موزه آب سعدآباد

گنجینه آب موسسه ای است فرهنگی که در جهت جمع آوری ، نگهداشت، نمایش و حفظ و احیای میراث گذشتگان در بخش‌های مرتبط با آب از جمله استحصال، انتقال ، توزیع و بهره برداری و فنون بکار رفته در آن فعالیت می‌کند.
گنجینه آب سعدآباد در جنوب شرقی کاخ سبز و در غرب ساختمان تشریفات ریاست جمهوری احداث گشته است.
ساختمان دفتر مخصوص محمدرضا پهلوی که در زمان پهلوی دوم ساخته شدکه برای پذیرایی از مقامات درباری و مراجعین شاه استفاده می‌شد، پس از تخلیه این دو ساختمان به تیمسار کسرایی (مسئول حفاظت ارتش ) واگذارشد.
گنجینه آب سعدآباد حدوداً 2670 مترمربع مساحت دارد و از 3 بخش تشکیل شده است:
الف : ساختمان اصلی 200 متر مربع
ب : ساختمان جنبی 70 متر مربع
ج : فضای باز 2400 متر مربع
عملیات اجرایی بازسازی و مرمت کامل دو ساختمان و محوطه سازی آن پس از تهیه طرحهای اجرایی توسط موسسه گنجینه ملی آب ایران وابسته به وزارت نیرو در سال 1376 آغاز و در تاریخ 4/6/78 با حضور معاون محترم ریاست جمهوری وقت و مدیران ارشد وزارت نیرو و سایر ارگانهای ذیربط افتتاح گردید.
تعداد گالری: این موزه دارای 4 گالری نمایشگاهی در ساختمان اصلی و یک گالری نمایشی در ساختمان جنبی می‌باشد. شایان ذکر است که با توجه به محدودیت فضای نمایشگاهی دو ساختمان یادشده ( اصلی و جنبی) سعی شده است حداکثر استفاده از فضای مذکور صورت ...مشاهده کامل متن پذیرد به گونه ای که از فضای موجود در ساختمان کوچکتر که گالری نمایشی در آن وجود دارد جهت نمایش ماکت هایی از سدهای جدید ساخته شده بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به نمایش گذاشته شده است به گونه ای که بازدیدکننده در بدو ورود در ابتدا ماکت‌های مذکور را بازدید نموده و سپس وارد سالن نمایشی شده و پس از دیدن فیلم‌های مربوط به موزه از مدل‌های هیدرولیکی موجود در محوطه بازدید کرده و پس از آن وارد سالن‌های نمایشگاهی شده و پس از بازدید از اسناد، مدارک و سایر اشیاء موجود در موزه مدار گردشی موزه خاتمه می‌یابد.
مواردی که در ساختمان اصلی به آن پرداخته شده به شرح ذیل می‌باشد.
- ماکت هایی از آثار و ابنیه قدیم و شاخص مرتبط با آب مانند سد قوسی کریت طبس و کمایستان خراسان
- نمایش اسناد مربوط به آب از قبیل حقابه ها، دفترهای محاسبات میراب‌ها ، وقف نامه ها، لوح محاسبه قنات و دیگر دست نوشته‌های مربوطه.
- نمایش وسایل سنتی آب از قبیل وسایل حفر قنات ، چاه ، گونیای چوبی ، قرقره، کوزه سفالی،مشربه، روغن دان، خمره، زاویه سنج و ...
- وسایل اندازه گیری آب شامل چارچوب رقم، پیمانه‌های آبی، ساعت آبی و ...- وسایل شیب سنجی قنات مانند تراز چوبی، تراز شیشه ای و ...
با توجه به اهمیت ابزار مهندسی آب در این بخش در یکی از سالن‌ها وسایل مهندسی آب به نمایش گذاشته شده همچنین دو سالن یکی به ظروف سفالی و دیگری به ظروف لعابی و فلزی مرتبط با آب اختصاص داده شده است.
در ساختمان جنبی موارد ذیل نمایش داده می‌شود:
- نمایش ماکت از سدهای ساخته شده و در دست احداث جدید
- تهیه و نمایش حرکات مثبت و سازنده دست اندرکاران صنعت آب
- در نظر گرفتن سالنی جهت نمایش با امکانات اسلاید، ویدئو پروژکشن و امکانات سمعی و بصری.
ویژگی فضای باز گنجینه آب:
استفاده از فضاهای باز در گنجینه آب جهت به نمایش درآوردن مدل‌های زنده تاسیسات آبی جدید و قدیم چون سدها، کانال‌های آبرسانی، آب انبارها آسیابها و موارد مشابه دیگر ضمن اینکه باعث ارتباط بیننده با این گونه بناها از نزدیک می‌شود و آگاهیهای لازم در ارتباط با چگونگی کارکرد آنها به راحتی انتقال می‌یابد.
طبق همین اصل هم مدل‌های هیدرولیکی پل – بند امیر با مقیاس 25: 1 در سطحی به مساحت 220 مترمربع، سد کارون 3 با مقیاس 100: 1 در سطحی به مساحت 240 مترمربع به همراه کانال‌های آبی گردش آب در محوطه باز احداث گردید.
همچنین یک نمونه آب انبار با مقیاس 2: 1 و گاوچاه با مقیاس 1:1 در محوطه بین ساختمان اصلی و جنبی گنجینه احداث گردیده است.
موضوعات موردنظر در گنجینه آب سعدآباد:
- نمایش تاریخ آب و آبیاری شامل فرهنگ و مردم شناسی، تکنیک و فن، اهمیت آب و استفاده بهینه از آن در زمینه آب و آبیاری و ...
- معرفی و نمایش دانشمندان قدیمی صنعت آب در گذشته
- معرفی و نمایش تکنیک و فن آبیاری و شبکه‌های آبیاری، انتقال و توزیع آب و دفع فاضلاب در عصر حاضر.
- معرفی و نمایش نحوه تقسیم آب و سیستم‌های آب و آبیاری در تهران قدیم و جدید از طریق ساخت ماکت و نمایش گاری آبشاهی و میرابها در گذشته و انتقال و توزیع آب شهری در تهران عصر حاضر.
- نمایش سیر تحول و شکل گیری موزه آب و فعالیتهای مختلف که تاکنون توسط مسئولین آن انجام گرفته است.
هدف از تاسیس موزه آب:
با توجه به نقش موزه به عنوان یک واحد فرهنگی آموزشی، موزه آب در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد تهران تاسیس گردیده است تا بتوان نسبت به معرفی آثار و سوابق ارزشمند تاریخی- فنی مهندسی آب کشور و نیز معرفی پیشرفت‌های شگرف در شاخه‌های مختلف مهندسی آب بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و سدهای ساخته شده در این دوران و ایجاد خودباوری در نسل حاضر و آینده قدم‌های ارزشمندی برداشته شود.
منبع :
www.hamshahrionline.ir
http://www.sadmu.ir/
fa.wikipedia.org