منطقه حفاظت شده لیسار

منطقه حفاظت شده لیسار با وسعت سی و یک هزار و صد و چهل و دو هکتار از تاریخ دوازدهم تیر ماه سال هزار و سیصد و پنجاه و شش طی مصوبه شماره هشتاد شورای عالی محیط زیست، مورد حفاظت قرار گرفته است.
این منطقه در شمال شهرستان تالش واقع شده و سیمایی متشکل از ساحل، اراضی جلگه ای و کوهستانی دارد.
حدود منطقه به شرح زیر می‌باشد:
از سمت شمال : از قریه شیلی (نئور – نائور) به طرف شرق در امتداد جاده مالرو (پس از گذشتن از میدان کوچک و میدان بزرگ)، قرق، چای، کمری، موسا چول ( معدن مس ) چوبند، لیلکه تا زنگوله و سپس از حد شمالی رودخانه خطبه سرا به طرف شرق پس از گذشتن از سلرزان، یووا بتن بوئینه کلات و از کلات در امتداد یال جنوبی رودخانه خطبه سرا پس از گذشتن از کشاور سوست، لی لکی چمل، آیرا بوجاق تا اتصال این یال با رودخانه لیسار و سپس در امتداد یال سیلاه جعفر، سیل ونه، نوسندان، داوان(باغ پیشوائی) منتهی به جاده آسفالته هشپر، آستارا در قریه قلعه بین و از آریه قلعه بین در امتداد جاده جیپ رو قلعه بین به ساحل تاباغ درختی (ایستگاه لوله گاز) و سپس از حد غربی باغات و زراعات اشخاص تا مصب رودخانه سیدلر می‌باشد.
از سمت شرق : از مصب رودخانه سیدلر از شمال به جنوب در امتداد بحر خزر پس از گذشتن از مصب رودخانه هاس امیر بیگلو و قلعه بین و سیاهوئی مشهور به قوزک تا انتهای اراضی جنگلی آقا عمارت (حد ساحلی منطقه حدود ۶ کیلومتر می‌باشد).
از سمت جنوب : از ابتدای اراضی جنگلی آقا عمارت بطرف غرب در امتداد اراضی جنگلی مسکو – کرد محله منتهی به جاده آسفالته هشپر – آستارا (حد فاصل اراضی زراعتی با اراضی جنگلی ) و از جاده هشپر بطرف غرب پس از گذشتن از دیزگاه محله – شفقت محله پی سرا – ترک محله و حد جنوبی استخر جوکندان – در امتداد جاده مالرو ییلاقی جوکندان واقع در یال جوکندان به بسک و همازیا دو راهی – نارنجا چول – لجن گودندی – رازدوی مانه بیجار – رودخانه کلی – کلا – چیلا کاکوری – رشکجی( بلندترین یال جنگلی ) دشتی تنگستر برون پائین – تنگسر برون بالا – سینازیا – اسپوساتی – کلاسر ( اراضی غیر جنگلی ) – سقا چال – سوباتان – ییلاق بسک ده سر منتهی به قله کوه باغ داکل.
از سمت غرب : از قله کوه باغ داکل به طرف شمال غربی در امتداد خط الراس این کوه پس از گذشتن از کاروانسرا و قطع جاده داش بلاغ در خط الراس کوه چوپان پری الی قله کوه چوپان پری و آنگاه در امتداد خط الراس کوه فوق تا تلاقی آن با جاده مالرل داش بلاغ – جیم لو و جاده جیپ رو داش باغ و سپس در امتداد جاده جیپ رو داش بلاغ به طرف شمال تا سه راهی عباس آباد – نئور – داش بلاغ – در خط الراس کوه آق دولن و در امتداد همین خط الراس تا قله کوه آق دولن و از این قله به طرف شمال شرقی در امتداد و خط الراس منتهی به قریه شیلی ( نائور – نئور).
این منطقه شامل جنگل‌های کوهستانی می‌باشد که قادر است گونه‌های فراوانی را حمایت کند که البته تخریب اراضی جنگلی و کاهش سطح این جنگل‌ها می‌تواند بر روند کاهش این گونه‌ها تأثیر داشته باشد.
همان گونه که در مورد سیاه گوش موجود در لیسار شاهد بوده ایم این فرآیند در مورد پستانداران به سبب وسعت نیچ اکولوژیک و قرارگیری آنان در رأس هرم غذایی تأثیرات انشعابی نهاده سایر زیستمندان را متأثر می‌سازد.
مثلاً یکی از اثرات کاهش گوشتخواران افزایش جمعیت جوندگان منطقه است.
از گونه‌های شاخص گیاهی منطقه می‌توان به شیردار، راش، ممرز، پلت، افرا، لرگ، توسکا، شب خسب، صنوبر و … درختچه‌های انار وحشی، گوجه جنگلی و تمشک، لیلکی و گونه‌های علفی همیشک، شبدر، گزنه، نی، لویی و … اشاره کرد.
جنگل‌های منطقه از نوع جنگل‌های پهن برگ هیرکانی می‌باشد.
منطقه طیف وسیعی از جانوران شامل پستاندارنی چون مرال، شوکا، خرس، پلنگ، گربه وحشی، سیاهگوش، کل و بز، قوچ و میش، گرگ، روباه و پرندگانی چون کبک، کبک دری، انواع شکاریان و … را در خود جای می‌دهند.
دریاچه نئور جزئی از منطقه حفاظت شده لیسار می‌باشد. قسمت عمده منطقه حفاظت شده لیسار در استان گیلان واقع شده ولی محدوده دریاچه نئور به لحاظ تقسیمات کشوری در استان اردبیل قرار دارد.
این دریاچه از سال هزار و سیصد و چهل و هشت تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته است و بزرگترین دریاچه آب شیرین دائمی استان اردبیل با مساحت چهارصد و بیست هکتار می‌باشد که با زیبایی خاص و تنوع زیستی بالا، در میانه کوه‌های تالش در ارتفاع دو هزار و پانصد متری از سطح دریای آزاد قرار دارد.
دریاچه نئور در فاصله چهل و هشت کیلومتری جنوب شرقی شهرستان اردبیل واقع شده است و دارای آب و هوای سرد می‌باشد. لذا با توجه به آب و هوای مساعد در فصل تابستان و به لحاظ پرورش ماهی قزل آلا در آن، جمع کثیری از گردشگران طبیعت دوست سراسر کشور جهت صید ورزشی و استفاده از آب و هوای مطبوع به این منطقه عازم می‌شوند.
این دریاچه به دلیل دارا بودن ویژگی‌های خاص طبیعی و منحصربفرد، یکی از مراکز مهم تحقیقات سازمان حفاظت محیط زیست در امور آبزیان به حساب می‌آید. آب شیرین دریاچه از چشمه‌های متعدد و پر آب اطراف و از نزولات جوی و ذوب یخ و برف کوه‌های اطراف تامین می‌شود.
با توجه به شرایط اقلیمی منطقه، دریاچه نئور دارای زمستان‌های نسبتا طولانی بوده به طوری که سطح دریاچه پنج الی شش ماه از سال یخ بسته و گاهی ضخامت یخ به حدود هشتاد سانتی متر می‌رسد.
عمق متوسط دریاچه سه متر و حداکثر عمق آن شش متر می‌باشد.
آب دریاچه از طریق رودخانه هیر، با رودخانه قره سو ارتباط دارد. حداکثر دمای منطقه بیست و پنج درجه بوده و دمای متوسط در زمستان منفی بیست درجه می‌باشد. از موجوداتی که در این دریاچه زیست می‌کنند می‌توان به زالو، صدف‌های دوکفه ای، نرمتنان و از سخت پوستان اشاره کرد که بیشترین جمعیت ماکروسکوپیک موجود در دریاچه را نوعی سخت پوست بنام گاماروس با نام علمی Gamarus fasiaticus تشکیل می‌دهد.
ذخایر فراوان گاماروس فضای مناسبی را برای پرورش ماهی قزل آلا فراهم نموده است.
دریاچه نئور به دلیل قرار گرفتن در مسیر مهاجرت و دارا بودن مواد غذایی فراوان، محیط امن و استراحتگاه مناسبی را برای پرندگان مهاجر ایجاد کرده و سالانه پذیرای تعداد زیادی از این پرندگان می‌باشد.
تنها پستاندار آبزی دریاچه سمور آبی (شنگ) می‌باشد. در ارتفاعات و کوه‌های اطراف دریاچه نیز تنوع زیستی نسبتا بالایی از حیات وحش وجود دارد.
وجود شرایط اقلیمی مناسب و فراوانی منابع آب زیرزمینی، فون و فلوری غنی را به حوضه دریاچه نئور بخشیده است. در این حوضه هفتاد گونه گیاهی شناسایی شده است که استفاده دارویی، خوراکی و صنعتی دارند و نود گونه بومی و مهاجر شامل هفت گونه از آبزیان، دو گونه دوزیست، ده گونه خزنده، بیست و سه گونه پستاندار و چهل و هشت گونه پرنده، گونه‌های جانوری این ناحیه را تشکیل می‌دهد.
در حوزه آبریز دریاچه نئور مجموعه ای از گیاهان استپی و کشتزارهای گندم، جو، عدس، نخود و غیره وجود دارد.
گونه گیاهی غالب در داخل دریاچه نئور را بارهنگ آبی تشکیل می‌دهد. این دریاچه از سوی سازمان بین المللی حیات پرندگان به عنوان زیستگاه مهم جهت مهاجرت پرندگان معرفی گردیده است.
دریاچه نئور بواسطه دارا بودن ذخایر فراوان گاماروس، مکان مناسبی جهت پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان می‌باشد.
از نظر مورفولوژی منطقه دارای دو بخش خشکی (کوهستانی) و آبی (دریاچه) می‌باشد و طبیعی می‌باشد که منابع حیاتی منطقه نیز بر حسب سیمای فیزیکی موجود در دو بخش موجودات خشکی زی و آبزی طبقه بندی می‌شوند و مرز طبیعی کرانه دریاچه محدوده زیست آنها را جدا می‌کند.
در این دریاچه آبزیانی همچون : پلانکتون‌های رده Copepodea، دو گونه صدف رده Gastropoda ، گونه هایی از شیرونومید (Chironomid)، صدف دو کفه ای (Clams)، زالو، دو گونه سنجاقک Predeceous diringbeetl و Damsefly nymph، گونه سخت پوستان آب شیرین بنام Gammarus fasciatus و ماهی قزل آلای رنگین کمان زندگی می‌کنند.
جانداران دیگری نیز در دریاچه نئور زیست می‌کنند، همچون :
دوزیستان: قورباغه مردابی راه راه Poma cameran و قورباغه مردابی Rana ridibunda
خزندگان: سوسمار از خانواده SP Agamidae، گرزه مار (افعی)، مار آتشی، مار چلیپر، لاک پشت مهمیزدار، مار زنگی، مار آبی.
پستانداران: خرس قهوه ای، گرگ، روباه، شنگ، خرگوش، سمور سنگی، سیاه گوش، راسو، حفار اروپایی، خارپشت اروپائی، جرد ایرانی، ول معمولی، موش صحرائی، حشره خوار دندان سفید، خفاش سبیل دار، خفاش بال بلند و خفاش نعل اسبی کوچک.

منابع :
http://www.iew.ir/
http://www.earthwatchers.org/
http://taleshen.ir/
http://ajgantalesh.blogfa.com/
http://www.ostan-ar.ir/