منطقه حفاظت شده دنا

منطقه دنا به استناد مصوبه شماره ۱۲۶ مورخ ۱۳۶۹/۱۱/۷ شورای عالی حفاظت محیط زیست، با وسعت ۶۸۰۰۹ هکتار بعنوان منطقه حفاظت شده اعلام و طی مصوبه شماره ۳۶۰ شورای عالی محیط زیست (کمیسیون زیر بنائی دولت) مورخ ۱۳۹۱/۱/۱۹ قسمتی از این منطقه با وسعت ۲۵۸۳۹ هکتار بعنوان پارک ملی دنا معین گردید.
ویژگیهای جمعیتی: طبق سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ جمعیت ساکن در منطقه دنا برابر با ۲۷۱۹۷ نفر است که از این میزان جمعیت حوزه شمالی ۴۰۷۰ نفر و حوزه جنوبی آن ۲۳۱۲۷ نفر بوده است.
مهمترین مراکز جمعیتی مستقر در حاشیه منطقه حفاظت شده دنا شامل شهر سی سخت، شهر پاتاوه، مجموعه روستاهای کره، روستای میمند، روستای سیور و مجموعه روستاهای پادنا می‌باشد.در دامنه‌های دنا دره‌های متعددی وجود دارد که پر از چشمه‌های کوچک و بزرگ است.
بسیاری از این چشمه‌ها از زیر برف می‌جوشند و از دامنه‌های پر شیب دنا ، کف آلود و پر شتاب سرازیر می‌شوند و از صخره‌های بلند فرو می‌ریزند ، به هم می‌پیوندند و رودخانه‌های ...مشاهده کامل متن سرد ، شیرین و زلال بشار و خرسان را تشکیل می‌دهند.منطقه حفاظت شده دنا یک منطقة کاملاً کوهستانی است.
اختلاف ارتفاع بلندترین و پست‏ترین نقاط منطقه بالغ بر 3000 متر است. دنا دارای قله‏های بلند، دیواره‏های عظیم و دره‏های عمیق است. در شرق دنا گردنه تاریخی «بیژن» قرار دارد و مرزهای شمالی، غربی و جنوبی آن را رودخانه‏های «ماربر» و «بشار» احاطه کرده‏اند.
رودخانه ماربر که در شمال دنا از شرق به غرب جاری است، با گذشتن از چند روستا و تنگ خرسان، به رودخانه «خرسان» تغییر نام می‏دهد و پس از عبور از تنگه‏های باریک به رودخانه «بشار» می‏پیوندد.
محل پیوند رودخانه‏های خرسان و بشار، ناحیه‏ای جنگلی است که زیبایی خیره‏کننده‏ای دارد. ارتفاع این محل از سطح دریا 1300 متر است که پائین‏ترین نقطه منطقه حفاظت شده دنا به شمار می‏رود.
کوه‏های دنا به عنوان ذخایر منابع آب دره‏های متعدد و دامنه‏های آن نیز پر از چشمه‏های کوچک و بزرگ است. کوه‏های دنا سرچشمه بسیاری از رودخانه‏های جنوب ایران است و به عنوان ذخیره‏گاه منابع آب، نقش تعیین‏کننده‏ای در زندگی مردم جنوب کشور دارد.
اقلیم دنا در زمره مناطق مرطوب سرد و نیمه مرطوب سرد قرار دارد. به طور کلی حداقل دمای مطلق ۱۸- و حداکثر دمای مطلق ۳۹ درجه سانتیگراد به ترتیب در ایستگاههای یاسوج و پاتاوه می‌باشد.
با بررسی خطوط هم باران، متوسط بارندگی در منطقه ۶۹۴ میلی متر بوده است.
پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا با ۸۰ کیلومتر طول طولانی‌ترین رشته کوه زاگرس است و کوهنوردان بنام جهان این رشته کوه را آلپ ایران نام نهاده اند.
دنا دارای ۴۹ قله با ارتفاع بالاتر از ۴۰۰۰ متر است.
ویژگیهای بارز توپوگرافی:
- کوه‌های بسیار مرتفع با قلل تیز و پوشش گیاهی
- کوه‌های مرتفع با قلل مدور و با پوشش پسته وحشی
- کوه‌های مرتفع واجد پوشش‌های جنگلی بلوط و بنه
- تراس‌ها و اراضی حاشیه رودخانه‌ها با پوشش نباتات مرتعی و زراعی
- واریزه‌های بادبزنی شکل سنگ ریزه دار و دارای شیب ملایم با پوشش گیاهی درختی خصوصا بلوط
- واریزه‌های بادبزنی شکل سنگ ریزه دار و ناهموار علفی همراه با دیم زار
شاخص‌های زیستی
یکی از مهمترین عوامل حفاظت از هر منطقه وجود حیوانات نادر و در معرض خطر ونیز حضور حیوانات شاخص به عنوان شاخص‌های زیستی است که معرف یکی از خصوصیات منحصر به فرد آن منطقه است.
گونه‌های ارزشمند و شاخص علاوه بر این که نشان دهنده تنوع زیستی بالای منطقه هستند، نشانگر بکر و دست نخورده بودن محدوده و ارزش زیستی منطقه حفاظت شده به شمار رفته و موجب ارتقای ارزش بوم شناختی منطقه می‌شوند.
منطقه دنا را نیز می‌توان از این قاعده مستثنی کرد از بین خانواده گربه سانان منطقه دنا گونه‌های ارزشمند پلنگ ایرانی، گربه وحشی، گربه جنگلی و سیاه گوش از جمله جانوران در معرض خطر هستند که جمعیت آنها در بیشتر نقاط رو به کاهش است.
از خانواده راسوها نیز غیر از دو گونه رودک و قاقم (راسو)، شنگ نیز در منطقه مشاهده شده که از وضعیت حفاظتی حساس‌تری نسبت به دو گونه دیگر برخوردار است. گرگ نیز از جانوران در معرض خطری است که در منطقه حفاظت شده دنا زیست می‌کند.
پوشش گیاهی:
در دامنه‌های جنوبی پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا تا ارتفاع ۲۵۰۰ متر جنگل بلوط همه جا را پوشانده است.
در میان این درختان و نواحی و ارتفاعات مختلف گونه‌های جنگلی دیگری نظیر بنه، کیکم، ارژن، شن و انواع بادام کوهی مشاهده می‌شود.
اما تسلط کامل با گونه بلوط Quercus Branti می‌باشد.
از ارتفاع ۲۵۰۰ متر به بالا جنگل بلوط تمام شده و درختچه‌های ارژن، شن، انواع گون‌ها و درختان سرو کوهی دیده می‌شود. از ارتفاع ۳۵۰۰ متر به بالا اثری از درخت و درختچه در این منطقه مشاهده نمی‌شود و تنها شاهد پوششی از گون‌ها و گیاهان علفی و بوته ای درذسطح زمین می‌باشیم.
از ارتفاع ۴۰۰۰ متر به بالا دیگر خبری از بوته‌های سطحی منطقه نیست و تنها شاهد گیاهان کوچک و زیبایی در پناه سنگ‌ها و شکافت صخره‌ها هستیم و برخی از این گیاهان در اوایل تابستان گل‌های ریز، رنگین و بسیار زیبایی به بار می‌آورند.
حداقل ۱۲۰۰ گونه گیاهی درمنطقه شناسایی شده که از این تعداد ۵۰ گونه آندمیک مختص این منطقه می‌باشد.
تعداد تیره‌های شناسایی شده حدود ۹۰ تیره از ۱۵۰ تیره گیاهی ایران (۶۰%)
تعداد ۴۳۰ جنس از ۱۲۱۵ جنس گیاهی ایران (۳۵%)
تعداد ۱۲۰۱ گونه گیاهی از ۷۵۰۲ گونه گیاهی ایران (۱۶%)
تعداد ۵۰ گونه آندمیک برابر ۱۷% کل گونه‌های اندمیک ایران
۱۰۰ گونه از ۵۰۰ گونه درخت و درختچه ایران (۲۰ درصد)
وجود تعداد ۱۲۸ گونه دارویی، ۱۱۰ گونه زیستی وحشی، ۸۴ گونه رنگده و ۶۱ گونه خوراکی وحشی، بیانگر ارزش دارویی، خوراکی، مرتعی و حفاظتی گیاهان دنا است.
گونه‌های شاخص جانوری:
تعداد ۱۶۹ گونه جانوری در این منطقه شناسایی شده است. خوشبختانه با حفاظتی که در ۱۷ سال گذشته که از این زیست بوم حیاتی به عمل آمده، شاهد رشد و تکثیر گونه‌های حائز اهمیت چون کل و بز، خرس قهوه ای، خوک وحشی، پلنگ و … می‌باشیم.
وجود حیواناتی چون هما، عقاب طلایی و پلنگ که در راس هرم غذایی قرار دارند، نشان از کیفیت این زیستگاه دارند.
پستانداران: تعداد گونه‌های پستاندار پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا ۲۶ گونه می‌باشد که عبارتند از: کل و بز، گراز، خرس قهوه ای، پلنگ، گرگ، روباه، کفتار، شغال، گورکن، موش کور، موش خرما، سنجاب جنگلی، خرگوش، سمور، راسو، خفاش، نعل اسبی، گربه وحشی، کاراکال، گربه شنی، گربه پالاس، خفاش گوش بلند، سگ آبی، تشی، جوجه تیغی، سیاه گوش، گوزن زرد ایرانی
پرندگان: پرندگان منطقه پارک ملی و منطقه حفاظت شده دنا شامل ۸۴ گونه است که شاخص‌ترین آنها عبارتند از: خانواده قرقاول، کبک دری، کبک معمولی، تیهو، بلدرچین، شاه بوف، جغدهای ماهی خوار، جغد گوش دراز، جغد جنگلی، عقاب پرپا، عقاب جنگلی، عقاب طلایی، کبوتر چاهی، خانواده سبزقبا، خانواده ماهی خورک، خانواده هدهد، خانواده دارکوب، خانواده چکاوک، خانواده سار، خانواده کلاغ، خانواده گنجشک، خانواده سهره و خانواده باز
آبزیان: تعداد ۲۰ گونه آبزی در دنا شناسایی شده اند که برخی از آنها عبارتند از: عروس ماهی، خرچنگ، ماهی قزل آلا، ماهی شیربت (سرخه)، ماهی لوتک، سیاه ماهی (زردک)، سس ماهی (سردراز)، مارماهی، سگ ماهی، ماهی گل خورک، رفتگر ماهی و انواع حشرات آبزی
دوزیستان و خزندگان: در منطقه دنا تعداد ۳۹ گونه شناسایی شده اند که شاخص‌ترین آنها عبارتند از: لاک پشت، قورباغه، وزغ، افعی، مار جعفری، تیرمار، پله مار، کورمار، مار آبی، مار پلنگی، مار قیطانی، مار دشتی، شترمار، آگاما و مارمولک
گونه‌های جانوری در معرض خطر انقراض (EN) یا تهدیده شده و آسیب پذیر (VU): دلیجه کوچک، اردک مرمری، خفاش مدیترانه ای، کل و بز، بالابان، کرکس کوچک، عقاب تالابی، عقاب شاهی، فاخته خاوری، پلنگ ایرانی، گربه وحشی، گربه جنگلی، سیاه گوش، دال معمولی، پیغو
زیستگاههای مهم حیات وحش دنا: تنگ شاه قاسم، چهارتنگ کل نقره ای، تنگ پوتک، تنگ قدویس، شنبلیه دون، تنگ شهسوار، تنگ حیدری، خاریدون، تل سیاه، آلج، گورویل، آب ملخ، تنگ پونه ای، گردنه بیژن، تنگ حرا، تنگ طوفال، آبشار دره ناری، بن شاهی، گردنه اتابکی، تل سبز، گردنه مورک، جنگل‌های بلوط حاشیه دنا، تنگ بن رود، تنگ کره، نهمون، مورطویله، خاکی، قبله و آسمونی که در این زیستگاهها گردشگران، پژوهشگران و علاقه مندان به طبیعت میتوانند سیمای حیات وحش زاگرس را با چشم مسلح و غیر مسلح براحتی رویت کنند و اکولوژی جامع حیات وحش را میتوان در این منطقه مورد مطالعه و بررسی قرار داد.

منبع :
http://www.iew.ir/1391/07/07/1662
http://asredena.com/newsF-2163.html
http://www.ichto.ir/Default.aspx?tabid=478