بافت قالی و قالیچه طی سالهای متمادی در میان عشایر
کهگیلویه و بویر احمد تکامل یافته است. بویژه
بافت قالیچه در میان ایل نشینان و روستاییان بیشتر تولید می‌شود و به دلیل سهولت حمل و نقل طرفداران بیشتری دارد.
قالی و قالیچه جزو وسایل ضروری زندگی ایل نشینان و جزو اصلی جهیزیه دختران می‌باشد. اجزای تشکیل دهنده
قالی عبارتند از: پود، تار، پرزیا خواب
قالی. در این استان جنس تارها از پنبه یا مخلوط پشم و مو است و جنس پودها از پشم یا پنبه می‌باشد.
اما جنس پرز از پشم است و گاهی از کامواهای رنگی ( اکریلیک ) نیز استفاده می‌شود. دستگاههای بافندگی
قالی و قالیچه در غالب نقاط این استان ساده بوده و توسط خود بافندگان ساخته می‌شود و مثل سایر عشایر و ایالات
ایران از نوع دار افقی است.
برای
بافت یک
قالی ممکن است یک یا دو زن به اتفاق هم کار کنند. زنان بافنده استان
کهگیلویه و بویر احمد با تلفیق ذوق و سلیقه
...مشاهده کامل متن خود و با بکار بردن نقوش و طرحهای عشایری قالیهایی می‌بافند که بسیار زیباست.
این نقوش برگرفته از پیشینیان و نسل‌های قبلی است که به بافندگان امروزی انتقال یافته است و با نقوشی از طبیعت پیرامون خود و اشیاء خود و اشیاء مورد علاقه تولید کنندگان ترکیب و مزین شده است.
تعدادی از این نقوش به دلیل مجاورت عشایر کهگیلویه و بویر احمد با عشایر قشقایی و بختیاری وارد بافته‌های این عشایر شده است. یکی از نقوش تزیینی و قدیمی قالی‌های استان کهگیلویه و بویر احمد نقش حوض نام دارد.
این نقشه مختص زمینه و متن قالی است. نقش حوض با استفاده خطوط شکسته فضاهای هندسی متن قالی بوجود می‌آید و بیشتر اوقات با نقوش گل خرده ( نقوشی کوچک مانند گل پنج پر ، چنگ) اطراف حوض‌ها و فضاهای خالی پر می‌شود.
حوض انواع مختلفی دارد نقش حوض ساده: بیشتر در قالبهای قدیمی ( تقریباً 130 سال پیش) دیده می‌شود. این نقش از یک مربع ساده تشکیل شده و در پیرامون آن هیچ نوع گل خرده ای وجود ندارد و در وسط آن نقش چنگ را می‌توان دید.
نقش حوض چند ضلعی:
در این نوع نقش شکستگی خطوط بیشتر شده و اطراف و درون آن با خرده نقش پر شده است. در نمونه ای که تقریباً متعلق به 90 سال پیش است، نقش حوض شش ضلعی که در پیرامون و درون با خرده نقش مزین شده است، دیده می‌شود.
نقش حوض با نشان ساسانی:
این نقش در قالی هایی که تقریباً قدیمی هستند، وجود دارد.
چند حوض در وسط:
نمونه هایی از قالی‌های متعلق به 60 سال پیش به این طرف دیده شده است که نقش حوض‌های بزرگی در متن قالی و حوض‌های کوچکی پشت سر هم قرار گرفته اند.
حوض در حوض:
در این نقش تنوع شکستگی‌ها بیشتر شده و شکلی را پدید می‌آورند که به نقش حوض در حوض معروف است. این نمونه‌ها در 40 سال اخیر بیشتر دیده می‌شوند.
از دیگر نقوش رایج در استان کهگیلویه و بویر احمد نقش خشت می‌باشد. در این نوع نقش متن قالی به مربع‌های 20 × 20 سانتی متر تقسیم و درون هر مربع یک طرح مستقل از دیگری بافته می‌شود.
پیرامون مربع‌ها با یک حاشیه ساده محاط شده است و درون خشت‌ها از شکل‌های ساده شده طبیعی و اشیای مورد علاقه بافندگان منقوش می‌گردد. سرو یکی از شکل‌های ساده شده طبیعی است که در میان خشت‌ها بافته می‌شود.
صنوبر و سرو که در جنگل‌های سرسبز این خطه به صورت تکه درخت دیده می‌شوند برای هنرمند قالیباف یاد آور سرسبزی جنگل و نمادی از شادابی و خرمی است. اصولاً سرو در هنر ایرانی به عنوان درخت مقدس و مظهر بهار و سرسبزی و مردانگی است.
استفاده از سرو در تمدن آشوری و ایلامی و پس از آن در هخامنشی دیده شده است. سروهای قالی‌های عشایر کهگیلویه و بویر احمد به شکل یک سرو ایستاده با شاخه‌های افقی است.
این نوع سرو در حجاری‌های تخت جمشید نیز دیده می‌شود. نقوش حیوانات در قالی‌های کهگیلویه و بویر احمد نیز رایج است. حیواناتی از قبیل آهو، شیر، خرس، کبک که سمبل زیبایی، شجاعت محسوب می‌شوند.
از نقوش حیوانات نقش شیر اهمیت ویژه ای دارد. در بعضی از قالی‌ها یک یا دو شیر بزرگ در وسط قالی و شیرهای کوچکی در اطراف شیر بزرگ قرار می‌گیرند که نشان دهنده شجاعت و عظمت شیر بزرگ در برابر دیگر شیرها است.
شیرهای بافته شده قالی‌های این خطه دارای یال و کوپال هستند. نقش سماور که در کنار نقش گیاهی بافته می‌شود و در سرتاسر متن قالی با تغییراتی در رنگ بافته می‌شود از نقوش دیگر قالی‌های عشایر استان کهگیلویه و بویر احمد است.
از نقوش بکار رفته در قالی‌های عشایر از دو نقش نعلبکی و کله اسبی می‌توان نام برد که بیشتر در بافته‌های عشایر همجوار با عشایر قشقایی دیده می‌شود.
این نقش به موازات حاشیه قالی، بصورت دو ستون با سرستون اسبی شکل در دو طرف قالی قرار می‌گیرد و یادآور سرستون‌های تخت جمشید است.
حاشیه قالی‌های بویر احمد بسیار ساده است و شامل نقوش سرو و زنگوله، پنجه خرسی، صنوبری، گلسرخی، کژدمی و پنجره ای می‌باشد. حاشیه‌های قالی‌های قدیمی دارای تنوع بیشتری است و از نقوش هندسی در آنها استفاده شده است.
منبع :
http://yasouj.irib.ir/index.php
http://shahrdariyasujfc.blogfa.com/
http://www.ichto.ir/Default.aspx?tabid=372
