دربند یکی از سی و سه پارچه آبادی
شمیرانات است که از شمال به کوه‌های
البرز و ده پس قلعه، از جنوب به تجریش، از شرق به امام زاده قاسم و از غرب به بازوی کوه
البرز میرسد.
این محله در زمان‌های بسیار قدیم به نام‌های مغ محله (مرغ محله ) و میر محله، شاه محله و ترش محله بوده است که این
محلات در کنار هم وجود داشته اند و بعدها به نام
دربند نام گذاری شدند.
قدمت این محله 200 سال میباشد که باغ شاطر نصف این قدمت را حدود 100 سال دارا میباشد . محدوده‌ی جغرافیایی قدیمی محله تغییر چندانی نکرده است و در واقع همان محدوده جدید است .
دربند در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته و آغاز یکی از راه‌های اصلی صعود کوهنوردان به
البرز مرکزی است. کوره‌راهی از
دربند آغاز می‌شود و به آبشار دوقلو و پناهگاه شیرپلا ختم می‌شود.
دلیل شکلگیری این محله موقعیت آب و هوایی آن است که افراد این محله تماما کشاورز و باغدار بوده اند و زمین‌ها ی باغداری و کشاورزی آنها در سمت الهیه
...مشاهده کامل متن بوده است و خود آنها نیز در این محله ساکن بوده اند .
با توجه به اسناد تاریخی و روایات اینگونه به نظر میرسد که دو نفر از سمت طالقان (محلی در پشت قزوین ) به این محل آمده اند و در همین جا تشکیل خانواده داده اند.
دربند دارای طبیعتی زیباست که در گذشته نزدیکترین ییلاق به تهران به شمار می‌آمد، این خصوصیات مورد توجه سران حکومت وقت قرار گرفته و کاخ‌های زیبایی را در محلی به نام سعدآباد احداث نمودند و این کاخ‌ها از آن زمان تا به حال پابرجا و مورد توجه بازدید کنندگان است.
در زمان قاجار ساختمانی به نام عمارت ناهار خوری دربند در آنجا دایر گردیده است.
به دستور مقامات وقت در دربند مهمانخانه، ویلا، شهربانی، پست، شهرداری، و کارخانه برق ساخته شد که برق کاخ سعد آباد از آنجا تامین می‌شده است.
گفته اند مهمانخانه دربند نخستین مهمانخانه در ایران بوده که امکانات پذیرایی از شخصیتها و توریست‌های خارجی در آن فراهم بوده است.
در این محل یک باب حمام و جود داشته و در بعضی از خانه‌ها آب انبار نیز بوده است . میدانگاه اصلی دربند همان میدان دریند بوده است.
قناتی در این محله وجود دارد که آب آن به سمت رودخانه دربند و کاخ سعد آباد می‌رفته است که همچنان نیز به حیات خود ادامه می‌دهد.
یک تکیه(حسینیه) و دو مسجد با قدمت حدودا دویست سال در این محله وجود دارد، که چندین بار ترمیم و بازسازی شده و اخیرا هم مسجد جامع دربند به علت فرسودگی و عدم فضای کافی تخریب و به طور کامل ساخته شده است و ضمنا در این محل دو قبرستان قدیمی وجود دارد که قدمت این دو قبرستان بسیار بالاست.
اصلی‌ترین خیابان‌های دربند، خیابان دربند، خیابان ثبت، خیابان جعفر آباد است. از چهره‌های معروف قدیمی و جدید این محل می‌توان به آیت الله سید ابوتراب دین پرور دربندی و پسر ایشان سید جعفر و پسر ایشان سید کمال الدین و پسر ایشان سید محسن که دو نفر آخر در قید حیات هستند اشاره نمود آقای سید عبد الله میری که ایشان مورد تایید همه‌ی شمیرانی‌ها هستند نیز در این محل سکونت دارند.
محله‌های قدیمی دربند عبارت‌اند از مرغ‌محله (مغ‌محله)، کنارمحله، کلاغ‌پر و سربند.
رودی به نام رودخانه دربند از میان دهکده دربند می‌گذرد. در سال ۱۹۸۷ سیلی در این رودخانه ایجاد شد که بازار تجریش را نابود کرد.
دره‌های اصلی رودخانهٔ دربند عبارت‌اند از دره اوسون، دره آبشار، دره امامزاده ابراهیم، دره کاک، آب شیردره و دره زون.
خیابان دربند از ارتفاع ۱۶۰۰ متری در میدان قدس آغاز و در ارتفاع ۱۸۰۰ متری میدان سربند (تندیس کوهنورد) به پایان میرسد.
اما در مورد تندیس کوهنورد در میدان سربند باید گفت که ،ایدهٔ ساخت این تندیس در سال ۱۳۳۷ از سوی حسن وجدان‌خوش، از کوهنوردان با سابقه ایرانی پیشنهاد شد.
سرهنگ بیات، رئیس مرکز آموزش کوهستانی ارتش، مقدمات ساخت آن را آماده کرد و «مهام»، شهردار وقت تهران، هزینه ساخت مجسمه را پذیرفت. سپس امیر شاه‌قدمی، گروهبان ارتش و مربی کوهنوردی مرکز آموزش کوهستانی و مربی اسکی ایران به عنوان مدل به رضا لعل ریاحی معرفی شد و شهرداری هم مبلغ ۱۰ هزار تومان بابت ساخت مجسمه پرداخت.و در سال ۱۳۴۱ توسط رضا لعل ریاحی، پیکره‌تراش و نقاش ایرانی ساخته و سپس نصب شد.
منبع :
http://farhangi.tehran.ir/
http://fa.wikipedia.org/wiki/
darband.mytehran.ir/Default.aspx?tabid=9522
