کاخ موزه باغچه‌جوق

کاخ موزه ماکو در دو کیلومتری جاده ماکو ـ بازرگان و در روستای «باغچه‌جوق» قرار دارد.
باغچه جوق در زبان ارمنی به معنی ده بوده که در اواخر دوره قاجاریه به دستور تیمور تیموری معروف به اقبال السلطنه ماکویی ساخته شد.
اویکی از حکام وقت و از سرداران مظفرالدین شاه بود که بنای این کاخ عظیم را بنیان نهاد.
کاخ اصلی باغچه‌جوق، مجموعه‌ای دو طبقه است با دو پیشامدگی قرینه و سقف شیروانی و صراحیهای گچی به شکل نرده‌های خراطی شده در اطراف بام است.
مجموعه کاخ در میان باغ مشجر بزرگی که درختان کهن گوناگون دارد قرار گرفته ,وسعت باغ یازده هکتار است, معماری آن تلفیقی از معماری سنتی ایرانی و غربی،‌به ویژه معماری روسیه است.
گچبری این ساختمان و آئینه کاری داخلی آن به شیوه استادانه و منحصر به فرد توسط هنرمندان ایرانی انجام گرفته است.
در سال 1353خورشیدی ساختمان قصر باغچه‌جوق به علت ویژگی‌های ممتاز هنری و معماری،توسط دولت از وراث سردار خریداری شد و بعد از انجام تعمیرات ضروری در آن، از سال 1364 خورشیدی برای بازدید عموم آماده شد و هم‌اکنون به عنوان کاخ ـ موزه از آن استفاده می‌شود.
اولین تصویری که به محض ورود به محوطه کاخ دیده می‌شود حوض و یا استخر بزرگ حیاط کاخ با آبراههایی ...مشاهده کامل متن که به قسمت‌های مختلف باغ جاری است ، مجسمه‌های گچی سردرها و نمای بیرونی که با ظرافت خاصی کار شده‌اند چشم هر بیننده ای را خیره می‌کنند.
گلدان‌ها و مجسمه‌هایی در بالای عمارت دور تا دور کاخ به چشم می‌خورد که اغلب جای گل و چراغ بوده و پایه ستون‌ها و گلدان‌ها از سنگ خارا است که ازکشور هند وارد کرده است.
پرده‌های زربافت، مبل‌های بی‌نظیر، تخت خواب‌هابا تشک‌های پرقو، کاغذ دیواری‌های و رنگ آمیزی سالن‌ها و نقاشی سقف اتاق‌ها،ظروف چینی اعلا و لوسترهای کریستال، فضای حیاط با گلکاری و درختان میوه و زینتی در کنار حوض‌های وسیع و آبراهها، حالت رویایی به کاخ داده‌اند و وقتی گردشگران وارد این محوطه می‌شوند ساعت‌ها محو تماشای ذوق و هنر ایرانی بکار رفته در این کاخ می‌شوند.
یکی دیگر از جذابیت‌های دینی کاخ، نقاشی‌های خوش رنگ و لعابی است که در گوشه به گوشه سالن‌ها واتاق‌ها به چشم می‌خورد و هر کدام متناسب با فضای سیاسی و فرهنگی و اجتماعی آن دوران کشیده شده‌اند.
تالار آئینه‌کاری وگچبری شده حوضخانه مهمترین و مرکزیترین بخش کاخ است که سایر بخشها در پیرامون این تالار مرتفع شکل گرفته‌اند. تزئینات قصر، ترکیبی از ویژگیهای معماری ایرانی و معماری روسیه اواخر قرن ۱۹ است.
گچبریها، کاغذ دیواریها، نقاشیهای رنگ و روغن، نرده‌های چوبی، ارسیها و نیز تزئینات نمای بیرونی در نوع خود بی‌نظیر هستند. در بخشهایی از کاخ نیز اسباب و لوازم شخصی سردار ماکویی خود نمایی میکنند.
الحاقات دیگر این کاخ، آشپزخانه، گلخانه، حمام، انباری و نگهبانی هستند که با ظرافت و تبحر خاصی ساخته شده‌اند.
با اینکه این بنا ثبت ملی شده و هر سال گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند اما خیلی‌ها از وجود آن بی‌خبرند و گردشگرانی هم که به این مکان می‌آیند اکثرا توسط راهنمایان تور و افراد محلی معرفی شده‌اند.
این کاخ موزه به عقیده گردشگران یکی از رویایی‌ترین کاخ‌های ایران است که در انزوا قرار گرفته است.
در مجاورت کاخ، عمارت مربع شکل و ساده‌ای قرار دارد که در زمان حیات سردار، آشپزخانه اختصاصی بوده است.
این بنا که به عمارت سنگی شهرت دارد از سنگهای صیقلی و تراش‌خورده همراه با سقف شیروانی ساخته شده است. ارتباط عمارت سنگی و کاخ اصلی از میان محورهای پلکانی که جوی آبی در میان دارد ایجاد شده است.
با اینکه شکل نامنظم کلی باغ که با هیچ یک از اصول باغسازی ایرانی منطبق نیست، بخشی از باغ در اطراف کاخ اصلی دارای طرحی از پیش اندیشیده و تقریباً منظم و محصور است
این محوطه توسطه نرده‌های چدنی زیبایی از سایر بخشهای باغ جدا شده است که تقریباً نقش اندرونی ایفا میکند
در بخشهایی از محوطه، آثاری از کفسازی سنگی باقی مانده است.
حوض بیضی شکلی در سمت غربی کاخ و حوضی مستطیل شکل ساده در سمت شرقی وجود دارد. در مقابل کاخ، طاق ورودی بسیار زیبایی قرار دارد که پلکانی دو سوی تراس بالا را به این محوطه محصور متصل می‌کند.
در شمال و جنوب محوطه در میان حصار درونی دو ورودی فرعی وجود دارند که ورودی جنوبی به سوی بناهای خدماتی و ورودی شمالی به ورودی اصلی پیاده راه می‌یابند.
باغ میوه باغچه‌جوق در پیرامون محوطه طراحی شده، شکل گرفته که توسط حصاری محصور شده است.
باغ میوه باغچه‌جوق دارای انواع درختان میوه همچون زردآلو، گردو، به، گیلاس، آلو، فندق، گلابی، بادام و سیب است که درختان زردآلو بخش اعظم درختان را به خود اختصاص داده‌اند
گونه‌های گیاهی دیگری مثل اقاقیا، تبریزی و بوته‌های بزرگ رز نیز به شکلی پراکنده در سطح باغ دیده میشوند.
ظاهرا درختان در گذشته به طور منظم کاشته شده بودند ولی با گذشت زمان، بسیاری از آنها از بین رفته‌اند و شکل کاشت منظم دگرگون شده است.
آبیاری باغ به شکل غرقآبی انجام میشده و از چشمه آبی که در یک کیلومتری بالا دست باغچه وجود دارد، استفاده میشده است.
قبل از سال ۱۳۵۶ خورشیدی، آب چشمه یک هفته در اختیار باغ و یک هفته در اختیار روستا بوده است ولی الان به دلیل خشکسالی، این آب به طور کامل توسط روستائیان مصرف میشود
در حال حاضر آب مورد نیاز آبیاری باغ، تنها از آب برفهای ذوب شده کوهستان و بارندگیها و آبهای فصلی و پس از اتمام آب کوهها از مازاد آب روستا تأمین میشود.
باغچه‌جوق از نمونه‌های منحصر به فرد باغسازی در ایران محسوب میگردد.
چون از یکسو دوران شکل‌گیری آن به دوران قاجاریه باز میگردد که معماری ایرانی به بیشترین میزان در تاریخ خود چشم به دیگر نقاط جهان دوخته بود و هم به لحاظ موقعیت قرارگیری در منتهی‌الیه محدوده‌های جغرافیایی ایران و در خط تماس با دیگر فرهنگها واقع شده بود.
این هر دو عامل در شکل خاص این باغ منحصر به فرد تاثیر خود را برجای گذاشته‌اند و نمونه‌ای خاص از باغسازی ایرانی را پدید آورده‌اند.
استخر ذخیره آبی در غرب عمارت سنگی به منظور جمع‌آوری آبهای طبیعی وجود دارد.
ورودی پیاده با هشتی نسبتاً کوچک و سقف نقاشی شده در بخش شمال غربی حصار، راه ورودی و ارتباطی به حیاط محصور محسوب میشود.
در این بخش در حال حاضر فضای نگهبانی که برای مجموعه در نظر گرفته شده جای گرفته است.
در راستای غربی ورودی پیاده، دروازه دیگری جهت تردد کالسکه و ورودی به اصطبل درگذشته و اتومبیل و سایر وسایل نقلیه در حال حاضر واقع شده است.
در حال حاضر این موزه شامل اشیاء و لوازم زندگی سردار ماکو است که به لحاظ موقعیت و نفوذ قابل توجه ایشان در این خطه از کشور ـ به ویژه در زمان حکومت پر آشوب مظفرالدین شاه ـ اکثراً از طرف حکام و دربار روسیه برای ایشان ارسال شده بود
این اشیاء در نوع خود جالب توجه و دیدنی است.
این اسباب و اثاثیه در اتاق‌های طبقات اول و دوم ساختمان مرکزی به شرح زیر در معرض تماشای بازدید کنندگان قرار داده شده است:
انواع و اقسام مبل‌ها و صندلی‌های لوکس از جنس چوب‌های جنگلی نی و خیزران، با تزیینات برجسته برنزی و رویه مخمل و نقوش کنده‌کاری شده ـ ساخت کشورهای لهستان، فرانسه، اتریش و روسیه.
آیینه‌های سنگی با قاب‌های طلایی و استیل مشکی منبت‌کاری شده.
پاروانی سه تکه از استیل طلایی با تزیینات ویژه و پارچه اطلسی و نقوش گل و بته ـ ساخت فرانسه.
کاناپه‌های اطلسی
پرده‌های رنگین اطلسی، پشمی و توری زری با طرح‌های مختلف.
دستشویی متحرک لگن‌دار از چینی اعلا و ملحقات استیل گلدار به رنگ طلایی ـ ساخت روسیه.
کمد و جالباسی از چوب گردو با منبت‌کاری و روکش اطلس ـ ساخت اتریش.
لوسترهای برنزی هجده شاخه ـ ساخت فرانسه.
قاب عکس‌های خانوادگی سردار ماکو.
تعدادی از اتاق‌های طبقه همکف تبدیل به موزه اشیای تاریخی، مردم‌شناسی و نمایشگاه جاذبه‌های تاریخی استان شده است.
تزیینات داخلی سالنهای هفت گانه این بنا به مدت 30 سال انجام شده است.
تعدادی از اتاق‌های طبقه همکف تبدیل به موزه اشیای تاریخی، مردم شناسی و نمایشگاه جاذبه‌های تاریخی شده است.
منبع:
http://ruhani.blogfa.com
http://araskenar.mihanblog.com/post/72
http://www.ita30.com/Excr.aspx?src=289
http://urmia.irib.ir
http://fa.wikipedia.org
http://2rism.net/sys/content/content.php?content.53
http://chtn.ir/Default.aspx?tabid=84&articleType=ArticleView&articleId=80666