پارک و چشمه بش قارداش

تفرجگاه طبیعی و تاریخی بش قارداش به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری بجنورد در هفت کیلومتری بجنورد و در ابتدای جاده بجنورد به اسفراین قرار دارد که از لحاظ واژه به پنج برادر معنا شده است.
پیش از اسلام در زمان اشکانیان و ساسانیان در این محل عبادتگاه پیشوایان کنتیس زرتشتی قرار داشته و به سبب اقامت چهار فصل مغ "بزرگان دینی زرتشتی" به چهار مغان شهرت یافته است.
نام این مکان یعنی بش قارداش بر اساس داستانی تاریخی است که در بین مردم شهر جریان دارد. طبق این افسانه در روزگاران قدیم پنج برادر در شهر بجنورد زندگی می‌کردند که به دلیل مخالفت با ظلم و ستم حکمران تحت تعقیب ماموران قرار داشتند.
این پنج برادر به همراه هم گریختند و ماموران نیز آنها را تا این مکان تعقیب کردند. پنج برادر از خدا طلب کمک کردند، در این هنگام پنج سوراخ در کوه ایجاد شد که برادران به آنها پناه بردند و از سوراخ‌ها آب گوارایی جاری شد.
تا سالها قبل و پیش از خشکسالی‌های شدید تعداد چشمه‌ها پنج عدد بود که تمامی آنها آب بسیار داشتند. البته بعضی از افراد ناآگاه این موضوع را اینچنین نقل می‌کنند که چون پنج چشمه غار مانند سنگی وجود دارد نامشان بش قارداش شده‌است. ...مشاهده کامل متن
قار=غار و داش که در ترکی همان سنگ است. البته احتمالا این روایت توسط مهاجران و کسانی آشنایی به زبان ترکی نداشته‌اند پدید آمده. در ترکی صفت قبل از اسم می‌آید.
یعنی اگر اینگونه بود باید نام «بش داشلِه غار» به آن می‌دادند.
آب چشمه بش قارداش از کوهی سنگی و از پنج شکاف بزرگ و کوچک در پایین کوه بیرون می‌ریزد. که در روزگار دیرین آب چشمه در سمت بالا و میانه کوه بیرون می‌زده و هم اکنون شکافها و مسیرهای آب نیز برروی کوه جای مانده‌است.
در پایین کوه یک شعار سنگ تراشیده‌ای وجود دارد که شعار زرتشتیان یعنی " پندار نیک گفتار نیک و کردار نیک " برروی کوه حک شده‌است سنگتراش این اثر اسماعیل جزمی نقاش، خطاط و سنگ تراش بجنوردی می‌باشد که در سال ۱۳۰۰ و اندی این سخن را تراشیده و به گفته خودش برای در یاد ماندن در دلها تاریخ آن را به ۱۳۰۰ خورشیدی نوشته‌است.
در سمت چپ کوه و چشمه بش قارداش یک بنای تاریخی که به دستور ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده هم اکنون پابرجاست و در سالهای قبل چندی از خاندان شادلو بجنورد در آن دفن شده‌اند.
در روبروی استخر اصلی بش قارداش یک دروازه از حدود ۲۰۰ سال پیش تا کنون پابرجاست.
ساختمان این بنا از آجر و گچ ساخته شده و دارای سه اتاق که هر اتاق به ایوانی گشوده می‌شود که با پلکانی مرمرین به کناره استخر راه می‌یابد.
چهار منار به ارتفاع 12 متر و 33 سانتی متر در بخش بیرونی بنا و گنبدی به ارتفاع 11 متر و 80 سانتی متر بر روی بقعه قرار دارد.
ایوان‌ها، منارها و گنبد این بنا با کاشی کاری زیبایی تزیین شد که در 1336 هجری شمسی جایگزین کاشی‌های قبلیآن شده است.
هم اکنون کاشی‌های پیشین این بنا که از بقعه مخروبه خواجه مهزیار در جاجرم آورده شده بود، در گنجینه ایران باستان نگهداری می‌شود.
سقف اتاق‌ها دارای گچ بری است وپایین دیوارها تا ارتفاع یک و نیم متر با مرمر پوشیده شده است.
دو کتیبه مرمرین در یکی از اتاق‌ها نصب شده است که در یکی سرگذشت بانی بقعه" سهام الدوله" حک و در آن تصریح شده است که این محل آرامگاه هیچ یک از انبیا، اولیا و معصومان نیست و کتیبه دیگر وقفنامه ای است در شرح مقدار اراضی و آبی که به تعمیر و نگهداری بقعه اختصاص دارد.
تا سال 1350 هجری شمسی در قسمت شمالی بنا، نزدیک استخر، سقاخانه‌ای آجری با تزیینات کاشی وجود داشته که اکنون اثری ازآن نیست و گفته می‌شود پیش از آن به صورت تپه‌ای سنگی بوده و جایگاه خاصی برای روشن کردن شمع، در آن وجود داشته است.
در جنوب بنای فعلی بش قارداش، گورهای قدیمی وجود داشته که اکنون بخشی از آن‌ها در پی عملیات جاده سازی از بین رفته است.
ساخت تندیس بوستان ملی بش‌قارداش، از آثار فاخر مرحوم حسین تیمورخانی است که در سال 1392 فوت نمود.
این بنا براثر زلزله وعدم مراقبت آسیب فراوان دیده و رونق گذشته خود را از دست داده است، به طوری که دربِ منبت کاری شده زیبای آن که در ایوان میانی قرار داشته، اکنون درمحل دیگری نگهداری می‌شود.
چشمه بش قارداش در آبشناسی پزشکی جهت درمان بیماریهای تغذیه‌ای، اشکالات کبدی، صفرایی و ناراحتی‌های دستگاه ادراری دارای اهمیت خاصی می‌باشد. در تحقیقات محمدرضا غفوری استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران آب معدنی بش قارداش در شمار آبهای بیکربناته، کلسیم و سولفاته کلروره سرد به همراه سیلیس و آثار آهن می‌باشد.
در اعلامیه بهداشت محیط شهرستان بجنورد به نقل از کتاب ایشان (شناخت آب معدنی و چشمه‌های ایران) اثرات درمانی آب بش قارداش چنین اعلام شده‌است.
در اختلالات دستگاه گوارش معده، کبد، لوزالمعده و روده موثر است در اثرات سوخت و سازکلوسیدها، پروتیدها، کلسترول به ویژه اسید اوریک. در اعمال تغذیه در مورد بیماریهای معده خاصیت قلیایی این آبها به سبب خنثی کردن اسیدیته و وجود سیلیس اثر حفاظتی و تسکین دهنده دارد.
در مورد روده‌ها بطور مستقیم نیروبخش و بطور غیر مستقیم در اثر سهولت ترشحات صفرایی و لوزالمعده سبب تغییر محتویات شیمیایی و میکروبی محیط می‌گردند. باید متذکر شد اینگونه آبها در تورم روده‌ها در اثر تخمیر اثرات نیکویی دارند.
در مورد کبد و لوزالمعده از نظر تجربی گذشته از ازدیاد خاصیت، آمیلار، آب دهان و لوزالمعده نیروی اسیدزا، اوره آز، ساکاراز، آنزیمهای کلوتامیک و پیرودیک را بالا می‌برند.
همچنین در این مکان تفریحی، سه استخر وجود دارد که دو استخر آن برای شنای کودکان و بزرگسالان ساخته شده و نمازخانه و یک استخر نیز از دیگر امکانات تفریحی و گردشگری بش قارداش محسوب می‌شود.
در چند سال اخیر یک مرکز پرورش اسب و آموزش سوارکاری نیز در حاشیه بوستان ملی گردشگری بش قارداش بجنورد راه اندازی شده که علاوه بر جاذبه گردشگری، مورد استفاده علاقمندان به ورزش اسب سواری است.
بازسازی پارک در سال 1378 با توافقی که بین متولی قانونی پارک آقای دکتر شادلو (نوه سردار مفخم) و شهرداری بجنورد انجام گرفت طرح توسعه پارک و مرمت آرامگاه با نظارت میراث فرهنگی آغاز گردید که همچنان با عنایت مسئولان شهرداری و فرمانداری و استانداری در حال اجرا می‌باشد.
برنامه توسعه پارک شامل ساخت متل، رستوران ، دریاچه مصنوعی، کمپینگ، باغ ایرانی و منوریل در قالب طرح تهیه شده و انجام خواهد شد. مساحت کل پارک جنگلی بش قارداش 450 هکتار می‌باشد که 10 درصد آن اختصاص به جاده، پارکینگ، محل‌های ورزشی، آلاچیق، چایخانه سنتی، رستورانها، متلها و ساختمان اداری می‌باشد و مابقی آن جنگلکاری شده است.
پوشش گیاهی آن شامل سرو خمره ای، زیتون تلخ، چنار، زبان گنجشک، اقاقیا، کاتالپا، زالزالک وحشی، ارغوان، افرا، عرعر، سرو شیراز، کاج، توت، زرشک می‌باشد
در فضای فعلی این پارک که توسط شهرداری بجنورد اداره می‌شود فضای دلنشینی همراه با نمازخانه، چندین سوپر مارکت و امکانات کامل رفاهی جهت خدمت رسانی به مسافرین و گردشگرانی که به این استان سفر می‌کنند آماده شده است.
بش قارداش بجنورد یکی از جاذبه‌های گردشگری خراسان شمالی به شمار می‌رود و در طول سال به ویژه در فصل بهار و تابستان، میزبان هزاران مسافر، گردشگر و شهروندان این استان است که تصمیم به استراحت در فضای این پارک را دارند.
این پارک گردشگری که در مهرماه 1387 و در سفر دوم هیات دولت به خراسان شمالی، به عنوان منطقه نمونه ملی گردشگری معرفی شده است، در سال 1389 با برگزاری نمایشگاه بزرگ صنایع دستی، میزبان صاحبان صنایع دستی کشورهای عضو اکو و صنعتگران کشور بود.
منابع:
https://fa.wikipedia.org
http://www.mehrnews.com/detail/News/2023959
http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13920104000350
http://bojnordcity.ir/HomePage.aspx?TabID=5513&Site=sazmane%20parkha%20va%20fazaye%20sabz&Lang=fa-IR