کاخ موزه ملت

کاخ سفید بزرگترین کاخ مجموعه 110 هکتاری سعدآباد است که به علت رنگ سفید نمای آن به این نام شهرت یافته بود.این بنا, علاوه برآنکه اختصاص به امور اداری و تشریفاتی داشته اقامتگاه تابستانی شاه و همسرش ,فرح نیز بوده است.
بنای کاخ به دستور رضاخان در سال 1310 خورشیدی آغاز گردید و در سال 1315 به پایان رسید,کاخ سفید پس از سه سال که از اتمام آن گذشت ,به تدریج مورد بهره برداری قرار گرفت.
در بنای این کاخ هنرمندان و صنعتگران فراوانی مشارکت داشته اند. نقشه کاخ از مهندس خرسندی است و محاسبات فنی آن را لئون طاطاووسیان، پپسیان و بوریس روسی انجام داده اند.
گچ بریهای ظریف و زیبای درون کاخ ,کار دستهای هنرآفرین استادانی چون غلامرضا پهلوان(استاد قزوینی) عبدالکریم شیخان,حسین کاشی و رضا ملائکه است.سنگهای مرمر سرسراها از معادن یزد و تربت حیدریه است که استاد لرزاده آن را اجرا کرده.نمای بیرونی کاخ به سبک معماری کاخ‌های سلطنتی آلمان و معماری داخلی آن به سبک طرح ایرانی- بیزانس,چهارستونی با نورگیر است.پرده‌های بزرگ نقاشی رنگ روغن با موضوع و داستانهای شاهنامه فردوسی,اطراف نورگیر سرسرای طبقه اول را استاد حسین طاهرزاده بهزاد و شاگردان وی در سال 1320 خورشیدی به پایان رسانیدند.
در فاصله سال‌های 49-1345 ساختمان ...مشاهده کامل متن کاخ تعمیر و بازسازی شده و آذین کاران فرانسوی طبق سلیقه فرح,تزئینات داخلی کاخ را تعمیر دادند.
"گلخانه و زیرزمین به سالن سینما,موزه مجموعه هنری فرح ,انبار ظروف,آبدارخانه و رختشویخانه تبدیل گردید و به دستگاههای حرارتی و خنک کننده و آسانسور مجهز وپنجره‌های طبقه همکف با شیشه ضد گلوله پوشیده شد".کاخ سفیددر زمینی به مساحت 2164 مترمربع در دو طبقه و زیرزمین با زیربنای حدود 5000 مترمربع بنا شده است.در این طبقات 54 واحد مختلف از جمله 10 تالار بزرگ تشریفاتـــی وجـــود دارد کــه مکان پذیرایی رسمی شاه معدوم و فرح بوده است.وسیع‌ترین تالار کاخ,سفره خانه ایست که به وسعت 220 مترمربع است.
کاخ سفید دارای بخشهای زیر است:
زیرزمین:موزه مجموعه هنری فرح, سالن سینما,آبدارخانه,انبار ظروف,انبار لباس و رختکن لباسشویی و تاسیسات.
طبقه همکف:سرسرای بزرگ ورودی ,اتاق محافظین,رختکن مراجعه کنندگان,تالار پذیرایی ,تالار غذاخوری کوچک یا تالار جلسات,دفتر کار شاه معدوم,دستشویی خصوصی وی,ورودی سینما و موزه هنری دفتر کار رئیس تشریفات,دفتر کار وزیر دربار,اتاق انتظار,اتاق بیلیارد و آرایشگاه اختصاصی.
طبقه اول: سرسرای بزرگ اصلی,سفره خانه یا تالار غذاخوری تشریفاتی,تالار تشریفات یا پذیرائی رسمی ویژه سفرا,دفتر کار فرح,تالار موسیقی وپذیرایی فرح,اتاق نشیمن خانوادگی,دو آپارتمان جداگانه و اختصاصی شاه و فرح در دو سوی سرسرا شامل خوابگاه,حمام و رختکن.
تالارهای بزرگ تشریفاتی کاخ به شیوه کاخ‌های اروپا در دو سده گذشته به ویژه سبک اشرافی فرانسه تزئین شده و از این روی بسیاری از آثار با ارزش هنری این کاخ از عتیقه فروشی‌ها و حراج‌های هنری فرانسه خریداری شده است.همچنین هدایای مقامات خارجی و ایرانی به دربار پهلوی بخش دیگری از این مجموعه می‌باشد.
آثاری که در تزئین این کاخ به کار گرفته شده,گنجینه ای گرانبها از میراث هنری ایران و جهان می‌باشند.از با ارزش‌ترین آثار این گنجینه,فرش‌های نفیس و بی نظیری است که نهایت ذوق و هنر بافندگان هنرمند ایرانی را نشان می‌دهد.
این فرش‌ها به سفارش رضاخان در کارگاه‌های قالی بافی تبریز,ارجمند کرمان,عمواوغلی مشهد ویژه تالارها بافته شده اند.
بزرگترین فرش این کاخ 145 مترمربع,140رج,بافت کارگاه عمواوغلی مشهد با نقش مایه شمسه و قندیل(طرح شیخ صفی اردبیلی)زینت بخش سفره خانه است.در دو ویترین سرسرای طبقه هم کف مجموعه ای از سفالینه‌های ایران از هزاره چهارم پیش از میلاد تا سده هفتم هجری و اشیای نقاشی لاکی روغنی"پاپیه ماشه"شامل قلمدان, قاب آئینه جعبه و نسخه‌های خطی قرآن مجید,دعای کمیل,شاهنامه و دیوان حافظ مربوط به سده‌های 12 تا 14 هجری قمری نگهداری می‌شود که جز مجموعه هنری فرح بوده است.
از دیگر آثار با ارزش این کاخ دو تابلوی سوخت بر روی چرم به سبک مینیاتور مکتب اصفهان دوره صفویه,کارگروهی از هنرمندان اصفهان در کارگاه ذوالفنون اسفرجانی است که به رضاخان هدیه شده بود و بر دیوار اتاق انتظار طبقه هم کف نصب شده است.تابلوهای ارزنده ای اثر هنرمندان ایران و سراسر جهان مانند مارک شاگال,پل گوگن و فرشچیان زینت بخش این کاخ می‌باشند.قدیمی‌ترین پرده نقاشی رنگ و روغن این کاخ به نام نبرد لوتزن اثر آنیه لوفالکوته هنرمند سده 17 میلادی ایتالیا در دفتر کار شاه است.
پوشش دیوار تالارها از پارچه‌های نفیس گل ابریشم و ابریشم و اطلس و تافته بافت فرانسه و انگلستان است.
چراغ‌های آویز"لوسترها"ساخت ایتالیا,فرانسه و چکسلواکی روشنایی بخش تالارهای وسیع این کاخ می‌باشند.که بزرگترینشان 108 شاخه است سه چهلچراغی که تالار سفره خانه طبقه اول را روشن می‌کنند از زیباترین لوسترهای ساخت بوهم "چکسلواکی" با آویزهای کریستال رنگارنگ به شکل میوه است.
ظروف غذاخوری این کاخ,چینی‌های ساخت کارخانه رزنتال آلمان(غربی)با نشان سلطنتی و جام‌های کریستال تراش خورده ساخت کارخانه باکارای فرانسه به سفارش دربار پهلوی است.
از مجموعه‌های چشمگیر این کاخ چینی‌های کارخانه سور فرانسه است که محصولات متنوع این کارگاه را با شیوه‌های گوناگون آن شامل می‌شود.
زیباترین آنها چینی‌های سفید با تصاویر سبز و طلائی از ناپلئون بناپارت و نزدیکان وی است که نقاشان معروف تصویر کرده اند.این مجموعه در گنجه‌های تالار تشریفات نگهداری می‌شود و مانند بیشتر آثار این کاخ از حراج‌های هنری فرانسه خریداری شده اند.
دو پرده ابریشم و حریر گلدوزی شده با نخ ابریشم,کار دست هنرمندان چین که در تالار نشیمن طبقه اول قرار دارد مجموعه تزئینات داخلی این اتاق را که به شیوه شینوازری-سبک تزئینی تقلید چین می‌باشد کامل کرده و جلوه بیشتری به آن داده است.میز تحریر متعلق به ماری آنتوانت ملکه معدوم فرانسه در انقلاب کبیر که شخص فرح آن را از عتیقه فروشی‌های فرانسه خریداری نموده,بیانگر این حقیقت تاریخی است که تصاحب کنندگان,دارندگان اصلی ثروت‌های دنیا نیستند.کاخ سفید نیز پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران در اختیار مالکان و وارثان اصلی و حقیقی آن-یعنی ملت قرار گرفت.ودر سال 1360 خورشیدی با نام کاخ موزه ملت پیش پای ملت گشوده شد.

منبع :
www.asriran.com
fa.wikipedia.org
http://www.sadmu.ir/