امام زاده یحیی (ع) در محله‌ی
امامزاده یحیی در اواسط چهارباغ آیت الله مدنی شهرستان
همدان واقع شده است.طبق شناسنامه فنی ، این بنا به
دوره ایلخانیان یا تیموریان تعلق دارد.
در کتیبه‌های بنای امامزاده نوشته ای که مشخص کننده صاحب بقعه و زمان احداث آن باشد، دیده نمی‌شود و بر روی قبر امامزاده نیز، سنگ نوشته ای وجود ندارد. ولی طبق سنگ عقیق مرمرینی که چند سال پیش از زیر خاک بیرون آورده شد و اینک بر روی دیوار بقعه نصب شده است، صاحب قبر یحیی نام دارد .
به استناد کتاب "سر الانساب" شجره نامه این امامزاده با هشت واسطه، به امام حسن مجتبی (ع) می‌رسد؛ به این ترتیب:
یحیی
بن علی
بن حسین
بن هارون القطع
بن حسین
بن محمد
بن هارون
بن محمد
بن قاسم
بن حسن
بن زید
بن حسن مجتبی (ع) و در نیمه دوم قرن هشتم هجری در
همدان ...مشاهده کامل متن می‌زیسته است.
این مقبره داراى پلانى مستطیل شکل و دو طبقه است که در وسط صحن قرار گرفته و در هر ضلع آن ایوانى کشیده شده است که با یک ورودى قوس‌دار به داخل بقعه راه مى‌برد.
ورودى اصلى در ایوان غربى قرار دارد و آینه‌کارى شده است و در آن اشعارى از محتشم کاشانى و ذکر نام پنج تن و تاریخ ۱۳۰۶ دیده میشود.ایوان جنوبى مقرنس‌کارى و کتیبه‌هایى به خط ثلث و نستعلیق دارد.
راه‌پله‌هایى براى دسترسى به حجره‌هاى طبقهٔ دوم و پشت‌بام در چهار گوشهٔ جبههٔ خارجى ساختمان مقبره وجود دارد. داخل بقعه نیز حرم مربع شکل بزرگى به ابعاد شش متر در وسط قرار دارد و چهار طرف آن دهانه‌هایى عریض روى پایه‌هاى چهار کنج و دیواره‌هاى چهار طرف قرار گرفته که پهناى آنها در حدود ۲۲۵ سانتىمتر است.
رواقى با عرض ۲۹۰ سانتىمتر در اطراف حرم قرار گرفته است,در میان حرم ضریح چوبى به طول ۲۶۰ و عرض ۱۸۲ و ارتفاع ۱۰۸ سانتىمتر روى پایه مرمرى از سنگ‌هاى قدیمى قرار دارد که در حدود ۱۵ سانتىمتر ارتفاع دارد.
صندوقى به طول ۱۷۴ سانتىمتر و عرض ۱ متر با ارتفاع ۱۰۴ سانتىمتر در داخل ضریح قرار گرفته است. در دو طرف طول صندوق، منبت‌کارهایى زیبا انجام شده که به قرن‌هاى هشتم و نهم هجرى مربوط است.
با توجه به این تزئینات، به نظر مى‌رسد این بنا از آثار سده‌هاى هشتم تا دهم هجرى است و رواق آن را در دورهٔ صفویه بر اطراف آن اضافه کرده اند.
علاوه بر این تزئینات، در قسمت ایوان‌هاى غربى و جنوبى بنا، زیر قوس ایوان جنوبى نیز تزئینات و کتیبه‌هایى وجود دارد که اینک در زیر گچ‌اندود دوره‌هاى قبل پنهان است.
در مدخل غربى نیز که بخش قدیمى‌تر است، گچبرى‌هایى شامل تزئینات گل و بوته و تصویر دو شیر شمشیر به دست دیده مى‌شود که قدمت چندانى ندارند.
در و پنجره‌هاى مشبک ارسى نصب شده بر حجره‌ها و شاه‌نشین‌هاى ساختمان، قدیمى و برخى از آنها نوساز هستند. زیر طاق‌نماهاى حد فاصل جرزهاى چهارگانه، با مقرنس‌کارى‌هاى گچى نه چندان ظریف آرایش شده است.
این بنا به شماره 1286/1354 در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://harameyar.ir/?part=emamzade&inc=emamzade&id=3185
http://vista.ir/content/112623
http://www.hamedan.ir/Hamedan/Fa/Religion_Ya.asp
http://tnews.ir/
