زبان و گویش مردم زنجان

زبان مردم استان زنجان در دوره ‏هاى اشکانى، ساسانى و اسلام فارسى بوده است. در عهد اشکانى در این منطقه زبان پهلوى شمالى، در عهد ساسانیان زبان پهلوى جنوبى و در زمان ظهور اسلام و غلبه اعراب نیز زبان پهلوى جنوبى رایج بوده است.
پس از استقرار اقوام ترک در زنجان و مهاجرت ترکهاى آذرى به این سرزمین، مخلوطى از زبانهاى ترکى جغتاى، ترکى آذرى و زبان فارسى که کلمات کردى نیز در آن وجود داشت در آن سرزمین شکل گرفت.
در حال حاضر زبان اکثر مردم این استان ترکى است و بسیارى از کلمات فارسى نیز در زبان آن‌ها گنجانیده شده است.بیش از 90 درصد مردم استان به زبان ترکى و حدود 10 درصد نیز به زبان فارسى و زبان هاى دیگر تکلم می‌‏نمایند.
زبان اهالی منطقه هم چون نژاد آنها یکدست نبوده است. ولی آنچه مسلم است قبل از هجوم اقوام مغول زبان بومی اهالی منطقه فارسی بوده است. در صورالاقالیم نوشته «زبانشان (زنگان) پهلوی راستست» استاد جلال همایونی در تاریخ ادبیات چنین می‌نویسد: «اهل همدان و زنجان که در فهلویات سخن فراوان گفته اند در خطاهای عروضی معذورتر ازبندار باشند که به زبان ولغت دری نزدیکتر از پهلوی است»پس از استقرار اقوام ترک در منطقه و مهاجرتهایی که ترکهایی از نژاد ترکهای آذری انجام گرفته، مخلوطی از زبانهای ترکی، جغتایی، ترکی آذری، زبان فارسی، که کلمات زبان کردی نیز در آن وجود دارد، تشکیل یافته است.
اخیراً در اثر کثرت رفت و آمدها، و نزدیکی منطقه به تهران زبان فارسی در خانواده‌ها متداول گردیده و نتیجتاً استعمال لغات فارسی در محاورات روزمره مرسوم شده است.
زبان پهلوی اشکانی که در عهد اشکانیان معمول بوده و زبان پهلوی جنوبی یا ساسانی که در عهد ساسانیان معمول و کتیبه‌های پادشاهان بعد ازساسانی بدان نوشته شده است، و هم چنین این زبان در موقع ظهور اسلام و کغلبه اعراب، زبان رسمی ورایج ایرانیان خاصه مردم عراق عجم و فارس و خمسه بوده است. منابع : http://sepinood84.blogfa.com/post-15.aspx http://www.iroonionline.com/showthread.php/75474