منطقه تاریخی وباستانی خداآفرین به دلیل موقعیت و محوریت ممتازو برتری که داشته از هزاران سال قبل مسکن و مامن مردمان دنیای کهن بوده است.
کاوش‌های باستان شناسان نشان دهنده این است که از چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح، اقوامی در این منطقه سکونت داشتند که به فنون و هنرهای مختلف نیز آراسته بودند.
با آغاز عملیات اجرایی سدهای خداآفرین و قیز قلعه سی در سال 1385 هجری شمسی، پژوهش‌های باستان شناسی در حوضه آبگیر این سدها به طور جدی رقم خورد.
پس از انجام لایه نگاری در تپه <کهنه پاسگاه> ، بررسی کل محدوده سدهای
خدا آفرین همراه با مطالعات مردم شناسی منطقه صورت گرفت.
سفال‌های موسوم به سفال خاکستری که مختص عصر آهن بوده به وفور در کاوش‌ها و در گورها یافت شده است که تاییدی دیگر بر تاریخ این منطقه است و همچنین هشت گور که اجساد آن‌ها به شکل جنینی دفن شده‌اند از دیگر اشیایی است که در این موزه نگهداری می‌شود.
در این سال تعداد زیادی کورگان و یک قبرستان اشکانی منحصر به فرد کشف گردید واین پژوهش‌ها تا رسیدن به نتیجه مشخص برای حفظ آثار تاریخی این منطقه همچنان ادامه دارد.
در گورهای کشف شده، انواع زیور آلات فلزی، مفرغی و صدفی و سنگ‌های عقیق مختلف، همچنین گیره و قلاب با شکل‌های تزییناتی وجود داشتند که اهمیت مردمان ساکن در این مناطق به زیبایی و آراستن خود حتی پس از مرگ و
...مشاهده کامل متن اعتقاد به زندگی پس از مرگ را خاطر نشان می‌کند.
آنچه در مورد موزه باستان شناسی خداآفرین ارائه شده ماحصل حفاری‌های متعدد در این حوزه باستانی است که با هدف آشنایی مردم منطقه ، گردشگران و پژوهشگران در معرض دید علاقمندان قرار گرفته است.
قبر یک حیوان که در آن جمجمه حیوان دیگری نیز به همراه قطعاتی سفال و سنگ عقیق یافت شده نیز در نوع خود بی نظیر بوده و در هیچ جای کشور چنین قبری یافت نشده است.
موزه باستان شناسی خدا آفرین که دربرگیرنده آثار کشوفه از منطقه خدا آفرین می‌باشند، در 11 شهریور سال 1391 هجری شمسی در محل سازمان ساختمان سابق شهرداری خمارلو و به همت منطقه آزاد ارس تاسیس گردید.
آثار به نمایش در آمده در این موزه مربوط به سه گروه سفال ، مفرغ و زیور آلات و مربوط به هزاره دوم قبل از میلاد مسیح است.
سفالینه‌های به نمایش در آمده در این موزه بیشتر از نوع سفال خاکستری و ظروف سفالی نخودی رنگ در اشکال مختلف و شامل کاسه،تنگ ،دیگچه،کوزه و ... می‌باشد.
آثار فلزی موزه نیز در برگیرنده آثار هزارع دوم قبل از میلاد و شامل سر پیکان ، خنجر و سایر اشیاء فلزی است.
در گروه زیورآلات نیز انواع زیورآلات از جنس صدف ، خمیر شیشه و انواع مختلف سنگ‌های زینتی قرار دارند.
نمونه‌هایی از قلاب ماهی گیری نیز از دیگر اشیای منحصر به فرد نگهداری شده در این موزه است که با توجه به مجاورت منطقه با رود ارس، چگونگی تهیه غذای ساکنان این منطقه در چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح را نشان می‌دهد.
اشیای نگهداری شده در موزه خداآفرین برای موزه‌های کشور مهم بوده و نشان دهنده تاریخ حدود شش هزار ساله منطقه است و منبع مطالعاتی بسیار خوبی برای دانشجویان و محققان بوده که در معرض دید گردشگران،عموم و پژوهشگران قرار گرفته است.
منبع :http://www.forum.98ia.com/t1246159.html
www.nasrnews.ir
www.farsnews.com/newstext.php
http://www.honaronline.ir/Pages/News-6640.aspx
