربانی و نظارت بر صید وقت به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید.
متعاقب آن و به دلیل اهمیت اکولوژیک منطقه بر اساس مصوبه ۷۸ مورخ ۱۳۵۴/۵/۲۱ شورای عالی حفاظت محیط زیست مندرج در روزنامه رسمی شماره ۸۹۲۱ مورخ ۱۳۵۴/۵/۲۸ با وسعت ۶۶,۹۳۳ هکتار به عنوان پناهگاه حیات وحش میانکاله ارتقا یافت.
همچنین مجموعه تالاب‌های میانکاله، خلیج گرگان و لپوی زاغمرز به دلیل تنوع کم‌نظیر اکوسیستم‌هایی که در برگیرنده ۹ تیپ از ۴۲ تیپ تالاب شناخته شده جهان (شامل کولاب‌های آب شیرین ساحلی، کولاب‌های لب شور و شورساحلی، مناطق ذخیره آب، مانداب‌ها و حوضچه‌های آب شیرین دائمی، مانداب‌ها و حوضچه‌های آب شیرین فصلی، سواحل ماسه‌ای، تالاب‌هایی با پوشش درختچه‌ای، رودخانه‌ها، نهرها و حوزه‌های دائمی، آب‌های دریایی کم عمق دائمی) میباشد و دارا بودن معیارهای حائز اهمیت کنوانسیون تالاب‌های بینالمللی (حائز شرایط ۶ معیار از ۸ معیار مربوط به شناسایی تالاب‌های با اهمیت بینالمللی) در سال ۱۳۵۴ در زمره اولین دسته از تالاب‌هایی بوده که در فهرست کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.
همچنین منطقه مذکور به جهت نقش و کارکردی که به دلیل دارا بودن ارزش‌های متنوع زیستی، تاریخی، اقتصادی و آموزشی و تفرجی در زمره یکی از ۹ ذخیره‌گاه زیستکره در سال ۱۳۵۵ به کمیته برنامه انسان و کره مسکون یونسکو (MAB) معرفی و انتخاب گردید که با این اوصاف اهمیت منطقه به عنوان یک جایگاه ارزشمند بینالمللی و کم‌نظیر در بین کشورهای منطقه (خاورمیانه و غرب آسیا) بر متخصصان اکولوژی و محیط زیست پنهان نیست.
این منطقه به عنوان اولین تالاب بینالمللی ایران و جزو با اهمیت‌‌ترین ذخیره‌گاه زیستکره محسوب میگردد که علاوه بر پشتوانه ارزشمند تولید مثل بخش عظیمی از ماهیان دریای خزر همه ساله پذیرای جمعیتی بالغ بر یک میلیون قطعه از بیش از یکصد گونه از انواع پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی میباشد.
در همین حال ارزش‌های زیبایی شناختی تالاب، انارستان‌ها، چمنزارها و دیگر پوشش‌های گیاهی در حاشیه جزر و مدی (جنگل‌زارها) موضوعی ارزشمند و غیرقابل انکار است.
موقعیت پناهگاه حیات وحش میانکاله در بین کشورهای همجوار دریای خزر از نظر زیست‌‌محیطی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا در طول ساحل جنوب دریای خزر فقط همین مسافت ۶۰ کیلومتری از هرگونه توسعه شهری و آلودگی‌های قابل ملاحظه و تخریب و بهره‌برداری مفرط مصون مانده است.
پناهگاه حیات وحش میانکاله در ناحیه جغرافیایی پالارکتیک غرب به عنوان مهمترین اندوختگاه پرندگان آبزی و کنار آبزی بشمار می‌رود و از لحاظ تنوع زیستی قریب نیمی از تنوع زیستی پرندگان ایران (حدود ۲۴۰ گونه) که ۴۰ گونه از آن را گونه‌های دارای طبقات حفاظتی براساس طبقه‌بندی گونه‌های حمایت شده و در معرض خطر (IUCN) تشکیل می‌دهند، در برمی گیرد.
این منطقه در سراسر سال میزبان جمعیت‌های کثیری از گونه‌های مختلف پرندگان میباشد که از این تالاب به جهت برخورداری از شرایط مناسب زیستی، منابع تغذیه‌ای و آب و هوایی معتدل، جهت زمستان‌گذرانی و یا تابستان‌گذرانی و جوجه‌آوری به آن مهاجرت می‌نمایند.
همچنین در طی دوره‌های زمانی مختلف پرنده‌های از گونه‌های مختلف آبزی و کنارآبزی، در این منطقه رهاسازی میشوند.
کلونی‌های کنونی اصلی جمعیت فلامینگو، باکلان‌ها، قوها، پلیکان‌ها، مرغابی ها، عقاب دریایی دم سفید، اردک سرسفید و کنار آبزی‌های مهاجر به کشور ایران در این منطقه تالابی زیست می‌نمایند.
ضمن اینکه شبه جزیره میانکاله با برخورداری از امنیت کافی و پوشش‌های درختچه‌ای محل زیست دائمی دو گونه ارزشمند و حمایت شده پرندگان بومی شاخص شمال کشور یعنی قرقاول خزری و دراج نیز میباشد که در تمام فصول سال در این منطقه زیست و زادآوری دارند.
زیستگاه آبی میانکاله و خلیج گرگان محل تخم‌ریزی و بستر طبیعی زاد و ولد ماهیان کپور در فصول پاییز و زمستان تا نیمه اول بهار سال بعد و همچنین زیستگاه ماهی کفال را در بر دارد و به عنوان بخش اعظم ذخیره ژنتیک این‌گونه‌های آبی به شمار می‌رود.
در حال حاضر و به دلیل مشخص نشدن دقیق محدوده‌های این پناهگاه ، همه کسانی که وارد میانکاله میشوند قابلیت ورود به عرصه‌های امن پرندگان را دارند که کمبود نفرات و نیروهای محیط زیست ، این مشکل را تشدید می‌کند.
پهنه بیش از 68 هزار هکتاری مساحت میانکاله ، شامل 4 هزار هکتار خلیج و تالاب است که نیازمند توجه و مراقبت بیشتر میباشد. با اجرای کامل طرح جامع میانکاله ، ورود گردشگران به این منطقه ضابطه مند شده و حتی میتوان در برخی روزها ، به تعداد مشخصی از گردشگران اجازه بازدید و حضور در این منطقه را داد.
پوشش گیاهی:
۱۷۹ گونه گیاهی در پناهگاه حیات وحش میانکاله شناسایی شده است. از گونه‌های مهم گیاهی منطقه میتوان از انار وحشی، ازگیل، تنگرس، ولیک؛ گز، جگن، نی و داغداغان نام برد.
پستانداران منطقه:
بر اساس گزارشات مستند تاریخی این منطقه در گذشته ای نه چندان دور زیستگاه گونه‌های شاخص چون مرال، پلنگ و گرگ بوده است، لیکن در حال حاضر پستانداران منطقه محدود به گربه جنگلی، شغال، گراز، روباه، خرگوش، تشی، جوجه تیغی و انواع خفاش و جوندگان کوچک میباشد.
منابع :
http://www.miyankaleh.com/
http://www.iew.ir/1391/06/11/1283
http://www.mehrnews.com/detail/News/2020750
http://behshahrparkmeli.mihanblog.com/
http://www7.sari.irna.ir/fa/News/81003596
http://www.farsnews.com/imgrep.php?nn=13921105001397
