غار اسپهبد خورشید

بزرگ‌ترین دهانه‌ی غار طبیعی دنیا به نام اسپهبد خورشید ، در ارتفاعات کوه البرز و تنگه‌ی تلاقی رود ( دوآب ) در استان مازندران به فاصله‌ی یک و نیم کیلومتر از جاده‌ی سواد کوه به تهران برروی کوهی به نام خطیر کوه واقع شده است .
در سال 1335 توسط غار شناسان ایرانی باز شناسی شد . غار به شکل تالار و دایره‌ای شکل است که 75/19 متر درازا و 35/14 متر پهنا و 15 متر بلندی دارد و درحال حاضر قشر عظیمی از خاک و شن آثار ساختمان‌های داخل غار را در زیر خود پوشانده است.
طاق این غار با 80 متر پهنا و 80 متر بلندی جز طاق‌های معروف جهان به شمار می‌رود و در داخل طاق‌نماها غار، قلعه برج، آتشکده، آب انبار، حمام، تنور وجود دارد که به سبکی بسیار زیبا و با سنگ و ساروج ساخته شده است.
از نکات حیرت‌انگیز این غار ورودی آن به داخل غار است که از بالا دست، روستای کمرپشت، مسیر سنگی را به صورت جوی آب درآورده و آب را از داخل سنگ‌ها با مسافت زیاد به غار می‌آوردند، هنوز هم آثار ورودی آب مشخص است.
شگفت انگیزتر از آن طرح خروجی فاضلاب این غار است که از غار به صورت زیرزمینی وارد رودخانه می‌شود. به گفته زنده یاد پرفسور"آریا پارت شروین باوند"، این غار دری داشت سنگی به وزن هفتصد تن که با خاصیت مکانیکی باز و بسته می‌شد ...مشاهده کامل متن به طوری که 500 نفر از بیرون و 50 نفر از درون این در را باز و بسته می‌کردند.
اما به گفته پرفسور "دیوید بیلوار" ایران شناس دانشگاه کمبریج، این غار دری سنگی داشت که با آب آسیاب باز و بسته می‌شد. این در زیر خاک مدفون شده است. طوری که راه خروجی غار را بسته نگه داشته است طبیعت منحصربه فرد منطقه و زیبایی فوق‌العاده این غار هر بیننده را به شگفتی وا می‌‌دارد.
. در سال ۷۶۱ میلادی، اسپهبد خورشید، نوهٔ اسپهبد فرخان بزرگ از خاندان گاوبارگان، بر منطقه مازندران حکومت می‌کرد. همزمان، مهدی پسر منصور عباسی حاکم ری شد و تصمیم گرفت پس از سالها مازندران را به تسخیر اعراب درآورد.
مهدی با نیرنگ از در دوستی با اسپهبد خورشید درآمد و ضمن ارسال هدایایی، از او خواست تا اجازه دهد قسمتی از لشکریانش از تنگه رود طالار گذشته و از راه دریا به خراسان بروند.
اسپهبد خورشید فریب این نیرنگ را خورد و اجازه عبور را صادر نمود. مهدی، دو سپاه را از گرگان و شاه‌کوه روانه نمود و آمل را تصرف نمود. اسپهبد خورشید که غافلگیر شده بود، همسر و ثروتش را در این غار گذاشت و برای تهیه سپاه به دیلمستان رفت. سپاه اعراب به مدت سه ماه در پایین غار بودند و به فکر چاره برای نفوذ به این غار بودند.
سرانجام با مسموم کردن سرچشمه‌های آب غار موفق شدند «بانو نی‌کلا» همسر اسپهبد خورشید را به همراه دخترانش به قتل برسانند. اسپهبد خورشید در بازگشت با پنجاه هزار سپاهی، هنگامی که شایعه اسارت همسر و فرزندانش را شنید، خودکشی کرد. از این غار در متون تاریخی چون تاریخ تبرستان به نام طاق عایشه گرگیلی دژ نام برده شده است.این دژ در روزگار باستان گنج خانه شاهان ایران به ویژه منوچهر بود.
مازیار آهنگ این دژ کرد و یکی از مردان خویش را بالا فرستاد. ریسمان‌ها بیاویخت مازیار را بالا کشید در آن‌جا شکاف‌ها و گودال‌ها پر از ساز و برگ و سیم و زر یافتند... در باب وجه تسمیه آن برخی واژه طاق را برگرفته از واژه ترکی داغ=تاغ می‌دانند که به معنای کوه است. بعدها در دوره اسلامی عایشه کرکیل دژ نام گرفت. در باب وجه تسمیه آن گفته‌اند: زنی به نام عایشه در این دژ متحصن شده بود و جمعی از دزدان و راهزنان را به دور خود جمع کرده بود و کرکیل (غارت) می‌کردند از این جهت آن را عایشه کرکیل دژ گفته‌اند.
چنانکه در نزدیکی این غار بقایای قلعه‌ای قرار دارد که به قلعه باجگیران معروف است. در زبان مردم منطقه سوادکوه این غار به نام لاپ کمر معروف است. لاپ: شکاف، بریدگی، چون در دل کوه، طاق غار به صورت شکاف و بریدگی است. منبع :http://goudarzi.persianblog.ir/post/43/ http://hefazatazmohitzist.persianblog.ir/post/27/ خبرگزاری میراث فرهنگی kamarposht.blogfa.com/post-20.aspx‎