واقعه عاشورا، در سال 63 ه.ق رخ داده است. اینکه از چه زمانی در شهر
آمل اقدام به برگزاری این رسم می‌کنند بر ما پوشیده است. مردم منطقه درباره خاستگاه این نخل و معنی و مفهوم نمادین آن و پیشینه شبیه‌گردانی در دسته‌های عزا، اطلاع درست و روشنی ندارند و بیشتر آنان حمل نخل را رسمی قدیمی و بازمانده از رسوم نیاکان می‌پندارند.
مثلا می‌گویند، چون پداران و اجدادشان در سوگواره‌های شهیدان دینی، شبیه و شمایل و تابوت‌های آنان را می‌ساختند و با دسته‌های عزا می‌گردانند، آنان نیز آداب و رفتار نیاکانشان را تقلید و تکرار می‌کنند و توجیه مردم منطقه، توجیهی کلی و بر اساس شنیده‌ها و گفته‌هایی است که سینه به سینه از گذشتگان به آیندگان رسیده است.
نخل در لغت، به معنی
خرما است و در اصطلاح، حجله مانندی است که از چوب می‌سازند و با انواع شال‌های ابریشمی رنگارنگ، پارچه‌های قیمتی، آینه و چراغ آرایش می‌دهند و به گل و سبزه می‌آرایند، و در روز عاشورا آن را به محلی که مراسم روضه‌خوانی برپاست می‌برند و به عنوان تابوت امام حسین حرکت می‌دهند.
در مورد وجه تسمیه نخل باید گفت: در روایات ذکر شده، که امام حسین(ع) را روی شاخه‌های درخت
خرما گذاشته و به محل دفنش بردند و شاید مهم‌ترین دلیل برای نام‌گذاری نخل باشد.
در مورد قدمت
...مشاهده کامل متن نخل می‌توان گفت، شاید نخل همسن و سال با تابوت باشد که در حدود هزارسال قبل از اسلام در ایران مورد استفاده بوده است
مراسم نخل‌گردانی در نوا، با شکوه‌ترین مراسم آیینی مردم این محل می‌باشد.
از سیزده طایفه‌ای که در شهرستان آمل ساکن هستند، نوایی‌ها تنها طایفه‌ای هستند، که در شهر آمل تکیه یا حسینیه‌ای برای اجرای مراسم آیینی و مذهبی خود ندارند و آن‌هم بر میگردد به اعتقاد، عشق و علاقه طایفه نوایی که همه ساله در ایام سوگواری سالار شهیدان خود را به روستای نوا می‌رسانند و در این مراسم با شکوه شرکت می‌کنند.
در این روز، همه کارها تعطیل میشود و مردم از زن، مرد و کوچک، بزرگ در این مراسم شرکت دارند. نخل نوا از نظر آذین‌بندی پوششی سیاه دارد و در تمام سال در جا ومکان خود از احترام و توجه خاصی برخوردار است و اغلب نیازمندان برای گرفتن حاجت خود از صاحب نخل، دخیل می‌بندند(دخیل پارچه، قفل و یا سوزنی است که برای اجابت دعا به بدنه نخل بسته میشود).آذین‌بندی نخل همه ساله در ایام محرم در روز ششم شروع میشود.
قسمت‌های جلو، عقب و بالا، پایین نخل به وسیله پارچه پوشیده میشود و آنگاه روی پارچه، متن پرده‌های گلدوزی شده به شکل مربع و مثلث، در اندازه‌های مختلف و اشکال متفاوت نصب میگردد و در تزیین آن، از تصاویر بزرگان دینی و آینه نیز استفاده میشود.
اصلی‌ترین قسمت نخل برای آذین‌بندی، قسمت جلوی آن است. بعد از اتمام آذین‌بندی مردم به کنار نخل آمده و برای ادای احترام به نخل، به آن سلام می‌کنند. در روز هشتم محرم نخل را از داخل تکیه بیرون می‌آورند و چاووش‌خوان در جلوی نخل چاووش‌خوانی می‌کند و همه نخل را نگاه می‌دارند، تا هر کسی با هر نیتی که دارد به زیر آن رفته و حاجت بگیرد، در واقع نخل‌گردانی آغاز میشود.
نخل را به در هر خانه‌ای که می‌برند، صاحب خانه نذر خود را از قبیل چای و دارچین، شیرو خرما و اسپند دود کردن و قربانی ادا می‌کند و نخل را دور محل می‌گردانند.
ذکر این نکته لازم است که طایفه نوایی، برای سوگواری پیشوای سوم شیعیان گرد هم می‌آیند و در فضایی کاملا صمیمی مبادرت به این کار می‌کنندو این مراسم آیینی را فقط، این طایفه انجام می‌دهد که یک نوع هویت جمعی برای این طایفه به شمار می‌آید، مبنی بر اینکه یک روز از عزاداری به آن اختصاص دارد.
این نشان از اهمیت به شرکت کردن این طایفه است و در واقع اتحاد قومی منطقه کوهستانی نوا را می‌رساند.
برای اجرای این رسم از ابزارهای مختلف از جمله: شال ترمه، قالیچه نفیس، آینه، فانوس، چراغ، لاله، شمایل، بیرق‌های کوچک و بزرگ، کشکول، خنجر، شمشیر، سپر، عمامه، ردا، نظرقربانی و... استفاده میشود.
و در نهایت، نخل و رسم نخل‌گردانی، در سراسر سرزمین ایران و در تمام خرده فرهنگ‌های ایرانی – شیعی شناخته شده است و حوزه جغرافیایی این مراسم از دیرباز بیش از حوزه‌های دیگر رواج داشته.
منبع :
http://vmic.ir/
