یخدان یا یخچال میرفتاح از آثار دیدنی استان
همدان است که در دو کیلومتری جاده
ملایر-
بروجرد واقع شده است.
این بنای تاریخی با ظاهری گنبدی شکل و از جنس آجر از جمله آثار دیدنی
دوره قاجاریه شهرستان
ملایر به شمار می‌آید.
این یخچال در دوران قاجاریه توسط فردی به نام میرفتاح ساخته شده است و ارتفاع آن از کف تا گنبد 12 متر و از سطح تا منبع ذخیره یخ 4 متر است.
ضخامت دیوارهاى گنبد در قسمت تحتانى 92 سانتىمتر و در بالا به سه ردیف آجر 20 سانتى‌مترى مى‌رسد. تنها عامل تزئین بنا دو ردیف آجرکارى است که به طور کمربندى و به ضخامت 220 سانتىمتر داخل بنا را پوشانده است.
سوراخی به قطر 3 متر بالای طاق نیم‌کره یخدان (دهانه) وجود دارد، قطر یخدان در سطح زمین 12 متر می‌باشد. یخدان دارای دو درب می‌باشد که یکی به شکل دهلیز و مخصوص تخلیه یخ می‌باشد که هنوز آثار و بقایای آجری با شیب ملایم آن نمایان است.
علاوه بر این درب، درب اصلی است که با یک پلکان به محل برداشت یخ و نهایتا قسمت انتهایی یخدان منتهی می‌شود.
مصالح اصلى بنا عبارتند از سنگ نتراشیده لبه‌دار طبیعى از کف تا سطح و از سطح به بالا و آجرهایى به ابعاد 5×20×20 سانتىمتر.در قسمت بیرونى
...مشاهده کامل متن و داخلى یخدان دو ردیف خشت به کار رفته است که حالت عایق داشته و مانع از نفوذ گرما، در فصل تابستان و ذوب شدن یخ‌ها مى‌شده است.
یخچال میرفتاح در سال 1379 توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره 3242 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
منبع:
http://www.tasnimnews.com/Home/Single/318994
http://www.negahmedia.ir/media/show_pic/20274
http://malayer.aminus3.com/image/2012-04-15.html
http://dortina.com/News
