آرامگاه شیخ عبدالصمد نطنزی

این آرامگاه در مجموعه مسجد جامع نطنز واقع شده است. در سمت غرب دهلیز ورودی در چوبی نوسازی به چشم می‌خورد که در میان راهرو و شبستان نوسازی است که بر خرابه‌های پشت سر در خانقاه ساخته شده است.
پس از ورود به شبستان، در سمت چپ در چوبی مشبکی وجود دارد که در پشت آن آرامگاه شیخ عبدالصمد عارف بلند یا قرن هفتم هجری قرار دارد.
آرامگاه شیخ مکانی مربع شکل به اضلاع حدود پنج متر با چهار طاقچه عمیق مستطیلی با عرض حدود دو نیم متر و عمق هشتاد و شش سانتیمتر در چهار سمت بر محور بنا و طاقچه‌های کم عمق کوتاه و مستطیلی در مجاورت زوایاست.
قسمت پایین‌تر دیوار از کاشی به ارتفاع حدود یک و نیم متر پوشانده که اکنون جز تعدادی کاشی ساده چیز دیگری باقی نمانده است. با توجه به شکل جای کاشی‌ها معلوم می‌شو که آن‌ها ستاره ای شکل بوده و به گفته پروفسور گدار ازاره مقبره پوششی از ستاره شکل با تلالو فلزی داشته که یک در میان کاشی فیروزه فام ساده در آن بکار برده بوده اند.
از نکات فنی قابل توجه این آرامگاه که به سال هفتصد و هفت هجری قمری پایان گرفته است متوازی نبودن محور اصلی بقعه با محور مسجد می‌باشد که در حدود ده درجه انحراف دارد و به گفته پروفسور گدار این انحراف به قدری است که نمی‌توان آن را منسوب به اشتباه طرح ریزی دانست.
از آنجا که هیچ ...مشاهده کامل متن دلیل مادی نمی‌توان برای وقوع این انحراف غیر طبیعی یافت اینطور حدس زده می‌شود که قبله شناسی در آغاز ساختمان مسجد با قبله شناسی در موقع بنای مقبره متفاوت بوده است.
بعلاوه برای دخول به مقبره مذکور باید از مدخلی کج و معوج و تنگ گذشت.
در مقابل جای محراب کاشی ضریح چوبی مشبک نسبتا بلندی قبر شیخ عبدالصمد را در بر گرفته که بر پیشانی شمالی آن کتیبه ای درج گردیده است. روی قبر برجسته شیخ الصمد را پوششی از کاشی‌های خشتی فراگرفته که تعدادی از آن ریختگی پیدا کرده است.
بر لوح سنگی نصب شده در سمت بالای قبر به خط نستعلیق برجسته کنده کاری شده است: «هوالغفور الرحیم الرحمن» و در ذیل آن صلوات چهارده معصوم.
زیباترین بخش مجموعه را سردری با پوشش کاشی داری نقوش و طرح‌های گوناگون به نام سردر خانقاه تشکیل می‌دهد و اینطور به نظر می‌رسد که پس از ساختن مسجد به سال چهارصد و هفت و بقعه شیخ عبدالصمد در سال هفتصد و هفت کار بنایی را ادامه و به ساختن خانقاهی پرداخته اند که متأسفانه جز درگاه با سردری که به ساختمان مسجد اتصال دارد اثر دیگری از آن باقی نمانده است.
این سردر از آجر ساده ساخته شده و در بعضی قسمت‌ها کاشی با لعاب فیروزه و لاجورد به کار برده اند و نمونه زیبایی از بناهای کبود رنگ دوره مغولی است. کتیبه بزرگی به عرض پنجاه و چهار سانتی متر به خط ریحان دارد که بطور برجسته بر متن کاشی‌های فیروزه ای به دور درگاه می‌گردد.
این مجموعه با شکوه با شماره صد و هشتاد و هشت در تاریه هجدهم تیر ماه سال هزار و سیصد و یازده در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منابع :
http://natanz.persianblog.ir/
http://fa.wikipedia.org/
http://rasekhoon.net/
http://www.navidagency.com/
http://qudsonline.ir/