دریاچه شهیون ( دز )

دریاچه مصنوعی شیهون یکی از زیباترین دریاچه‌های ایران است که در شمال غربی دزفول و پشت دو کوه شاداب و تنگوان شکل گرفته است و در کنار روستای گردشگری پامنار دزفول شکل گرفته و چهره زیبایى به منطقه شهیون داده است که از جاذبه‌های طبیعی ارزشمند و کم نظیر منطقه شهیون محسوب می‌شود.
آب این دریاچه از ارتفاعات اراک و الیگودرز سرچشمه گرفته و پس از عبور از کوههای زاگرس و دریافت ریز آبه‌های فراوان وارد این دریاچه می‌گردد این رودخانه از دو شاخه اصلی بنام سزار و بختیاری تشکیل می‌گردد.
رود سزار در شمالی‌ترین قسمت حوزه جریان دارد و شامل سه شاخه ماربره ، تیره و سبزه است. رود بختیاری دومین سرشاخه اصلی رودخانه دز است که در چهل کیلومتری اتصال سرخاب به رود سزار می‌پیوندد.
این درباچه نقش مهمی در منطقه ایفا می‌کند و زندگی آبزیان و پرندگان منطقه وابسته به آن می‌باشد. رودخانه دز پس از سد دز و عبور از دره عمیق حد فاصل قلعه شاداب و کوه تنگوان در غرب وارد دشت خوزستان گردیده و از میان شهر دزفول عبور و پس از عبور از جنگل دز و منطقه تحت حفاظت دز (پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده دز ) در محل بند قیر به رودخانه کارون می‌پیوندد و کارون بزرگ تشکیل می‌شود.
وجود منابع سرشار آب و پوشش گیاهی متنوع در منطقه، علاوه بر ایجاد مناظر زیبا و بدیع، زمینه‌های مناسبی را برای انجام ورزش‌های تابستانی و تفریحات آبی از جمله قایقرانی، اسکی ، شنا، ماهیگیری و ... به وجود آورده است. دریاچه شهیون و رودخانه دز به دلیل شرایط و عدم آلودگی و ورود فاضلاب یکی از مهمترین منابع تولید آبزیان آب شیرین در استان خوزستان می‌باشد .
به طوری که صید و بهرداری از ماهیان دریاچه یکی از منابع تامین معشیت ساکنان می‌باشد.
وجود چند جزیره کوچک و بزرگ که روی آن‌ها انبوهی از درختان کُنار و بادام کوهی به چشم می‌خورد، جلوه خاصی به دریاچه داده است به گونه‌ای که جزیره بزرگ وسط دریاچه با مساحتی بالغ بر 60 هزار مترمربع، چشم‌انداز زیبایی را به وجود آورده است.
بر روی این جزیره درختان کنار، بادام کوهی، کلخنگ و بید و همچنین جانوران کوچکی همچون روباه و خرگوش در کنار پرندگان زیبایی مانند تیهو و کبک و پرندگان دریایی، حیات وحش بی‌نظیری را به وجود آورده است.
این جزیره به دلیل موقعیت جغرافیایی خوب و مسطح بودن زمین آن، شرایط مناسبی را جهت احداث مراکز تفریحی و اقامتی و جذب گردشگران به منطقه فراهم آورده است.
در این دریاچه انواع آبزیان پرورش داده می‌شوند به همین دلیل در فصولی از سال محل مناسبی برای صید ماهی می‌باشد.
رای رسیدن به این دریاچه باید از جاده شهیون تا رسیدن به جاده انحرافی دریاچه طی مسیر کرد.
این جاده تا پای دریاچه به صورت آسفالته است در قسمتی مشخص از کنار دریاچه یک پارکینگ مناسب به همراه تعداد زیادی قایق برای گردشگران قرار داده شده است. با یک ساعت پیاده روی می‌توانید به منطقه بسیار زیبا و سرسبز و پوشیده از درختان نخل برسید.
در این مکان چشمه ای قرار دارد که از بالای کوه سرازیر شده و در قسمت پایین نیز منظره بسیار زیبای دریاچه قرار دارد. در قسمتی از محوطه درختان نخلی وجود دارند که 50سال پیش به زیر آب رفته و اکنون یکی دو سال است که دوباره سر از آب بیرون آورده اند.
وسعت دریاچه دز در شرایط پر آبی و کم آبی کمی متفاوت بوده و در حالت نهایی چیزی در حدود شش هزار هکتار است. عمق دریاچه نیز تا ۵۰ متر متغیر است. از عجایب دریاچه سد دز آن که در دریاچه ای که در استان گرمسیر خوزستان واقع است با نام قزل آلا(که یک ماهی سرد آبی است) برخورد می‌کنیم.
قزل آلای رنگین کمان جزو ماهی‌های غیر بومی دریاچه دز است، که با توجه به تحمل بیشتر این نوع قزل آلا- در مقایسه با انواع دیگر این ماهی-نسبت به دمای محیط، چند سال پیش در دریاچه سد رها سازی شده و اکنون توانسته خود را با شرایط محیطی آن وفق دهد.
ضمن آن که باید اشاره داشت؛ دریاچه دز بسیار بزرگ است و در نقاط مختلف آن، دمایی واحد و یکسان وجود ندارد، چرا که در برخی نقاط به دلیل ورود جریان‌های خنک فصلی از ارتفاعات منطقه یا جوشش چشمه‌های زیر زمینی از بستر دریاچه، دمای آب نسبت به محیط پیرامون تا حد قابل ملاحظه ای کاهش می‌یابد که همین می‌تواند محیط دلخواه و مناسبی را به عنوان زیستگاه ماهی قزل آلافراهم آورد.

منابع:
https://fa.wikipedia.org/wiki
http://www.khouznews.ir/fa/news/54738
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2696430
http://ahwaz.irib.ir/-news/376/1111