این منطقه در منتهى‌الیه گوشه جنوب شرقى کشور، در طول مرز
ایران و پاکستان در استان
سیستان و بلوچستان قرار دارد و محدوده آن در مسیر
رودخانه سرباز و باهو
کلات بوده و تا دریای عمان ادامه می‌یابد.
این منطقه در محدوده شهرستان‌های
چابهار،
سرباز و بخش هایی از شهرستان نیکشهر واقع شده است و از رودخانه‌ها و آبگیرهای محل زیست تمساح تالابی، اراضی ساحلی مجاور دریای عمان، رویشگاه جنگل‌های حرا و زیستگاه زادآوری بسیاری از پرندگان، کوه‌ها و ارتفاعات واقع در شمال، شمال شرق و شرق منطقه و همچنین اراضی پست مرکز و جنوب منطقه یا همان دشت با هوکلات تشکیل شده است.
وجود جنگل‌های حرا و تالاب‌های موجود در
خلیج گواتر نیز باعث ارزش‌گذاری بین‌المللی این ناحیه شده است.
مساحت ۴۶۵۱۸۱ هکتار با نام منطقه حفاظت شده گاندو (باهوکلات) به مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوسته است و در سال ۱۳۶۱ به منطقه حفاظت شده گاندو تغییر نام یافت.
گاندو نامی است محلی برای تمساح مردابی یا تمساح پوزه کوتاه ایرانی بوده و وجه تسمیه منطقه حفاظت شده گاندو نیز حضور این
...مشاهده کامل متن گونه کم‌نظیر و با ارزش در این منطقه است.
از نظر تنوع پوشش گیاهی، این منطقه از دامنه تا قله کوه مشتمل بر انواع درختان گرمسیری، استپ کوهپایه‌ها و گونه‌های گیاهی نواحی سردسیر بوده و اغلب دره‌های آن پوشیده از درختان و درختچه‌ها است.
دشت‌ها با ارتفاعات میانی منطقه حفاظت شده گاندو عرصه گونه‌هایی همچون آکاسیا، کندر، کهور و استبرق است و از ارتفاعات میانی تا قله کوه‌ها، جایگاه درختانی چون بنه و بادام است.
منطقه مزبور، مأمن تمساح تالابى و منحصر به فرد ایرانى است که در آبگیرهاى کم عمق مسیر رودخانه زندگى مى‌کند.
این حیوان در مواقع خشکى تا چند متر در زیر آبگیرها نقب زده و در داخل آنها زندگى مى‌کند. اگر اقدامات به موقع حفاظتى سازمان محیط زیست و نظارت بر صید نبود؛ نسل این تمساح‌ها تاکنون از بین رفته بود.
تمساح پوزه کوتاه ایرانی گونه‌ای است که پراکنش جهانی آن منحصر به کشورهای ایران، پاکستان، هندوستان، نپال و بنگلادش بوده و در برمه (میانمار) نسل آن منقرض شده است.
تنها زیستگاه این گونه در کشورمان نیز منطقه حفاظت شده گاندو است که زیستگاه‌های تمساح در آن از شهرستان سرباز در مسیر رودخانه سرباز شروع شده و پس از ادامه در مسیر این رودخانه و رودخانه باهوکلات به برکه کلانی در نزدیکی هور باهو ختم میشود.
بروز سیلاب‌های سنگین در زیستگاه گاندو و بلعیده شدن نوزادان توسط همنوعان بالغ خود از عوامل طبیعی تهدید تمساح پوزه کوتاه ایرانی به شمار می‌رود.
ازبین بردن زیستگاه این گونه برای فعالیتهای کشاورزی، استفاده بیرویه از آب برکه‌ها به واسطه پمپاژ و حفر کانال، تغییر در ترکیب آب شیرین رودخانه بواسطه انواع آلودگی‌های شیمیایی از قبیل آفت‌کش‌ها، علف‌کش‌ها، قارچ‌کش‌ها، روغن موتور و مواد شوینده میتواند برای تمساح‌ها فاجعه آمیز بوده و بطور مستقیم یا غیرمستقیم نسل آنها را در معرض مخاطره قراردهد، کما اینکه موارد انقراض نسل این گونه در سایر زیستگاه‌های آن در پنجاب پاکستان، میانمار و بخش هایی از هندوستان نیز اتفاق افتاده است.
بیشترین تهدید تمساح پوزه کوتاه ایرانی خشکسالی و تخریب زیستگاه است.
برخی تمساح‌ها نیز در مسیرهای تردد خود به دلیل برخورد با خودروها مورد تهدید قرار میگیرند.مردم منطقه بلوچستان به این گونه علاقه‌مند بوده و برای حفاظت از گاندو خدمات و همکاریهای مطلوبی را با مامورین اجرایی محیط زیست استان داشته‌اند.
بر اساس یک باور قدیمی در بومیان منطقه، وجود تمساح در برکه‌ها باعث برکت و وسعت روزی مردم منطقه میشود و به همین دلیل بومیان به هیچ وجه اقدام به شکار تمساح نمی‌کنند.
طی آخرین سرشماری تعداد شمارش شده این گونه بر اساس مشاهده مستقیم توسط اکیپ‌های سرشماری ۲۰۱ تمساح اعلام شده است.
هرچند تمساح گونه‌ای بسیار باهوش و خجالتی است و به همین دلیل مشاهده مستقیم آن کاری دشوار است بنابراین با توجه به احتمال زیاد عدم مشاهده تعداد زیادی تمساح توسط اکیپ‌های سرشماری، تعداد تخمینی حضور این گونه در منطقه دو برابر تعداد مشاهده شده یعنی حدود ۴۰۰ تمساح تخمین زده میشود.
زیستگاه تمساح‌های پوزه کوتاه ایرانی در طول مسیر رودخانه سرباز در منطقه حفاظت شده گاندو و یک رودخانه در محور نیک شهر میباشد.
ایستگاه ریکوکش چابهار در حوالی روستای درگس و در حریم رودخانه سرباز با هدف تحقیقات و تکثیر و پرورش تمساح پوزه کوتاه مردابی در شرایط اسارت در سال ۱۳۸۹ راه اندازی گردید و در حال حاضر ۳۰ تمساح پوزه کوتاه مردابی بالغ در سایت ریکوکش در فضایی طبیعی به مساحت ۱۰ هکتار نگهداری می‌شوند و بصورت دستی بوسیله مرغ زنده تغذیه می‌شوند.
همچنین شرایط خاص اکوسیستم رودخانه‌اى این منطقه امکانات زندگى نوعى ماهى عجیب به نام ماهى گِل خور با نام علمى Perio phthalinuse فراهم آورده است که قادر به زیست در آب‌هاى کم عمق و بستر گِلى رودخانه‌هاست.
خط ساحلى دریاى عمان که مرز جنوبى این منطقه را تشکیل مى‌دهد، ناحیه قشلاقى پرندگان آبزى است و نیز، محل مهمى براى تخم‌‌گذارى لاک‌پشت سبزدریایى به شمار مى‌آید.
اقدامات حفاظتى سازمان حفاظت محیط زیست در مورد نواحى پیرامون باهوکلات به منظور حفظ بخش نمونه‌اى از گیاهان بلوچى (که تا حدودى بیابانى - سندى است) و نیز جاندارانى که با اقلیم و گیاهان مزبور ارتباط زیستى دارند، ضرورى است.
این جانداران عبارت‌اند : جبیر، سنجاب نخلى شمالى، راسوى خاکستر هندى، هوبره، دراج، سوسمار و نیز بسیارى از انواع پرندگان که خاص شبه قاره هند مى‌باشد.
تاکنون از تعداد ۱۶۰ گونه پستاندار موجود در ایران تعداد ۲۸ گونه متعلق به ۶ راسته و ۵ خانواده و از مجموع ۵۱۵ گونه پرنده شناسایی شده در ایران، تعداد ۱۹۲ گونه متعلق به ۵۲ خانواده و ۱۲۳ جنس و از تعداد کل خزندگان شناسایی شده در ایران که جمعا ۲۰۹ گونه هستند تعداد ۷۱ گونه متعلق به ۴۲ جنس و ۱۳ خانواده و از کل دوزیستان ایران که ۱۷ گونه میباشد تعداد ۴ گونه در این منطقه شناسایی شده اند.
منطقه حفاظت شده گاندو با دارا بودن رودخانه هایی چون سرباز و باهوکلات تاکنون ۱۲ گونه ماهی از ۵ خانواده و ۱۰ راسته شناسائی شده اند.
منطقه حفاظت شده گاندو محل بسیار خوبی برای زیست پستاندارانی از قبیل جبیر، کفتار، شغال و سنجاب بلوچی است. همچنین آبزیان و دوزیستانی از جمله لاک پشت سبز دریایی، ماهی گل خورک و پرندگانی از قبیل چاخ لق، دراج، شبگرد بلوچی، گنجشک بلوچی، شهد خور، عقاب دشتی و بسیاری از پرندگان خاص شبه قاره هند در این محدوده قابل مشاهده است.
منابع :
http://www.ichto.ir/Default.aspx?tabid=601
http://chabaharboys.blogfa.com/post-38.aspx
http://www.iew.ir/1391/06/14/1540
