محدوده باستانی اریسمان

محوطه باستانی روستای اریسمان در بیست کیلومتری نطنز واقع شده و از غنی‌ترین محوطه‌های باستانی کشور و دنیا محسوب می‌شودو در تمامی چهل هکتار مساحت آن، آثاری از سرباره‌های ذوب فلزات دیده می‌شود.
قدمت محوطه اریسمان به هزاره یکم و چهارم قبل از میلاد باز می‌گردد و در بادرود از توابع نطنز، در کنار جاده قرار دارد.
اریسمان، به عنوان اولین منطقه تاریخی ذوب فلز و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای صنعتی تمدن بشری در استان اصفهان قرار گرفته است.
شهر تاریخی اریسمان از توابع شهرستان بادرود بوده وبا جمعیتی حدود دود هزار نفر با مردمانی مهمان نواز و دوست داشتنی در صد و شصت کیلومتری استان واقع شده است.
اکنون بر اساس گفته‌های باستان شناسان بین‌المللی به عنوان پایتخت فلات مرکزی ایران نامیده می‌شود، چرا که اولین کوره‌های ذوب فلز در حدود شش هزار سال پیش در این شهر کشف شده است.
در سال‌های هزار و سیصد و هفتاد و نه تا هزار و سیصد هشتاد و دو اولین پروژه بین رشته‌ای تاریخ ایران و پروژه بین‌المللی بعد از انقلاب اسلامی در محوطه باستانی اریسمان به انجام رسیده‌است.
این محوطه به عنوان وسیع‌ترین و کهن‌ترین محوطه ...مشاهده کامل متن متالیک پیش از تاریخ ایران توسط محققان داخلی و خارجی به جهانیان شناسانده شد. همچنین در حین کاوش‌های محوطه اریسمان، معماری هزاره سوم و چهارم، آثار هنری زیادی کشف شده است که شامل استحصال طلا و نقره بوده‌است.
کشف شهرک صنعتی ذوب فلز و سفالینه‌های منقوش در اریسمان، حضور ایران را در گردونه تمدن تاریخی، نقش می‌زند.
دکتر چگینی، بنا بر یک توافق‌نامه (۱۳۷۰ـ ایران و دانشگاه ماینز آلمان) در باره پیشینه کانی و فلزکاری در ایران، به پژوهش پرداخت. او در سه فصل کاوش خود در چهار نقطه اریسمان، قالب‌ها و قطعات ذوب فلز ارزشمندی کشف کرد.
صنعتی که در گذشته، با آغاز دوره آهن و ورود گروه‌های نوآور آریایی به پشته و فلات ایران، پیشرفت کرد و به آفرینش باشکوه‌هایی همچون «زیگورات چغازنبیل»(۱۲۵۰ پیش از زادروز مسیح) و «نیایشگاه باباجان» انجامید.
اکنون اشیاء باستانی اریسمان، به دلیل نبود موزه و مخزن نگهداری، به اصفهان برده شده و تا فراهم‌آمدن مکان مناسب در اریسمان، نزد سازمان میراث فرهنگی اصفهان به امانت خواهد ماند.
اداره میراث فرهنگی شهر بادرود در تلاش است که آثار بدست آمده را به موزه شهر واقع در حمام نوقه منتقل کند.
قلمرو باستانی اریسمان، به سه بخش اریسمان یک، دو و سه نام‌گذاری شده است. بیشتر آثار موجود، هم‌افق با دوره‌های سوم و چهارم است. تمدن زندگی در اریسمان، به آغاز هزاره چهارم تا میانه هزاره سوم پیش از زادروز مسیح باز می‌گردد.
ماترک (میراث) جامانده از اریسمان کهن‌بوم، در کنار کوه‌های کرکس از آنِ نیاکانی می‌باشدکه در دل کویر کوهستانی زندگی می‌کردند و با دلیری تمام با طبیعت نامهربان کویری، دست‌وپنجه نرم کرده‌اند و تمدنی شگفت از خود به‌جا گذاشته‌اند.
ژاله مقیم نژاد می‌گوید: "ارس" یک واژه اوستایی و به معنای اشک‌چشم است. وجود کانی تاریخی "اریسمان" که امروزه از غلیان افتاده استریا، گواهی بر این برداشت می‌باشد.
انگار اریسمانی‌ها می‌خواستند بگویند که تمدن‌شان را با رنج و اشک چشم، بپا داشته‌اند. وجود قلمرو کهن اریسمان و اهمیت آن به لحاظ تاریخ فلزکاری، برای نخستین‌بار در هزار و سیصد و هفتاد و پنج از سوی داود حسن‌علیان،زمین‌شناس، کشف شد.
اکنون این روستا یکی از نخستین قلمروهای صنعتی جهان شناخته می‌شود.
با کندکاوی (حفاری) در قلمرو اریسمان، همزمان با کشف کوره ذوب مس (هزاره سوم پیش از زادروز مسیح)، نشانه‌هایی از معماری هزاره سوم و چهارم و نیز آثار هنری زیادی یافت شد؛ از شمار: طلا و نقره به روش غال‌گذاری.
مانده‌ها (بقایا) ی کوره‌های فلزکاری اریسمان نشان می‌دهد که یک شهرک صنعتی با مدیریت پیشرفته در زمان خود بود و فعالیت‌های صنعتی‌اش بر دیرک (حول محور) فلز و ذوب فلز می‌چرخید.
دربارهٔ روش کار، می‌توان گفت که پس از نخستین فرایند ذوب در یک کوره، صنعتگران بخشی از جلوی دیواره آن را می‌شکستند و سرباره (مدل) به دست‌آمده را بیرون می‌کشیدند، سپس روی کوره پیشین، کوره نویی برای ذوب بعدی می‌ساختند.
در این روند ساخت و تخریب، چه بسا جهت کوره‌ها دگردیس می‌شد.
ژاله مقیم‌نژاد در باره کانی فلز اریسمان می‌گوید: " هنوز دو دلی‌های بسیاری در این‌باره که فلزات مورد نیاز صنعتگران از کجا می‌رسید، وجود دارد. برخی دیدگاه‌های باستان‌شناسانه، از انارک و نخلک در نزدیکی کاشان نام می‌برد و برخی دیگر، از فلزهای موجود در کوه‌های کرکس بادرود".
نتایج تحقیق صورت گرفته توسط آقای ابراهیم قنایی گواه آن است که، پس از گذشت ۶ سال از پایان طرح (طرح جهانی بین رشته‌ای ۱۳۸۲ ایران و آلمان)، برخی از این آثار در حال نابودی است.
سبب آن را نیز نبود تعهد به حفظ آثار، روش نادرست حفاظتی در هنگام کاوش می‌دانند. آنان همچنین می‌گویند، کوره ذوب مس هزاره سوم ـکه نشان از فناوری و نماد پیشگامی در صنعت در پیش از تاریخ ایران به شمار می‌آید ـ آسیب دیده است و در آینده نه چندان دور، همه دستاوردهای پژوهش‌های برآمده از اجرای این طرح جهانی از بین خواهد رفت.
این اثر در تاریخ بیست و نهم تیر سال هزار و سیصد و هشتاد و هفت با شمارهٔ ثبت دو هزار و سیصد و چهل و سه به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منابع :
http://fa.wikipedia.org/
http://www.tasnimnews.com/
http://natanzian.blogfa.com/
http://www.chn.ir/
http://www.asre-eghtesad.com/