آدرس : زنجان – خ امام – سبزه میدان
مسجد جامع زنجان یا
مسجد سید، در قرن سیزدهم هجری قمری (سال ۱۲۴۲) در
دوره قاجاریه توسط «عبدالله میرزا دارا» بنیان نهاده شد و به نام‌های
مسجد سید، مسجد سلطانی، مسجد دارا، مسجد جمعه مشهور است.
دلیل نام‌گذاری آن به «مسجد دارا» سنخیتش با نام عبدالله میرزا دارا موسس آن است. وی پسر یازدهم «فتحعلی شاه قاجار» بود. کتیبه تاریخی مهمی در پای قوس
ایوان جنوبی مسجد به خط ثلث نگاشته شده که فرمانی است از فتحعلی شاه قاجار در خصوص احداث بنای مذکور.
نا‌گفته نماند عبدالله میرزا دارا مرید «آیت الله سید محمد مجتهد سردانی» بود که باید متذکر شد که نام دیگر آن همانطور که قبلا گفته شد مدرسه و مسجد «آقا سید» است که مرکز تدریس، اقامه نماز و مراجعات مردمی این مجتهد زنجانی قرار گرفت.
موقعیت قرار‌گیری آن به گونه‌ای است که از سمت غرب به
بازار قیصریه، از سمت شرق با کوچه
مسجد سید و از سوی شمال به خیابان امام خمینی و
سبزه میدان منتهی می‌شود.
آنچه که در باب این مسجد می‌توان
...مشاهده کامل متن گفت بیشتر مربوط به معماری هنرمندانه آن است. ساختار ظاهری این مسجد با ایوان‌های چهارگانه‌ای که در چهار ضلع مسجد به شکل قرینه قرار گرفته‌اند، بیشتر از هر چیزی در صحن مسجد خودنمایی می‌کند.
صحن مسجد مانند سایر مساجد چهار ایوانی، به شکل مربع مستطیل است و ۴۸ متر طول و ۳۶ متر عرض دارد. در سطوح ایوان‌های شمالی و جنوبی تزییناتی مانند خط بنایی، کاشی کاری‌های معقلی و نگارینه‌های گیاهی به شیوه کاشی هفت رنگ، و با توجه به هنر اروپایی در ساختار رنگ‌ها صورت گرفته است و البته سهم عمده آن معماری به سبک قاجار است و معمار هنرمند ایرانی هر آنچه را به هنرش رنگ و شمایلی منحصر به فرد می‌بخشید، در چنگ خود اسیر ساخت تا از آن نمایی درخشان در قالب فیل‌پوش حجر‌ه‌های مسجد جامع زنجان با کاشی‌های ختایی دوران قاجار که نقش‌های اسلیمی گل و بوته دارد را با چیرگی دو رنگ زرد و مشکی عرضه کند.
گنبد این مسجد که از نوع دو جداره بوده و با کاشی‌های فیروزه‌ای پوشانده شده، از گنبدهایی است که بدون گوشواره و ترنبه بر روی جرزهای چهارگانه ضخیم نشسته‌است.
سوره مبارکه الدهر با خط ثلث بر روی این گنبد نقش بسته و بر زیبایی آن افزوده‌است. در نوک بنای گنبد، علامتی از برنز به شکل گوی وجود دارد.
کتابخانه حسینی در طبقه فوقانی این مسجد قرار دارد.
در پایان شایان ذکر است که «عبدالله میرزا دارا» موقوفاتی را که شامل روستاها و دکاکین و مواردی از این دست می‌شود برای این مسجد در نظر گرفته بود تا در هر زمانی درآمد‌های لازم برای اداره مسجد تامین گردد.
منابع:
http://zanjan.ichto.ir/Default.aspx?tabid=472
http://zanjan.irib.ir/web/jazebe/11476
http://zanjan.irib.ir/news/tafsir/22613
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://en.wikipedia.org/wiki/Jameh_Mosque_of_Zanjan
