قنات ارونه

قنات ارونه در اردستان، خیابان امام خمینی، پارک ملت، جنب شهرداری واقع شده است. قنات ارونه با گذشت قرن‌ها همچنان در دل تاریخ جاری است و باغ‌های کشاورزی آب محله‌های "کبودان"، "بازار"، "فهره" و "راهمیان" شهر اردستان را تامین می‌کند.
بر اساس شواهد تاریخی از عمر این قنات حدود دو هزار و پانصد سال می‌گذرد.
متخصصان کاریز و قنات معتقدند که اگر هفت سال پشت سر هم در اردستان خشکسالی شود، آب این قنات شاید کم، اما خشک نخواهد شد و این یکی از ویژگی‌های معماری و مهندسی ایرانی در ساخت قنات در دشت‌های کویری می‌باشد.
در حال حاضر آب قنات ارونه به بیست و نیم سهم تقسیم می‌شود. برخی مورخان این تقسیم بندی را به خواجه نصیرالدین طوسی و برخی به شیخ بهایی نسبت می‌دهند.
تقسیم آب قنات ارونه از شاهکارهای تاریخی می‌باشدکه مبنای بسیار قدیمی دارد و از زمان‌های گذشته شروع شده و به احتمال زیاد مربوط به دوران پیش از اسلام است و در زمان هلاکوخان مغول، خواجه نصیرالدین طوسی آن را "فرزه بندی" کرده است، هنگامی که خواجه نصیر‌الدین طوسی به همراه هلاکوخان مغول نوه چنگیز خان وارد اردستان شد، به دلیل اختلافی که بین مردم اردستان بر سر تقسیم آب قنات ارونه بوده، آب آن را به بیست سهم و نیم تقسیم کرد.
نیم سهم از آب قنات قبل از مخزن جهت باغ‌های بالای دست قنات تقسیم می‌شود، بیست سهم دیگر بین محله بازار، شش سهم، محله فهره هفت سهم، محله راهمیان چهار سهم; محله کبودان، یک و نیم سهم و روستای تلک‌آباد نیز یک و نیم سهم تقسیم می‌شود.
مورخان احداث این قنات را به "اروند شاه" در دوره کیانی و قبل از اسلام نسبت می‌دهند، سنگ‌هایی که جهت تقسیم‌بندی آب استفاده شده است، پس از گذشت پانصدسال هیچ تغییری نکرده و سالم باقی مانده است.
مشتاقی جنس و ترکیبات این سنگ‌ها را از آهک، ماسه، پشم بز، چربی و ماسه بادی اعلام کرد و گفت: این نوع سنگ به نام سنگ "ساروج" معروف است و در فصول سرما و گرمای سال از بین نمی‌رود.
قنات ارونه اردستان در سال هزار و سیصد و هشتاد و دو به شماره نه هزار و پنجاه و هفت در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

منابع :
http://isna.ir/
http://fa.wikipedia.org/
http://www.rasekhoon.net/
http://khabarfarsi.com/
http://www.behrah.com/