قلعه کنگلو

محوطه باستانی کنگلو متشکل از قلعه، منطقه مسکونی و گورستان از دوره ساسانی برجای مانده است.
کوه‌ها در گذشته کاربردی بیشتر از امروز داشتند. بلندای کوه و اشرافی که می‌توان از فراز قله‌ها به اطراف داشت باعث می‌شد که در این مناطق استحکاماتی ساخته شود.
قلعه‌های معروفی همچون قلعه بابک، قلعه رودخان و قلعه‌الموت در واقع دژهایی روی قله‌ها برای مقابله با دشمنان بوده‌اند.در این میان قلعه‌های کوچکی نیز در سال‌های اخیر کشف شده‌اند که کاربردهای دیگری داشته‌اند.
از جمله این بناها یکی قلعه کنگلو است که در میان راه فیروزکوه به قائمشهر قرار گرفته و در عهد ساسانی به عنوان عبادتگاه مورد استفاده بوده است.
بنای کنگلو از شمال به کوهی رفیع و صخره‌ای چشم‌انداز دارد. پیش از این تصور می‌شد که قلعه کنگلو دژی ساسانی است که بر روی کوهی طبیعی واقع شده است.اما اکنون این باور قوی شده که بنا نیایشگاهی مهری است.
قلعه کنگلو یکی از دور افتاده‌ترین و آبادترین قلعه‌های سواد کوه بوده و در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی دوآب، شرق شهر پل سفید و در اراضی دهستان راستوپی و خطیرکوه، در مجاورت روستای کنگلو قرار دارد.
نمای خارجی قلعه را یک باروی عظیم سنگی تشکیل می‌دهد که درقسمت میانی و طرفین آن، برج‌های دیده‌بانی تعبیه شده‌است. فضای داخلی این قلعه با توجه به بقایای آن، مدور و در دو طبقه ساخته شده‌بود که قسمت عمده آن از بین رفته و در حال ویرانی است.
عمده مصالحی که در ساختمان قلعه به کار رفته عبارتند از؛ سنگ لاشه با ملات آهک و سنگ ریزه.
قلعه کنگلو زمانی در سه طبقه احداث شده‌بود. اما با توجه به از بین رفتن بخش اعظمی از معماری طبقه سوم، کار کاوش در فضاهای طبقه دوم به روش ارگانیک آغاز شد.
در این طبقه سه فضا، یکی در وسط به شکل مستطیل و دو دیگر به شکل نیم دایره در دو طرف آن کشف شد و حفاری آن‌ها تا روی کفی از جنس ملات گچ که در نتیجه پر نمودن طبقه اول احداث شده‌است، ادامه یافت.
عناصر معماری کشف شده شامل دیوارهای جدا کننده، طاق و قوس پنجره، طاقچه و ورودی‌ها، با چسباندن شماره‌های لوکس و شناسه‌های عمق و لایه مستند‌سازی و سپس اطلاعات و شناسنامه هر یک از عناصر پس از برداشت‌های فنی، مرقوم شده.
و اکنون سقف‌های آن فروریخته است .
تازه‌ترین مطالعات باستان شناسی این احتمال را قوت بخشیده است که کنگلو نیایشگاهی از دوره ساسانی باشد
به تازگی گور ساسانی پهلو خواب در نزدیکی کنگلو کشف شده است.
معماری گور یاد شده با لاشه سنگ و ملات گل انجام پذیرفته است و در این گور مرده را با دستان نزدیک به دهان و زانوهای جمع شده به پهلوی چپ و به سمت غرب گذاشته اند.
باستان شناسان در این گور ظروف سفالی و انگشتری کتیبه دار کشف کردند. روی نگین یکی از انگشترها نقشی شبیه به خورشید شش‌پر بدست آمد .روی این انگشتر نوشته ای به خط پهلوی متقدم ساسانی نقر شده است که نوشته آن فرخی یا فرحی خوانده می‌شود.
این واژه روی انگشتر به صورت ترکیب به هم پیوسته حروف پهلوی انجام پذیرفته و ما می‌دانیم که ترکیب حروف پهلوی، به این شیوه مربوط به سده 4 میلادی است .
برای دیدن این قلعه، باید سری به مازندران بزنید و حدود 70 کیلومتر از قائمشهر به سوی فیروزکوه بزنید. در مسیرتان از سه راهی خطیر کوه که چند کیلومتر بعد از دوآب است، می‌گذرید.
در سمت چپ، جاده‌ای فرعی به طول 14 کیلومتر وجود دارد که از خطیر کوه آغاز و به دو راهی روستای چاشم ـ کنگلو منتهی می‌شود.
در سمت چپ بعد از عبور از پل سیمانی جدیدالاحداث، راه پرپیچ‌وخم و صعب‌العبور روستای کنگلو شروع می‌شود.
این جاده را باید پیاده طی کنید. می‌توانید در نزدیکی روستای کنگلو و در مکانی که قلعه از دور خودنمایی می‌کند کمی استراحت کنید و دوباره مسیرتان را تا قلعه پیش ببرید.
این قسمت از مسیر حدود 400 متر با شیب ملایم سرازیر است و سپس با یک سربالایی صد متری به قلعه ختم می‌شود. ورودی روبه‌روی قلعه مسدود است و راه ورود سمت راست و زیر یکی از دو بال قلعه قرار دارد.
قلعه از جنوب با شیب 90 درجه و گاهی با شیب منفی، منتهی به دره‌ای می‌شود که عمق آن حدود 350 متر است.
ضلع جنوبی چشم‌اندازی وسیع به جاده دوآب ـ شهمیرزاد ـ سمنان دارد و احتمالا در قدیم از این نقطه منطقه را کنترل می‌کردند. بنابراین می‌توان حدس زد که قلعه از موقعیت استراتژیک حساسی برخوردار بوده است.
ضلع جنوبی هم به دلیل ختم شدن به دره نیازی به دیوار نداشته است.
این قلعه در تاریخ 22/4/79 تحت شماره 2754 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
منبع :http://www.tebyan.net/
http://www.iranatlas.info/
http://fa.wikipedia.org/
vista.ir/article/130473/