جزیره شیدور ( ماران )

این جزیره در فاصله حدود پنج کیلومتری جنوب شرقی جزیره لاوان قرار دارد و مساحت آن حدود چهار کیلومتر مربع می‌باشد. پوشش گیاهی این منطقه از گیاهان شور و پسند و مقاوم در مقابل کم آبی است که بطور پراکنده وجود دارند.
این جزیره یکی از کوچک‌ترین جزایر ایرانی خلیج فارس محسوب می‌شود به‌طوری که اگر در بلندترین نفطه آن بایستید و به اطراف نگاه کنید آب‌های اطراف جزیره را به راحتی می‌بینید.
شیدور مساحتی برابر 98 هکتار دارد. . از روی تصاویر ماهواره‌ای این جزیره ذوزنقه شکل به نظر می‌رسد. این جزیره یکی از زیباترین جزایر مرجانی خلیج فارس است که دارای غروب دریایی است.
جزیره شیدور خالی از سکنه می‌باشد و فعالیت انسانی در آن دیده نمی‌شود. چهار گونه پرستوی دریایی در این جزیره زندگی و تولید مثل می‌کنند.
در این جزیره تعداد زیادی مار سمی سیاه رنگ و کوچک که معمولاٌ زیر شن مخفی می‌شوند مشاهده شده است به همین جهت به جزیره ماران نیز شهرت دارد . این جزیره همچنین محل تخم گذاری لاکپشتان دریایی نیر می‌باشند .
شیدور یکی از چین‌خوردگی‌های کوهپایه‌های زاگرس با دامنه نوسان کوتاه است. جزیره شیدور در ادامه جزیره لاوان یک ساختار انفرادی ساحلی محسوب می‌شود که به‌صورت یک تاقدیس در مجاورت خشکی ایران ...مشاهده کامل متن با محور شمال غرب به جنوب شرق قرار گرفته و تقریبا تمام سطح آن از رسوبات سازند بختیاری و تراس‌های دریایی جوان مربوط به دوران چهارم زمین‌شناسی تشکیل شده است.
در برخی نقاط جزیره پوشش گیاهی آنقدر انبوه است که امکان رفت و آمد وجود ندارد. پوشش گیاهی غالب آن از نوع بوته‌ای است. البته اجتماعی از درخت مسواک نیز در شمال غربی آن وجود دارد.
همچنین یک اصله درختچه غیربومی کهور پاکستانی نیز در شمال جزیره رشد کرده است که هر چه سریع‌تر باید ریشه‌کن شود.
صیادان و بومیان جزایر اطراف در هنگام طوفانی بودن دریا و همچنین برای جمع آوری لاک پشتها و تخم پرندگان دریایی به این جزیره مسافرت می‌کنند. شیدور با این که مساحت بسیار کمی دارد از با اهمیت‌ترین و با ارزش‌ترین زیستگاه‌های پرندگان و لاک پشتهای دریایی در خلیج فارس و دریای عمان به شمار می‌اید.
بازدید از این جزیره همراه با راهنمایان آشنای محیط زیست و مجوزهای لازم امکان پذیر است .
جزیره شیدور از سال هزار و سیصد و شصت و شش تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است . این جزیره در تقسیمات کشوری جزء استان هرمزگان و از توابع شهرستان بوموسی می‌باشد که در فاصله دویست و شصت و دوکیلومتری بندرعباس واقع شده است.
جزیره ماران در مسیر مهاجرت پرندگان قرار داشته و سواحل آن زیستگاه مناسبی برای پرندگانی چون پرستوی دریایی و عقاب ماهیگیر می‌باشد. تنها پستاندار جزیره را جبیر تشکیل می‌دهد که از سالیان قبل در آن رها شده و امروزه جمعیت قابل توجهی را تشکیل داده است.
بر اساس سوابق موجود، نخستین پرنده‌شناسی که پرندگان جزیره شیدور را مطالعه و معرفی کرد دکتر درک اسکات پرنده‌شناس سازمان محیط زیست بود. نامبرده در بررسی خود که در تاریخ 18 تا 22 خرداد سال 1351 انجام گرفت حدود 600هزار پرستوی دریایی‌گونه سفید و هزاران پرنده دیگر را در حال جوجه‌آوری مشاهده کرد.
حواصیل سبز نیز اولین بار در ایران توسط او در این جزیره مشاهده شد.
مرجان‌های حاشیه جزیره شیدور یکی از بهترین زیستگاه‌های صدف مروارید در خلیج فارس است. فصل صید مروارید از اول تیرماه آغاز می‌شود، یکی از صیادان محلی می‌گفت هر کس هر چقدر بتواند صید می‌کند.
این جزیره از سوی سازمان بین‌المللی پرندگان به عنوان یکی از مناطق مهم پرندگان در خاورمیانه و ایران ثبت شده و به عنوان یک پناهگاه حیات‌وحش از سوی سازمان حفاظت محیط زیست مدیریت می‌شود.
بخش مرجانی و سواحل آن نیز به عنوان تالاب بین‌المللی در کنوانسیون رامسر ثبت شده است. اما مانند بسیاری از مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست و تالاب‌های بین‌المللی وضعیت اسفباری دارد.
این جزیره در طول دوره حیات خود ناملایمات زیادی را به خود دیده و سخت‌ترین آنها تجاوز انسان‌های ناآگاه از محیط پیرامون خود به این جزیره است.
چشمه یا آب سطحی در این جزیره وجود ندارد. میزان بارندگی بسیار کم و دمای آن در تابستان بطور متوسط ۴۰ درجه سانتی گراد می‌باشد. در طول ساحل جنوبی، غربی و شمال غربی جزیره صخره هایی با ارتفاع ۲ متر ظاهر شده است.
در گوشه جنوب شرقی آن، صخره‌ها به شکل توده‌های در هم فرو رفته ای از تخته سنگ ها، حتی در شرایط مد نیز دیده می‌شود. سایر نواحی ساحلی به صورت نوار ماسه ای باریکی است که تا شمال شرقی جزیره به شکل دماغه ای بلند امتداد می‌یابد.
تجهیزات و امکانات حفاظتی در منطقه موجود نمی‌باشد و این منطقه توسط اداره حفاظت محیط زیست بندر لنگه مدیریت می‌شود. این تالاب با توجه به دور بودن جزیره از ساحل و مسکونی نبودن آن دارای کاربری خاصی نمی‌باشد و اهمیت ویژه آن شرایط خاص و منحصر به فرد آن جهت جوجه آوری پرندگان و تولید مثل لاک پشتان دریایی بوده که به همین منظور از آن به عنوان بهشت پرندگان یاد می‌شود.
پوشش گیاهی:
پوشش گیاهی جزیره از چند گونه پایای درختچه ای- بوته ای تجاوز نمی‌کند. جوامع گیاهی ویژه تپه‌های شنی به طور پراکنده دیده می‌شود. گونه‌های غالب شامل لیسیوم، سودا، آتریپلکس و گونه‌های سیپروس، ارودیوم و نستورا از دیگر گونه‌های علفی جزیره به شمار می‌روند.
چمن شور پاگربه ای، گل جالیزی، نوعی ارمک، آفتاب پرست ساحلی، زدوک، بارهنگ، چوچ (درخت مسواک)، پیر گیاه و گل ماهور شرقی دیگر گونه‌های گیاهی این جزیره کوچک می‌باشند.
از گونه‌های شاخص جانوری این منطقه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
پرندگان: انواع پرستوهای دریایی شامل پرستوی دریایی گونه سفید، پرستو دریایی کاکلی کوچک، پرستو دریایی کاکلی بزرگ، پرستو دریایی پشت تیره، پرستو دریایی تیره و پرستو دریایی معمولی جمعیت اصلی پرندگان جزیره را تشکیل می‌دهند.
این پرستوها هر ساله مقارن با اردیبهشت ماه وارد جزیره شده و پس از تخم گذاری و جوجه آوری اواخر مرداد ماه جزیره را ترک می‌کنند.
از دیگر گونه‌های جوجه آور در جزیره می‌توان به اگرت ساحلی اشاره کرد، که بخش کوچکی از جزیره را به خود اختصاص داده و می‌توان آن را در هر دو شکل سفید و خاکستر تیره در جزیره مشاهده نمود.
حواصیل سبز و عقاب دریایی ماهیگیر از دیگر پرندگان این منطقه می‌باشند. به طور کلی تاکــــنون دراین جزیره ۱۰ گونه پرنده شناسایی شده است که به جز چکاوک کاکلی و سسک دم دراز، بقیه مهاجر هستند.
خزندگان: این جزیره همچنین یک زیستگاه مهم برای تخم ریزی لاک پشتهای دریای همانند لاک پشت منقار عقابی و لاک پشت سبز محسوب می‌شود. ازجانوران دیگر این جزیره می‌توان خزندگانی نظیر سوسمار دم دراز بیابانی، اسکینگ ایرانی، اسکینگ علفزار جنوبی و مار جعفری را نام برد.
آبزیان: این جزیره کوچک تنها آبسنگ مرجانی حفاظت شده ایران می‌باشد و در فهرست مهمترین آبسنگ‌های مرجانی اتحادیه بین المللی حفاظت و منابع طبیعی (IUCN) نیز ثبت شده است.
حداقل ۱۹ گونه مرجان از ۸ جنس و ۶ خانواده در حاشیه جزایر استان هرمزگان از جمله جزیره شیدور گزارش شده است. در جزیره شیدور پستانداران خشکزی تاکنون مشاهد نشده است، لیکن پستانداران دریایی دارای تنوع خوبی بوده و شامل برخی نهنگها و دلفین‌ها مانند نهنگ براید و … می‌باشند.
جاذبه‌های اکوتوریستی: آرامش زیستگاهی، بکر بودن و برخورداری از امنیت زیستی عامل اصلی مهاجرت پرندگان به این جزیره است. در زمان مهاجرت جزیره مملو از انواع پرستوهای دریایی و جوجه‌های آن است.
پرواز دسته جمعی انواع پرستوها منظره ایی زیبا را در این جزیره کوچک به وجود می‌آورد. این چشم اندازهای بدیع و سواحل دنج مکان مناسبی برای طبیعت گردان و عکاسان می‌باشد.
اما با توجه به شرایط جغرافیایی جزیره مذکور و دوری آن از ساحل استفاده توریستی چندانی نداشته و بیشترین توجه آن از سوی پرنده شناسان و پژوهشگران می‌باشد.
منابع :
http://www.iew.ir/
http://tebyan-zn.ir/
http://forum.saramad.ir/
http://fa.wikipedia.org/
g