چرم سازی

امروزه برای به عمل آوردن خام (چرم) دو راه وجود دارد. آماده کردن پوست گوسفند و بز با زاج سفید و نمک به نـام چـرم زاغـی و دباغی خام گاو ، الاغ و اسب، عمـل دباغی به طریق زیر انجـام می‌شود :
۱- خام را آب زدن .
خام خشک را از دهات و نواحی اطراف به دباغی آورده و بسته به کلفتی و مقدار چربی پوست، سه تا شش روز آن را در حوض آب خیس می‌کنند چرم بومی که از کشتارگاه می‌آید به آب زده نمی‌شود .
۲- آهک زدن و عورامکاری .
پس از اینکه خام خشک، خوب خیس خورد و نرم شد، همراه با خام‌های تازهٔ خیس نشده، توی گودالهای آهک می‌گذارند، گودال آهک خمره‌های لعابی است که توی زمین کار گذاشته اند و آن را لـولـه کش می‌نامنـد.
آهک زنـده را روی خـام پاشیده و خمره را پر آب می‌کنند. پس از چهار تا شش روز آب آهک نسوج خام را از هم باز کرده و موهای آن را نرم کرده است. خام را از خمرهٔ آهک بیرون آورده و هر کدام را روی تیر آویزان می‌کنند و با کارد ویژه ای آن را عورامکاری می‌کنند و کارد را با سنگ عورام مرتب نیز می‌کنند.
۳- متورم کردن .
پس از عورامکاری، خام را به خمرهٔ دیگری برده و روی آن را آرد جو می‌پاشند. وقتی به اندازه کافی خام در خمره گذاشته شد آن را پر از آب می‌کنند و عمل تخمیر آغاز می‌گردد و سبب می‌شود که پوست ورم کرده و نسبت به مواد دباغی حساس شود و گوشتهای اضافی روی آن شل و آهکهایی که قبلاً روی آن پاشیده اند خنثی شود ...مشاهده کامل متن .
این فرایند، که آرد جو کردن نامیده می‌شود، در زمستان ۲۰ روز و در تابستان ۱۵ روز طول می‌کشد. پس از اینکه پوستها پخته شد آنها را از خمـره بیرون آورده و هـر کـدام را روی تیر عمودی به نام خار چوغ گذاشته و خـام را داس می‌کنند، یعنی گوشتهای اضافی آن را می‌کنند، این کار را با چاقوی دو دسته ای به نام داس انجام می‌دهند .
سپس پوستها را با دیگر در خمرهٔ آردجو می‌گذارند تا باز پخته شود .
۴- نمک پاشیدن .
وقتی پس از سـه تا چهـار روز پختـن دوم هـم کامل شد، پـوستـها را تـوی قدح می‌گذارند روی هر پوستی نمک می‌پاشند و سه تا چهار روز آنجا می‌ماند .
۵- مازوکاری .
وقتی پوست برای مازوکاری واقعی آماده شد، آن را در گودالهای آجری که با چوب اندود شده و به نام گودچوب (سیله) شناخته می‌شود می‌گذارند روی هر پوست که درون گودال می‌گذارند گرد مازوی نرم و یا گرد پوست درخت اقاقیا می‌باشند .
گردکردن و کوبیدن مازو و پـوست اقاقیـا، با دستاسی (آرچی) همانند آسیای دستی که در کوزه گران به کار می‌برند انجام می‌شود؛ و یا اینکه ممکنست که گرد آن را از بازار بخرند.
در بازار آسیای مخصوصی برای نرم کردن این گونه مواد وجود دارد. پوست چهار تا پنج روز در گودال مازو می‌ماند . هر روز آنها را پشت و رو می‌کنند و لگد می‌زنند .
۶- کاشیکاری .
پس از مازوکاری پوستها را در آفتاب خشک می‌کنند و روی تخته ای که در زیر آن چهارپایه (کرسی) قرار گرفته می‌گذارند . قسمت گوشتی آن را با سنگ پا پرداخت می‌کنند .
۷- رنگ ریختن .
برای رنکاری چرم، رنگهایی مثل گِل ورز، جوهر گلی و صابون سفید مناسب است و آن را بر رویهٔ پوست می‌ریزند .
۸-صیقل زنی .
بار دیگر پوست را روی تختهٔ پرداخت کاری گذاشته و صیقل ( مهره ) پرداخت را با فشار روی آن می‌کشند. در دباغی‌های بزرگتر کاشیکاری، رنگ ریختن و صیقلزنی هر سه را چرمساز (چرمگر) انجام می‌دهد .

منبع :
http://kordestan.irib.ir/