مسجد جامع سراب مربوط به قرن نهم هجری قمری است .
این مسجد گلدسته و مناره ندارد و از یک شبستان بزرگ و یک حیاط کوچک در سمت غربی و دو در ورودی تشکیل شده است
شبستان مسجد مجموعه ای از 60 گنبد است که همه آنها (به اسثنای ردیف چهارم از شرق ) مستقیماً بر روی طاق جناقی و ستونها قرار داده شده اند.
ارتفاع متوسط آنها از کف شبستان در حدود 6 متر است,ارتفاع گنبد‌ها 5/1 متر میباشد، اما ردیف چهارم که بلندتر از سایرین بوده و 20/6 مترارتفاع دارد بر روی طاق نماهای بلند و فیلگوشها قرار دارد.
شبستان مسجد امتداد شرقی و غربی داشته و محرابهای سه گانه در ضلع جنوبی آن تعبیه شده است.
طول شبستان 54 متر و عرض آن 26 متر میباشد.
منبر چوبی این بنا 7 پله دارد و در بالای سطح شرقی آن نام واقف آن با خط ثلث زیبا و از چوب سفید
منبت کاری شده است. طول این منبر ۳/۶ متر و ارتفاع آن ۲/۱۰ متر است
از سه محراب مسجد ,محراب سوم از کاشی لعابدار برجسته
فیروزه با نقوش برجسته اسلیمی ختایی و ازدوره مغول تزیین شده است که بسیار نفیس است و از زیبائی قابل توجهی برخوردار است.
در سایر قسمتهای مسجد تزئینات دیگری بچشم نمیخورد.
بخشی از کاشی‌های ریخته شده این محراب دردیوار خارجی مسجد سه چشمه
سراب ...مشاهده کامل متن استفاده شده است.
درب ورودی شرقی دارای کتیبه مرمرین با خط نسخ متداول دوره گورکانیان و ترکمانان آق قویونلو معاصر سلطنت ابوالنصر اوزون حسن آق قویونلو بوده و تاریخ آن به سال 875 هجری قمری ثبت شده است.
این کتیبه به همراه یک کتیبه دیگر که در حفاریها و خاکبرداری داخل مسجد در جریان مرمت و بازسازی مسجد پیدا شده بود فعلاً در سازمان میراث فرهنگی استان نگهداری میشود.
این در به وسیله 10 پله به صحن شبستان راه دارد.
روی بدنهٔ دیوار جنوبى پلکان، سنگ مرمر کوچکى قرار دارد که عبارت «الشفاء فى الیوم بنت الیاس» روی آن حک شده است.
درب ورودی غربی روبروی درب شرقی قرار دارد و بوسیله 7 پله بلند سنگی حیاط کوچک غربی را به شبستان مربوط می‌سازد.
در حفاریهای به عمل آمده جهت تعمیرات معلوم شد که مسجد فعلی بر روی یک مسجد بسیار قدیمی احداث گردیده که آثار آن دیده میشود.
این اثر در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۴۷ با شمارهٔ ثبت ۷۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://sedayesaraab.ir/news/1071
http://sarab-info.blogfa.com
http://tebyan-sarab.ir/?MID=21&Type=News&TypeID=3&id=94
http://www.gertoop.ir
