شیخ شهاب‌الدین اهری از عارفان سدهٔ هفتم هجری است که آرامگاه وی در پارک شیخ شهاب‌الدین شهر
اهر قرار گرفته‌است.
پیشینهٔ این بنا که با شیوه اسلامی ساخته شده، به دورهٔ شاه عباس یکم صفوی می‌رسد؛ البته بعضی از بخش‌های تاریخی آن به پیش از این
دوره و به‌طور عمده به دورهٔ ایلخانان مربوط میشود.
قدمت بعضی از قسمتها از جمله حصار سنگی آرامگاه و در شرقی به قبل از صفویه مربوط میشود . بلند سازی ارتفاع بنا ، تبدیل مقطع ۴ ضلعی به ۸ ضلعی بوسیله فیل گوششها در نقطه شروع گنبد ، گنبد دو پوش ,مشخصات
دوره ایلخانی است که در این بنا دیده میشود.
شیخ شهاب الدین محمود اهری فرزند احمد اهری در نیمه شعبان 580 قمری در شهر
اهر به دنیا آمد ,پدرش در همان سنین کودکی قرآن را به وی آموخت، بطوریکه وی در سن ۱۰سالگی قرآن را از حفظ داشت ,وی در سن 25 سالگی برای تکمیل مراحل علمی و عرفانی خود به بغداد رفت و در محضر شیخ رکن الدین سجاسی به کسب فیض و کمالات معنوی پرداخت,و با دختر رکن الدین (خدیجه سلطان) ازدواج کرد, آنها فقط یک پسر بنام علی داشته‌اند که به شیخ علی اهری معروف بوده‌است.
شیخ شهاب الدین به سفارش استادش، مأمور ارشاد مردم ارسباران (قراجه داغ)شد و همراه همسر ش عازم
اهر ...مشاهده کامل متن شد.
"عشق‌نامه " اثر مکتوبی از این عارف اندیشمند است که شامل عقاید و آرای عرفانی اوست. این عارف بزرگ در سال 665 قمری چشم از جهان فروبست و در صحن خانقاه خود به خاک سپرده شد.
بقعه شیخ شهاب‌الدین اهری شامل ساختمان‌های خود خانقاه، مسجد، ایوانی بلند، مناره‌ها، و تعدادی غرفه است. این خانقاه از سال ۱۳۷۴ به موزه ادب و عرفان تبدیل شده است که تنها موزهٔ عرفان در ایران است.
این بقعه در دوره صفویه به احتمال زیاد در روزگار شاه عباس اول بر مزار شیخ شهاب‌الدین اهری، در شهر اهر ساخته شده است اما آثاری از دوره‌های قبل (دوره ایلخانی) در آن وجود دارد.
مسجد شیخ شهاب‌الدین اهری در ضلع شرقی صحن این بقعه ساخته شده است و دارای گچبری‌ها و تزئیناتنقاشی است. دور تا دور دیوار مسجد دستخط‌هایی وجود دارد که بین آنها دستنوشته‌هایی را از شیخ بهایی، شاه عباس سوم و ابوالقاسم نباتیتشخیص داده‌اند.
در زلزله ۲۱ مرداد ۱۳۹۲ بخش‌هایی از این بقعه دچار آسیب شد که در حال بازسازی می‌باشد.
کتب خطی ، قطعاتی از خطوط خطاطان معروف ،انواع کشکول و تبرزین از شاخص‌ترین آثار بنمایش درآمده در این موزه می‌باشند.
ساختمان بنای شیخ شهاب
ساختمان بنا شامل خانقاه، مسجد، ایوانی بلند، مناره‌ها و غرفه‌های متعدد است. تاریخ بنا به درستی معلوم نیست لیکن از قرن هفتم ه.ق ساختمان بنا دارای تشکیلاتی بوده است.
هرچند بعضی آن را منتسب به زمان شاه عباس اول می‌دانند ولی قدمت بعضی از قسمتها از جمله حصار سنگی مقبره و در شرقی به قبل از صفویه (ایلخانی) مربوط میشود.
مشخصات دوره ایلخانی که در این بنا دیده میشود عبارتند از
۱- بلندسازی ارتفاع بنا
۲- تبدیل مقطع چهارضلعی به مقطع هشت ضلعی بوسیله فیلگوش‌ها در نقطه شروع گنبد
۳- گنبد دوپوش
خانقاه
فضای بزرگی که زیر گنبد دوپوش قرار گرفته مقطعی مربعی شکل دارد که هر ضلع آن ۲۰/۱۱ متر است و ارتفاع آن ۱۸ متر و ضخامت دیوارهایش۳۰/۱ متر می‌باشد و در محل به قوشخانه معروف است و در طرفین خانقاه اتاقهایی به ابعاد ۶۰/۹*۳۰/۶ متر و قرینه هم ساخته شده اند که به چینی خانه (محل نگهداری ظروف چینی) معروف است.
مسجد
این قسمت در شرق بقعه به ابعاد ۹۰/۶*۳۰/۹ متر واقع شده و با گچ بریها و نقاشیهایی تزئین یافته و دورتادور دیوارهایش حاوی دستخط هایی است که از میان آنها دست نوشته‌های شیخ بهائی، شاه عباس سوم، ابوالقاسم نباتی شناخته شده است.
حصار سنگی مقبره
حصار سنگی مقبره به صورت مستطیلی شکل و به طول ۱۵/۱۵ متر و به عرض ۷۵/۷ متر در دور صحن کشیده شده و با نقوش اسلیمی و هندسی به صورت مشبک حجاری شده است و از شاهکارهای حجاری اسلامی است.
در قسمت ورودی و در سمت راست کتیبه ای با خط کوفی و با عنوان الله- محمد- علی به صورت حجاری دیده میشود.
معرفی موزه :
موزه ادب وعرفان، در محل خانقاه شیخ شهاب الدین محمود اهری تاسیس شده که شامل ۳ سالن می‌باشد:
سالن اول:
در این سالن کتاب‌های خطی از دوران صفویه و قاجاریه به نمایش گذاشته شده است.
از دیگر آثار نفیس این سالن میتوان به پارچه کتیبه دار اشاره کرد که بر روی آن قرآن را با خط ثلث، نسخ و غبار در میان نقوش هندسی و اسلیمی نوشته اند و متعلق به دوره صفویه است.
سالن دوم:
در این سالن آثار متعددی در ارتباط با عرفان به نمایش گذاشته شده است که میتوان به انواع کشکول‌های چوبی، سفالی، فلزی و تبرزین‌های مرصع طلاکوب و.. اشاره کرد. از دیگر آثار نفیس این سالن در چوبی پاشنه گردان، منبت کاری و کنده کاری شده است که به قرن هشتم ه.ق مربوط میشود.
سالن سوم:
در این سالن قطعه‌های خطی از خطاطان معروفی از جمله درویش عبدالمجید طالقانی، میرآقا اهری و… به نمایش گذاشته شده است. از آثار قابل ذکر موجود در این سالن سینی مفرغی مرصع (طلاکوب) است که به قرن ۶ ه.ق مربوط میشود.
نشانی: اهر، بوستان شیخ شهاب الدین اهری، بقعه شیخ شهاب الدین اهری
تلفن:۴۴۲۲۴۳۱۰- ۰۴۱
ساعات کار موزه : بهار ( ۸- ۱۵)تابستان(۸- ۱۴و۱۶- ۲۱)پاییز و زمستان( ۸-۳۰/۱۴)
تعطیلی هفتگی موزه : روزهای دوشنبه
منبع:
http://www.aharnews.ir
http://www.hamshahrionline.ir/details/87214
http://www.mehrnews.com/detail/News/1802385
