پل شاه عباسی کرج که با نام پل سلیمانیه و پل دختر هم شناخته میشود از سازههای دوره صفویه است که بر روی رودخانه کرج ساخته شده است.
این پل بر بقایای پلی کهنتر منسوب به دوره سلجوقی ایجاد شده است و بازسازی آن در دوره صفوی به این سازه نمای پلهای دوره صفوی را داده است.
این اثر که با نام پل دختر کرج با شماره ۳۵۰۱ در تاریخ ۱۳۷۹٫۱۲٫۲۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده، در سالیان گذشته بازسازی و مرمت شده است به گونه ای که شکل نخستین آن تا اندازه ای دگرگون شده است.
پل تاریخی کرج که در بخش خاوری شهر کرج و در کنار ساختمان تاریخی صمصام منسوب به دوره سلجوقی قرار گرفته است، به دلیل چشم انداز شهری آن توانایی تبدیل به منطقه گردشگری را داراست.
در ازای پل نزدیک به ۶۱ متر و پهنای آن بیش از ۷ متر است. پایه میانی پل، جرز قطوری است که دهانههایی در درون آن و در دو طبقه (روی هم رفته چهار دهانه) جایگزین شده تا گذشته از آزاد کردن پل از بار افزون، بخشی از جریان رود در هنگام طغیان را از خود رها کند و از فشار آب بر سطح پایه جلوگیری شود.
دهانههای بالایی از راه راهروهایی به دهانه بزرگ و کوچک کناری پیوند دارد. طاق دهانههای بزرگتر با کمان نیم دایره اجرا شده است، در حالی که کمان دهانههای طبقه دوم، به شکل جناغی است.
راه دسترسی به دهانههای طبقه دوم، از طریق راه پلهای است که در دهانه کوچک جایگذاری شده است. این دهانهها همچنین محلی برای استراحت و اتراق به شمار میرفته است.
ستونهای کناری پل، به جای استوار شدن بر بستر رودخانه بر صخرهها و شیب دو سوی رودخانه قرار گرفته است و بیشتر از قلوه سنگ و ملات ساروج ساخته شده است اما بدنه اصلی پل با آجر بنا شده است.
به ویژه طاق دهانه بزرگتر با دو لایه آجر ساخته شده است. سازه اصلی و باربر که به صورت پلهای از پایه تا تاج طاق ادامه دارد، با سه پله به نقطه بالایی پل میرسد و برای پر کردن سطح پلهای و ناصاف آن طاق دومی ساخته شده است.
روی هم رفته، نمای پل به سبب کمان بزرگ آن، دارای شکوه چشمگیری است و چشمانداز زیبایی را بر روی رودخانه کرج پدید میآورد.
حمدالله مستوفی، از رودخانه کرج و پلی با یک طاق به نام پل خاتون یاد میکند که به یادبود زبیده خاتون، همسر محبوب هارون الرشید، نامگذاری شده است. با نگاه به بخش اصلی پل دختر کرج که یک دهانه طاقدار بزرگ است، و دیگر اینکه آثار و بقایای مواد و مصالح متعلق به دوران پیش از عصر صفوی هنوز در آن قابل تشخیص است، احتمال میدهند که این پل همان پل مورد نظر حمدالله مستوفی است که در دوره صفوی با دگرگونی اندکی بازسازی شده باشد.
با این حال برخی آن را مربوط به دوره سلجوقیان در سدههای پنجم و ششم هجری میدانند که در آن زمان از طریق این پل پیوند میان ری با قزوین و باختر را برقرار میشده است.
به هر روی در این که این پل در دوران صفوی بازسازی شده و دگرگونی بنیادین داشته است، تردیدی نیست.
پل شاه عباسی به مرور زمان و بر اثر عوامل طبیعی از جمله جاری شدن سیل و ریزش باران دچار فرسودگی شدید شده و به دلیل کاهش استحکام پایههای آن در معرض فرو ریختن و نابودی بوده است.
در سال ۱۳۸۸ بازسازی و بهسازی پل آغاز شد. برای فراهم ساختن بازدید و گذر گردشگران روی این پل تاریخی و به کارگیری از فضای پیرامون پل که دربرگیرندهی رودخانه و بستری سبز است ساماندهی روی پل انجام گرفت.
بدین منظور پل درحال سنگفرش شدن است و همچنین دو جان پناه در دو سوی پل جاسازی شده و دو پلکان ورودی برای آمد و شد در دو سوی پل انجام شده است.
منابع :
http://www.ghatreh.com/news/nn13479254
http://www.ichtolibrary.ir/web/guest/wiki/-/wiki/Main