قلعه تاریخی خورمیز در 3 کیلومتری جنوب غربی مهریز قرار دارد و مربوط به دوره ساسانی می‌باشد، این بنا روی صخره ای از رشته کوههای منفرد شیرکوه در روستای خورمیز از محلات مهریز واقع شده است.این بنا قلعه ای با خشت و گل و زیر ساخت سنگی شکل گرفته که جنبه دفاعی دارد.
در متون تاریخی از جمله در «جامع مفیدی» آمده است که «شاه هرمز پسر انوشیروان ساسانی به احداث روستای خورمیز امر فرموده و قلعه ای بر فراز کوه بساخت و نیز در تاریخ جدید یزد آمده است که برای مهرنگار در جنب مهرجرد دهی بساخت و آن را هورمیز نام کرد» و اکنون آن را خورمیز خوانند.
حصار قلعه که بر روی کوه قرار گرفته است تا دامنه از سنگهای نتراشیده بنا شده و در قسمتهای فوقانی دیوار به ارتفاع تقریبی دومتر ازخشت خام و روکش کاهگل می باشد.
این بنا شش برج نگهبانی دارد که چهار برج آن در چهار گوشه‌های قلعه و دو برج دیگر به صورت قرینه در میانه ضلع کشیده قله قرار گرفته است.
لبه حصار مابین برجها، کنگره‌ای و دارای تیرکشهایی جهت مقابله با مهاجمین است. قلعه سازه‌ای خشتی و سنگی داشته و جز سر در ورودی که در دو طبقه است، مابقی فضاها در یک طبقه بنا شده‌اند.
برج‌های دیده بانی قلعه در ضلع‌های شمال غربی و جنوب شرقی دارای تزئینات خشتی به صورت جناغی و چلیپایی می‌باشند. ارتفاع یکی از برجها شش متر و قطر داخلی آن 30/3 و قطر خارجی آن هفت متر است.
مدخل ورودی دو طبقه است که طبقه اول دارای طاق‌های هلالی و طبقه دوم دارای طاق جناغی است.
درداخل بنا نیز چاهی سنگی با مقطع مربع شکل و به عمق 15 متر قرار دارد که به چاه صاحب الزمان معروف است و احتمالا در گذشته به منظور تامین آب آشامیدنی قلعه نشینان حفر شده است.
نقل میشود که در دوره‌ای سید "رکن الدین حسینی" بانی مسجد جامع یزد مدتی در آن زندانی بوده است.
این بنای تاریخی در سال 1378 هجری شمسی و به شماره 2338 به ثبت رسیده است.
منبع:
http://www.negahmedia.ir/media/show_podcast/42620
http://www1.jamejamonline.ir/
http://asiye2010.blogfa.com/post-98.aspx
http://isna.ir/fa/news/91042917639
