اقلیم : معتدل
نام قدیم : کلید فارس
یکی از شهرستانهای شمالی استان
فارس، شهرستان
اقلید است که با وسعت ۷۰۵۴ کیلومتر مربع قریب به ۷/۵ درصد کل مساحت خاکی استان
فارس را به خود اختصاص داده است. این شهرستان از شمال به شهرستان
آباده، از جنوب به شهرستانهای
مرودشت و
سپیدان، از شرق
...مشاهده کامل متن به شهرستان خرمبید و از غرب به استان‌های اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد محدود می‌شود.
مرکز این شهرستان، شهر اقلید است که فاصله آن از شیراز، اصفهان، یزد و یاسوج به ترتیب ۲۷۵، ۲۳۰، ۲۱۰ و۱۸۰ کیلومتر می‌باشد.
جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۰، برابر با ۹۳۹۷۵ نفر بوده‌است.
شهرستان اقلید جزء مناطق کوهستانی و مرتفع کشور به شمار می‌رود و شهر اقلید بلندترین شهر در استان فارس و ششمین شهر مرتفع کشور است. ارتفاعات آن دنباله سلسله جبال زاگرس بوده و حداکثر ارتفاع آن از سطح دریا ۳۹۴۳ متر بنام کوه بل در جنوب اقلید است.
این شهرستان یکی از مناطق کوهستانی وسرسبز فارس است و دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل می‌باشد. حداکثر درجه حرارت برابر با ۳۷ درجه سانتیگراد و حداقل آن ۲۲- درجه سانتیگراد در سردترین ماه سال است.
متوسط بارندگی سالیانه در این شهر بین ۳۳۰-۳۰۰ میلی‌متر است. ارتفاعاتی برفگیر دارد که موجب می‌شود مناظر زیبای برفی آن تقریباً تا اوایل فصل بهار درآن مشاهده شود.
بارش برف مناظری چشم نواز در زمستان و تفرج گاههایی بی بدیل از چشمه‌های جوشان و رودخانه‌های خروشان، در فصل بهار و تابستان می‌آفریند. کوههای بلند در طول مسیرجاده‌ای زیبا پدید می‌آورند وجود دشت‌های بسیار وسیع وحاصلخیز مانند آسپاس وپ کان در فصل بهار چشم اندازی روح نوازرابرای هرگردشگر تصویر می‌کنند.
درفصل تابستان درکنار هوای خنک و مطبوع حضور عشایر بر رونق تفریحی آن می‌افزاید.
مهمترین دشت‌های این شهرستان عبارتند از: دشت خسروشیرین، دشت بکان، دشت نمدان، مهمترین کوههای شهرستان نیز عبارتند از: ۱-کوه آب سیاه، ۲-رشته کوه سفید (کوه بل بلندترین قله آن است)، ۳-کوه بکان.
پیشینه منطقه با توجه به نشانه‌هایی که در دسترس است به پایان دوره نوسنگی یعنی یک هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. آثار تاریخی مانند حوضچه دختر گبر، کتیبه تنگ براق، کوشک زر، کتیبه کوه بل، باتلاق گور بهرام و چشمه شیرین، تل باکون (بکان) و چند نشانه کوچک و بزرگ دیگر گواه بر قدمت تاریخی این قلمرو است.
این شهر زمانی گوشه‌ای از شاهنشاهی هخامنشیها به نام آزارگاتا و مرکز تربیت اسب جنگی کوروش به شمار می‌آمده است. به استناد آثاری است که از کتب تاریخی و سفرنامه‌های جهانگردان بجای مانده، اقلید در دوران پیش از اسلام نیز شهری آباد و مطرح بوده است.
در مورد وجه تسمیه اقلید در فارس نامه ناصری مرحوم حاج میرزا حسین فسائی آمده است: "اقلید در لغت عرب به معنای کلید است که آن را مفتاح گویند یعنی آن بلوک کلید گشودن مملکت فارس است، هر آن که آن را فتح نمود گویا فارس را فتح نموده است.
" مردم (دال) کلمه کلید را به (لام) تبدیل کرده و در محاورات خود کلیل می‌گفته‌اند.
زبان رایج مردم شهرستان فارسی است. بخاطر وجود طوایف مختلف عشایر در نیمی از سال که جمعیت آنها بالغ بر 50 هزار نفر می‌رسد زبان ترکی قشقایی و عرب باصری نیز رایج است تعدادی از این عشایر هم بعضاً در روستاها و مرکز شهر ساکن هستند.
در بخش کشاورزی این شهرستان، کاشت به دو صورت دیم و آبی صورت می‌پذیرد که عمده کشت دیم مربوط به بخشهای حسن آباد و سده، می‌باشد و محصولاتی نظیر بادام و انگور بعمل می‌آید و در بخش آبی نیز محصولاتی نظیر چغندر و گندم و جو و حبوبات به تولید می‌رسد و به همین دلیل شهرستان اقلید یکی از قطبهای کشاورزی استان می‌باشد.
چغندر قند تولیدی در اقلید، بالغ بر 500 هزار تن در سال می‌شود که علاوه بر مصرف 220 هزار تن در کارخانه قند اقلید، بقیه به کارخانجات قند سطح استان و سایر استانها مانند اصفهان، انتقال می‌یابد.
در سایر بخشها عمده فعالیتهای اشتغالزایی شهرستان در بخش تولید متمرکز گردیده است.
عده ای نیز در صنایع چوبى از قبیل منبت کاری، قاشق تراشى، قلمدان سازی و جعبه سازی و همچنین گیوه دوزی اشتغال دارند (تحقیقات محلى)، ولى مهمترین صنعت دستى متداول در اقلید، قالى و قالیچه و گلیم بافى است که بنابر سرشماری 1365ش در 95% خانواده‌ها وجود داشته است.
دو شرکت بزرگ فرش بافى در آن وجود دارد. فرشهای اقلید بیشتر دارای طرح و نقشة محلى است و در بازار فرش به نام فرش آباده خرید و فروش مى‌شود.
پارک انقلاب، پارک پارسیان، تفرج گاه محمد رسول الله، سرداب، بید سبحان، دامنه‌های کوه بل، دریاچه کافتر، آبشار تنگ براق، قدمگاه سده، چشمه بالنگان حاجی‌آباد، گور بهرام، آسپاس، باغ گل خارستان، فی منی حسن‌آباد و چشمه‌های متعددی که فضاهای فرح بخش و زیبایی را فراهم آورده‌اند به همراه دامنه کوه‌ها و سواحل رودخانه‌ها از مهمترین جاذبه‌های طبیعی شهرستان اقلید به شمار می‌آیند.
حوض دختر گبر وکتیبه پهلوی، کاروانسراهای کناس، شهر آشوب (قلعه شهرآشوب)، منبر و کتیبه مسجد جامع، قلعه آسپاس و باتلاق گور بهرام از جمله جاذبه‌های تاریخی این شهرستان است.
امام زاده سید محمد (ع) و امام زاده عبدالرحمن (ع) از جمله جاذبه‌های مذهبی و متبرک این شهرستان می‌باشد.
سرزمین اقلید از روزگاران گذشته منطقة ییلاقى و سردسیر ایلات مختلف قشقایى و عرب باصری بوده است و اکنون نیز در ماههای بهار و تابستان قسمت عمده‌ای از سکنة شهرستان را تیره‌های گوناگون این ایلات تشکیل مى‌دهند که برای بهره‌برداری از مراتع غنى و سرشار آن هر سال 5 ماه معیشت ییلاقى خود را در آنجا مى‌گذرانند.
در میان این اقوام و طوایف مى‌توان از بهلولى، علیقیالوار، شش بلوکى، فارسیمدان، کله‌لو، کشکولى، اسلام‌لو، کلمه‌ای، گردشولى و امثال آنها نام برد.
منابع:
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://fars-key.blogsky.com/category/cat-2
http://eshteghal.farslabour.ir/citys/eghlid.aspx
http://www.farschto.ir/contents/sitcon/eqlid.html
http://portal2.moi.ir/Portal/Home/Default.aspx?CategoryID=acba9e9d-33d8-4823-88df-8b02d009eb2e
