شبکه اجتماعی گردشگری تیشینه
دوست گرامی برای آشنایی با گشت و گذارهای دیگر دوستان از شبکه اجتماعی تیشینه دیدن کنید.
مشاهده شبکه اجتماعی گردشگری تیشینه
برم دلک در ۱۴ کیلومتری شهر شیراز در دل کوه‌های حومه این شهر قرار گرفته است و با چشم‌اندازهای طبیعی دل‌انگیز، چشمه‌ای زلال، نیزارهایی انبوه و نقوش برجسته ساسانی، به یکی از ارزشمندترین میراث‌های فرهنگی و طبیعی استان فارس تبدیل شده است. اما برم دلک دقیقاً کجاست؟ چرا این مکان برای گردشگران، باستان‌شناسان و دوستداران محیط‌زیست اهمیت دارد؟ و چه عواملی باعث شده‌اند که طبیعت آن در سال‌های اخیر دستخوش تغییر شود؟ در ادامه این مقاله، به این پرسش‌ها پاسخ داده و به بررسی جامع جنبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی این میراث ارزشمند خواهیم پرداخت.
برم دلک شیراز کجاست؟
برم دلک یکی از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی استان فارس است که در جنوب شرق شهر شیراز و در محدوده روستای کفترک قرار دارد. این تفرجگاه در حدود ۱۰ کیلومتری مرکز شهر واقع شده و از طریق بلوار ابونصر شرقی، متصل به بزرگراه شهید استوار، می‌توان به‌راحتی به آن دسترسی پیدا کرد. در دل این منطقه، چشمه‌ای قدیمی و تالابی کم‌عمق وجود دارد که در گذشته منبع آب زلال و گوارایی برای مردم منطقه بوده است. اگر قصد سفر به شیراز دارید، می‌توانید با تهیه بلیط ارزان و برنامه‌ریزی مناسب، این مکان دیدنی را در فهرست بازدیدهای خود قرار دهید. در نزدیکی برم دلک، آثار تاریخی ارزشمندی چون قصر ابونصر قرار دارد که تنها چند کیلومتر با این منطقه فاصله دارد. همچنین سنگ‌نگاره‌های ساسانی که در دل کوه کنده شده‌اند، گواهی از پیشینه تاریخی این ناحیه هستند.
در سال‌های اخیر، این منطقه مورد توجه گردشگران داخلی و تورهای منطقه‌ای قرار گرفته است؛ به‌طوری که بسیاری از بازدیدکنندگان، این مکان را در لیست برنامه‌های تور شیراز خود می‌گنجانند.
تاریخچه و اهمیت تاریخی برم دلک شیراز
برم دلک یکی از مهم‌ترین محوطه‌های تاریخی دوران ساسانی در نزدیکی شهر شیراز است که با وجود سنگ‌نگاره‌های کم‌نظیر خود، جایگاه ویژه‌ای در میان آثار ملی ایران دارد. در دل صخره‌های این منطقه، نگاره‌ای از بهرام دوم، شاه ساسانی، حک شده است که در حال اهدای گل نیلوفر به همسرش شاپوردختک دیده می‌شود؛ تصویری که نه‌تنها بار عاطفی و فرهنگی دارد، بلکه تنها نقش شناخته‌شده از یک ملکه ساسانی در هنر سنگ‌نگاری ایران است. همین تصویر سبب شده نام این مکان در متون تاریخی با عنوان «بهرام دوندلک» یا «قلب بهرام» ذکر شود. این نقوش برجسته که در سال ۱۳۱۰ با شماره ۷۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌اند، بازتابی از هنر، فرهنگ و قدرت ساسانیان هستند و توجه بسیاری از پژوهشگران و گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده‌اند.
اهمیت برم دلک تنها به نگاره‌ها محدود نمی‌شود. آثار باستانی دیگری مانند آتشدان دوره ساسانی و بقایای معماری منسوب به قصر ساسانی ابونصر در نزدیکی این محل کشف شده‌اند که روایتی از پیروزی ایرانیان بر رومیان را بر خود دارند. این شواهد نشان می‌دهند که برم دلک نه‌تنها مکانی برای آیین‌ها و مناسک مذهبی بوده، بلکه نقش سیاسی و استراتژیک نیز داشته است. دسترسی آسان به این منطقه از طریق مسیرهای زمینی و ریلی، و نزدیکی آن به جاذبه‌های دیگر شیراز، آن را به گزینه‌ای مناسب برای سفرهای تاریخی و طبیعت‌گردی تبدیل کرده است. اگر قصد سفر از پایتخت به این مقصد جذاب را دارید، می‌توانید با تهیه بلیط تهران شیراز، بخشی از تاریخ ایران باستان را از نزدیک لمس کنید.
طبیعت برم دلک؛ تماشای تلاقی آب، کوه و گیاهان
برم دلک، افزون بر ارزش تاریخی، به‌عنوان یکی از چشم‌نوازترین جلوه‌های طبیعی استان فارس شناخته می‌شود. در دل کوه‌های این منطقه، چشمه‌هایی زلال و خنک از دل زمین می‌جوشند و پس از طی مسیری کوتاه، تالابی کوچک و زیبا را در دامنه‌ها شکل می‌دهند. این تالاب که همچون نگینی در میان کوهستان می‌درخشد، با نیزارهای انبوه خود منظره‌ای دل‌انگیز پدید آورده است. صدای جاری‌شدن آب، نسیم ملایم در نیزارها و بازتاب نور خورشید بر سطح تالاب، تجربه‌ای آرامش‌بخش را برای بازدیدکنندگان رقم می‌زند.
پوشش گیاهی متنوع اطراف برم دلک، از جمله درختان بلوط، چنار، و دیگر گونه‌های بومی، زیبایی این چشم‌انداز طبیعی را دوچندان کرده است. کوه‌های اطراف نیز صحنه‌ای بدیع از طبیعت بکر را به نمایش می‌گذارند که در فصل بهار و اوایل تابستان به اوج شکوفایی خود می‌رسد. این منطقه، به‌ویژه برای طبیعت‌گردان، عکاسان و خانواده‌هایی که به دنبال آرامش در دل طبیعت هستند، مقصدی ایده‌آل به شمار می‌آید.
وضعیت کنونی و نکات بازدید از برم دلک
برم دلک با تمام قدمت و ارزش تاریخی‌اش، امروز با چالش‌هایی جدی در زمینه حفاظت و نگهداری روبه‌روست. این محوطه که در دل کوه‌های شیراز، پشت یکی از کارخانه‌ها پنهان مانده، از دید عموم دور افتاده و متأسفانه در معرض بی‌توجهی قرار گرفته است. با وجود نصب تابلویی از سوی میراث‌فرهنگی و ثبت ملی سنگ‌نگاره‌ها، هیچ‌گونه نگهبانی فعالی در محل دیده نمی‌شود و تنها یک فنس ساده، مرز محوطه را مشخص کرده که در عمل، توان جلوگیری از ورود افراد یا آسیب به آثار را ندارد. سنگ‌نگاره‌های منسوب به بهرام دوم و شاپور اول نه‌تنها در معرض فرسایش طبیعی قرار گرفته‌اند، بلکه بارها با یادگاری‌نویسی، خراشیدن و دیگر آسیب‌های انسانی مواجه شده‌اند؛ مسائلی که وضعیت این گنجینه را به مرز بحران رسانده‌اند.
در کنار آسیب‌های انسانی، عوامل محیطی نیز به تخریب بیشتر این میراث افزوده‌اند. چشمه هزارسالهٔ برم دلک که روزگاری منبع حیاتی تالاب منطقه بود، به دلیل حفر بی‌رویه چاه‌های صنعتی و تغییرات اقلیمی خشک شده و موجب ازبین‌رفتن بخش مهمی از اکوسیستم طبیعی این منطقه شده است. بااین‌حال، امیدهایی برای احیای برم دلک وجود دارد. مسئولان میراث‌فرهنگی فارس از برنامه‌هایی برای حفاظت، مرمت و توسعه گردشگری در این مکان خبر داده‌اند که شامل ایجاد فضای سبز، موزه، کافی‌شاپ و دیگر امکانات رفاهی است. بازدید از برم دلک در حال حاضر برای عموم آزاد است، اما علاقه‌مندان باید با آگاهی از وضعیت حساس آثار، با دقت و احترام وارد این فضای ارزشمند شوند تا بتوان از این میراث ماندگار برای نسل‌های آینده نیز پاسداری کرد.
کلام آخر
برم دلک در دل کوه‌های جنوب شرق شیراز، یکی از ارزشمندترین میراث‌های طبیعی و تاریخی ایران است که با چشمه‌های زلال، تالاب کوچک، نیزارهای انبوه و نگاره‌های سنگی دوران ساسانی، جلوه‌ای کم‌نظیر از تلاقی تاریخ و طبیعت را به نمایش می‌گذارد. سنگ‌نگاره‌هایی چون تصویر بهرام دوم در حال اهدای گل نیلوفر به شاپور دختک، تنها نقش برجسته شناخته‌شده از یک ملکه ساسانی، از جمله گنجینه‌های بی‌بدیل این منطقه هستند. دسترسی آسان به این محوطه از شیراز و نزدیکی به قصر ابونصر آن را به مقصدی مناسب برای گردشگران، پژوهشگران و علاقه‌مندان به طبیعت تبدیل کرده است. بااین‌حال، وضعیت فعلی برم دلک نگران‌کننده است. خشک‌شدن چشمه به دلیل فعالیت‌های صنعتی، نبود نگهبان و آسیب‌های انسانی این محوطه را در معرض خطر قرار داده است. هرچند میراث‌فرهنگی فارس برنامه‌هایی برای مرمت و احیای این مکان در نظر دارد، اما حفاظت واقعی نیازمند مشارکت عمومی و آگاهی‌بخشی گسترده است.
