مسجد جامع اردکان از بناهای تاریخی، مذهبی
بافت قدیمی شهرستان
اردکان است که به قرن دهم هجری قمری تعلق دارد .
مسجد جامع اردکان یادگاری از دوران تیموری است که در مجاورت خود بازار و حمام را جای داده است.
بنای خشت و گلی مسجد شبستان بزرگ،
ایوان رفیع و گنبدی به وسعت 64 متر مربع دارد که در 500 سال گذشته 5 بار مرمت شده است.
قدیمی‌ترین اثر این مسجد زیرانداز - زیلویی - متعلق به سال 1016 هجری قمری است که در موزه مردم‌شناسی
اردکان نگهداری می‌شود.
این مسجد از گونه مساجد یک ایوانی دارای یک صحن است که گنبدخانه و
ایوان و رواق‌های اطراف بخش تابستانه آن را تشکیل می‌دهد.
مسجد جامع اردکان با اینکه تزئینات و کاشیکاری ندارد، اما مزین به یک در ورودی با ارزش هنری است.این درب به شکلی بسیار زیبا با صدها قطعه چوب پنج ضلعی ساخته شده است.
روی دماغه در، 8 قطعه فلز به شکل مربع بوده که 4 قطعه آن باقی مانده است.
براین قطعات فلزی ( ا... محمد ) به خط کوفی کنده کاری شده است، از نشانه‌های جالبی که
...مشاهده کامل متن گواه بنای این مسجد در عهد تیموری است ، همین درب بزرگ و چوبی تابستان خانه‌ی مسجد است که کلونهای کوچک آن از دوسر اژدها با دهان باز تشکیل شده است.
محراب مسجد با قطعه‌های کاشی، متعلق به اوایل دوره صفویه مزین شده است و در میان آنها سنگ مرمر نصب شده است.
در بخش شرق، قسمت شبستان ساخته شده که با ستون‌هایی چهار ضلعی در 2 ردیف با 6 ستون، بنا را پا برجا نگه داشته است.
از کهن‌ترین اشیاء که در مسجد از قدیم الایام باقی مانده،حزب قرآنی به سال 911 هجری قمری (صفوی) است.
طبق گفته‌ی مرحوم حاج عبدالحسین حاج آقا محمد چهار میرزایی ، در قسمت تابستانی مسجد پیه سوزی از طلای ناب وجود داشته که از سرنوشت آن اطلاعی در دسترس نیست .
از رسوم رایج در فرهنگ عامه اردکان ،چرخیدن زنان به دور گنبد نسبتا مرتفع مسجد و ریختن گندم برای کبوتران در دوشنبه اول هر ماه قمری میباشد. چاه و راهرو صاحب الزمان(عج) و سنگ جای پای منتسب به حضرت علی (ع)از دیگر نقاط مورد اعتقاد مردم در مسجد جامع اردکان میباشد.
گنبد مسجد رک بوده و تک پوسته با آجر چینی زیگ زاگی چهار ترک که بر روی یک هشتی نشسته است.
در قسمت شرقی محراب گنبد خانه یا همان تابستان نشین مسجد راهرویی پیچ در پیچ وجود دارد که به راهرو صاحب الزمان معروف میباشد . این راهرو که همان غلام گردش می‌با شد راهرویی برای رفت و آمد امام جمعه بوده است .
سبک معماری این مسجد آذری و از نشانه‌های آن گنبد خانه‌ای و یک ایوانه با رواق‌هایی در اضلاع شرقی و غربی که درب ورودی و اصلی بنا روبروی گنبد خانه باز می‌گردد.
مسجد جامع اردکان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و تحت پوشش سازمان میراث فرهنگی قرار دارد.
منبع:
http://arispic.ir/-47-59
http://www.bartarinha.ir/fa/news/1379
http://www.hamshahrionline.ir/details/134590
http://tnews.ir/news/E16B23330608.html
http://www.negahmedia.ir/media/show_pic/51453
