روستای قلعه سرد

در ادامه بلندای رشته کوههای زاگرس در غرب شهر دهدز از توابع شهرستان ایذه در خوزستان روستایی به نام قلعه سرد بالا روزگار کهن خود را پشت سر می‌گذارد.
منطقه قلعه سرد مجموعه ای از چند آبادی است که روستاهای قلعه سرد بالا، چلیساد، کِلی مُلک، سرمسجد، ده کیان و دراز دره را شامل می‌شود.
از اهواز که به سمت ایذه بیایی و 40 کیلومتر که از دیار ایلامیان و الیمایی‌ها که بگذری به شهر دهدز می‌رسی. از جنوب که به سمت شمال شرقی خوزستان بروی، دهدز آخرین شهر از خوزستان محسوب می‌شود.
از مسیر چهار محال و بختیاری هم که به خوزستان بیایی نخستین شهر همان دهدز است.
دهدز از جمله شهرهایی است که جاذبه‌های طبیعی و آثار تاریخی با ارزشی را در خود جای داده است که البته با آبگیری سد کارون سه در سال 1383 بخشی از مناطق تاریخی و گردشگری آن به زیر آب رفت.
اکنون روستاهای شیوند، سادات حسینی، لهبید، حاجی کمال و... گردشگران و طبیعت گردان فراوانی را در خود جای می‌دهد.
در روستای قلعه سرد بالا مردمان آن از ایل هفت لنگ دیناران، طایفه‌ی اورک، تیره‌ی قلعه سردی هستند.
از ویژگی‌های قابل توجه منطقه نزدیکی انجام ییلاق و قشلاق مردمان ساکن در این منطقه در روستاهای قلعه سرد بالا و قلعه سرد پائین است. ییلاق و قشلاق آنها در مدت زمان کوتاهی صورت می‌گیرد و اختلاف سطح شان نسبت به یکدیگر 600 متر است که به همین دلیل قلعه سرد بالا منطقه ییلاقی و قلعه سرد پائین منطقه قشلاقی ساکنان محسوب می‌شود.
در قلعه سرد بالا علاوه بر داشتن باغات انار، زردآلو، آلو، به، انجیر، گردو و... چشمه‌های پشت چنار، زیر چنار و... قله‌های خرسعلی، ماد و... ، قبرستان قدیمی از دوران گذشته تا کنون با برخورداری از شیر سنگی و قبرهایی برخوردار از نقوش، بقعه هایی با نام چلتنان، مسلم و بازنگلی، غارهایی به نام آب تک، آب سوراخ، میان دژان و... و چناری چند هزار ساله به نام کیقباد که در وسط روستا قرار گرفته است، همه گی حکایت از قدمت منطقه و بکر بودن آن دارد.
در قلعه سرد بالا که گورستانی بزرگ وجود دارد که به گفته اهالی محل علاوه بر دفن مسلمانان در کناره آن به دلیل اینکه جهت قبورها با یکدیگر فرق دارد غیر مسلمان نیز دفن شده است.
بر روی قبور مردگان مسلمان قبرستان اشکال مختلفی از شمشیر، تبر، کمربند و... حک شده است.
در این روستا اکثر زنان و مردان علاوه بر دانش کافی و علاقه به فرهنگ و هنر یا شاعر هستند و یا به شعر علاقه دارند که تاکنون شاعران جوان و پیشکسوت آن آثار متعددی را نشر کرده اند که ملا قلعه سردی، سلطان مراد کیانی قلعه سردی، نیکزاد کیانی قلعه سردی، ملا شیر علی کیانی قلعه سردی، کوروش کیانی قعه سردی، وحید کیانی قلعه سردی ،رامین کیانی قلعه سردی، فرشید کیانی قلعه سردی و... از آن جمله اند. نام خانوادگی همه آنان کیانی قلعه سردی است که با توجه به نام کیقباد که از پادشاهان کیانیان محسوب می‌شود دیرینه گی آنان نیز مشخص می‌گردد.
در روستای قلعه سرد بالا چناری با قدمت چندهزار ساله وجود دارد که به گفته مردمان روستا چنار کیقباد؛ میدان بازی الختر قلعه سرد بالا محسوب می‌شود.
درخت چنار ظاهرا به خاطر عظمت خود و عمر زیادش در میان ایرانیان از جمله درختان مورد توجه بوده است. پراکندگی، سایه گستری شاخه‌های چنار به هر سو ، بزرگی، سترگی و پرعمری درخت چنار تنها باعث تقدس آن شده است بلکه تازگی و نو به نو شدن هرساله این کهن باعث اهمیت گردیده است.
روستای قلعه سرد از تاریخ ناشناخته ای برخوردار است ولی با توجه به شواهد و قرائن نیاز به رمزگشایی دارد. درخت چنار آن از اهمیت فراوانی برای مردم برخوردار است که در کناره‌های آن چشمه هایی وجود داشته و یا دارد.
بر روی درخت چنار که آن را به کیقباد نسبت می‌دهند کتیبه ای وجود داشت که به دلیل فعل و انفعالات صورت گرفته در خود درخت و در پنج سال پیش بخش هایی از تنه آن و کتیبه ای که بر روی آن بود در آتش سوخت.
با مشاهده سطحی قطر درخت که ریشه آن بر روی زمین به اندازه 5 انسان در کنار هم قرار گرفته با دستان باز به نظر می‌سد که بیش از 8 متر قطر دارد.
برروی کتیبه ای که بر روی درخت نصب شده بود و اکنون اثری از آن وجود ندارد شعر زیر در حافظه مردم نقش برجسته است:
چنارو سایه بان کیقبادم
ز سلم و تور و ایرج هست یادم
درخت چنار کیقباد همیشه در حافظه مردم روستا بوده و هست.
سایه این درخت همیشه سبز در زمانی که روستا جمعیت فراوان‌تری داشت و اکنون آثار خانه‌های سنگی آنها را میتوان مشاهده کرد باعث می‌شد تا مردم صبح و عصر مرکزیتی داشته باشند.
در زیر درخت چنار همواره بازی‌های رایج در منطقه از جمله الختر به صورت گروهی بین بزرگترها و کوچک ترها اجرا می‌شد.
این نوع بازی به نام الختر یا الخترک ، الختور و رمازا و یا خروس جنگی معروف است و در اغلب نقاط ایران در بین روستائیان وعشایر رایج است. بازی الختر به لحاظ زمانی نامحدود و معمولا در زمین‌های خاکی انجام می‌شود.
ایتدا داور اصلی وسط زمین قرار می‌گیرد و با اعلام ایشان یک نفر از هر تیم از دو خط طولی در حالیکه یک پای آنها با دست به صورت جمع مثل بازی لی لی که یک دست پا را گرفته و در پشت قرار می‌دهند وارد زمین می‌شوند و سعی می‌کنند که بوسیله ضربه زدن با سینه یا دست حریف را از حالت تعادل خارج و بر زمین بزند و پس از آن باید خود را تا انتهای خط طولی زمین برساند تا بتواند امتیاز کسب نمایند.

منبع :
http://www.roostayeman.com/
http://www.iranvillage.ir/
نوسینده مجتبی گهستونی
بعضی از عکس‌ها علی حــــیدری