مسجد در بین روستاییان از اهمیت زیادی برخورداری می‌باشد از لحاظ اجتماعات مذهبی و از دیدگاه همکاری و مشارکت در حل مسائل و مشکلات روستاییان از مسجد به عنوان مکان مذهبی در ایام مختلف سال بهره برداری می‌شود.
یکی از این مساجد که بنای اصلی آن به سبک مساجد عبدالهی نیز ساخته شده مسجد جامع روستای ئاره نان در دوازده کیلومتری شمال غربی شهر
سنندج است. این روستا دارای قدمتی بیش از ۱۰۰۰ سال است که به
دوره نوسنگی نسبت داده شده.
چهره هایی چون ماموستا سید بهاالدین در این روستا زندگی کرده اند. گفته می‌شود، واژه آرندان در اصل آریان بوده که نسبت داده شده به قوم آریان در زمانهای دور یا ئاورونان هم گفته شده است.
مصالح بکار رفته در معماری ساختمان مسجد ئاره نان عبارتست از: دیوارهای قطور از جنس خشت خام، مرکب از کاه و گل، گاهی مخلوط با پشم حیوانی جهت استحکام بخشیدن به آنها، که گاهی لابه لای چینه‌های خشت خام، الوار چوبی کار گذاشته شده است.
دیوارها هر ساله با لایه ای از کاه و گل اندود می‌گردند و کار گل اندودی را مردان همان روستا بر عهده دارند. این کار همواره از وظایف و کارهای عام المنفعه به شمار می‌رفته و برای جلب رضایت خداوند انجام گرفته است.
سقف مسجد با استفاده از تیرهای چوبی موازی که فاصله بین آنها را تیرک‌های چوبی پر می‌کنند، ساخته
...مشاهده کامل متن شده است. این تیرها و تیرک‌های چوبی از جنس درختان سخت چوب محیط پیرامون مسجد می‌باشد.
تیرها از درختان قطور انتخاب می‌شوند و پس از خشک شدن و بریده شدن در ساختمان تیرهای سقف و ستون‌های شبستان و ایوان مسجد بکار می‌روند.
در بدو ورود به داخل مسجد جامع روستای ئاره نان حوضچه دایره ای شکلی قرار گرفته که طی سالیان متمادی آب چشمه روستا را از طریق کانال کشی به داخل این حوضچه انتقال میدهند.
از این حوضچه آب که نماد پر آبی هر روستا به شمار می‌رود، و بعدها نیز به عنوان بخش مهمی از طراحی مساجد عبدالهی قرار گرفت، به عنوان محل وضوی نماز گزاران بهره برداری می‌شود.
گردا گرد حوضچه سنگ‌های خارایی جهت نشستن تعبیه شده است.
هنر معماری اسلامی در مناطق کردنشین ایران بر پنج اصل : 1- مردم مداری2- خود بسندگی3- پرهیز از بیهوده گی4- سادگی 5- درون گرایی استوار است. در بدو ورود به شبستان بازسازی شده مسجد جامع روستای ئاره نان با چهار ستون به ارتفاع شش متر که به مدد سر ستون‌ها سقف مسجد را برافراشته نموده اند، روبه رو می‌شویم.
در پیشانی شبستان مسجد محراب قرار گرفته، که در مجاورت آن پنجره‌های عریضی واقع شده که به تمام نقاط روستا چشم انداز دارد. کمی آن طرف‌تر از محراب مرقد شخصی به نام اصحاب مصطفی وجود دارد که به گفته بزرگان از یاران پیامبر (ص) بوده است.
در مرکز شبستان یک نور گیر گنبدی قرار گرفته که وظیفه تقسیم نور بیشتر را به داخل صحن انجام می‌دهد. مسجد روستای ئاره نان همواره محل اقامت و تلمذ طلاب علوم دینی در طی سالیان متمادی بوده و همواره به عنوان یکی از پایگاه‌های دینی منطقه از آن یاد شده.
بر پشت بام مسجد جامع روستای ئاره نان دو مناره رفیع قرار گرفته است. بدنه هر یک از مناره‌ها به کمک هنر کاشیکاری، با نوشته و آیاتی تزئین شده است. برای ساخت و معماری این مناره‌ها سه نوع هندسه در نظر گرفته شده، اول؛ هندسه شکل ظاهری در معماری دوم؛ هندسه پنهان که در اصول ترسیمات هندسی در لایه‌های پنهان معماری نهفته است.
سوم؛ هندسه نقوش و تزئینات معماری است.
منبع :
http://kordestan.irib.ir/
