شهر باستانی ریشهر در ۸ کیلومترى جنوب شهر
بوشهر و نزدیک ساحل واقع شده است.
ریشهر مربوط به عهد عیلام (هزارهٔ سوم تا هزارهٔ اول پیش از میلاد) است و شامل بقایاى دژ وسیع و ابنیهٔ عهد عیلام و ظروف سفالى رنگین و اشیاء مفرغى این
دوره است.
شهر ماهشهر در زمان ساسانیان در سال حدود 231 میلادی در زمان اردشیر اول پدر شاپور اول بنا شد,نام اولیه‌ی او ریواردشیر بوده و سپس به ریشهر تبدیل شده است.
با توجه به اینکه محلی به نام ریشهر در استان
بوشهر نیز وجود دارد ، برخی از مورخان دچار اشتباه شده اند و ریشهر (ماهشهر) و ریشهر (
بوشهر) را اشتباه گرفته اند.
برخی ساخت این شهر باستانی را به زمان اردشیربابکان نسبت می‌دهند که "ریوارد اردشیر" یا "رام‌اردشیر" نام داشت و ریشهر خلاصه شده این نام است؛زیرا اردشیر در زمان حکومتش شهرهای متعددی برپا کرد.
و این شهر نیز تجدید بنا شده "لیان" است. اما حمدالله مستوفی ساخت اولیه آن را به زمان لهراسب پادشاه اسطوره‌ای
سلسله کیانی نسبت می‌دهد
قدمت آثار کشف شده آن به هزاره سوم تا هزاره اول پیش از میلاد می‌رسد.
آثار مکشوف در سال‌های ۱۸۷۲ تا ۱۸۷۷ میلادی و نتایج
...مشاهده کامل متن اکتشافات باستان شناسان فرانسوی به سرپرستی پزار در سال ۱۹۱۴ میلادی که شامل کتیبه‌های میخی عهد شوتروک ناهونته و آثار بناها و اشیا مفرغی و سفال‌های نقش داراست، نشان می‌دهد که ریشهر از هزاره دوم پیش از میلاد یکی از شهرهای مهم امپراتوری عیلام بوده است.
از آجر نوشته‌های عیلامی مشخص میشود که این شهر در آن عصر به نام «لیان» خوانده می‌شد.
ظاهراً لیان به خاطر موقعیت خاص جغرافیایی یکی از حلقه‌های ارتباطی تمدن‌های شرق و غرب دنیای قدیم بوده‌است چرا که مرزهای جنوبی فلات ایران به سبب هم جواری با دریا و سایر شرایط جغرافیایی به ساکنان فلات هند اجازه می‌داد که از آب‌های ساحلی، برای ارتباط تجاری با تمدن‌های ایران و دشت بین النهرین استفاده کنند.
نام ریشهر خلاصه شده «ریوارد اردشیر» است.
اردشیر بابکان شهرهای متعددی در زمان حکومت خود برپا نمود که در واقع ریوارد اردشیر یکی از آنها می‌باشد که می‌توان گفت تجدید بنای همان شهر لیان بوده است.
این شهر در دوران ساسانیان یکی از مهم‌ترین مراکز علمی و ادبی محسوب می‌شد و در آن جا جماعتی از دانشمندان و نویسندگان جای داشتند. ریشهر بعد از اسلام تا سده‌هایی چند رونق داشت.
گفته میشود که این شهر در قرن شانزدهم در حدود دو هزار خانه مسکونی داشته و دو منطقه باستانی «تل پی تل» و «شاه نشین» نیز در همان حوالی ریشهر شناسایی شده‌اند.
ویرانه‌هاى شاه‌نشین هم بین آبادى‌هاى ریشهر و رونى قرار دارد, تلى از سنگ‌هاى ساختمانى بنا موجود است و بین آنها آثار دیوارى زیگورات مانند وجود دارد که در منتهى‌الیه شرقى آن ورودى بزرگ با چهارطاقى باز مى‌شده است.
هیئت باستان‌شناس فرانسوى به سرپرستى پزارد در چند کاوش ریشهر را با لیان در دورهٔ عیلام منطبق دانستند.
با احداث بوشهر، ریشهر کم‌کم رو به انحطاط رفت و امروزه از این شهر فقط خرابه‌هاى یک قلعهٔ مستطیل به بزرگى دویست ذرع باقى‌مانده است.
بوشهر و ریشهر و چند قریه دیگر در شبه جزیره‌ای واقع‌اند که از سمت شمال محدود است به خور سلطانی و از مغرب به دریا و از جنوب به خلیج کوچک هلیله. نوشته‌اند که در زمان نادر شاه جمعیت ریشهر به بوشهر منتقل شد و در نتیجه ریشهر متروک شد.
در مورد پیشینه‌ی ماهشهر و انکه مردم از چه زمانی در این شهر سکونت داشته اند،آگاهی دقیقی در دست نیست.برخی سن این شهر را نزدیک به 800 سال یا بیشهر میدانند،ولی هرچه به عقبتر میرویم مشهاده میشود که این شهر وجود داشته و مردم در آن زندگی میکردند .
بیشتر شهرهای خوزستان دارای پیشینه‌ی چندین هزرا ساله اند و هرچه پیرامون آنها در این کاووش میکنند در هر گوشه‌های آن آثار باستانی نمایان میشود,آثاری که در اطراف شوش ، شوشتر ، هفت تپه و تل کافرون ماهشهر دیده و شناسایی شده اند حکایت از حیات و زندگی انسانها در زمانهای پیش از اسلام و دوره و سلسله‌های هخامنشی و اشکانی و ساسانی دارد.
منطقه ریشهر در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://ashtibatarikh.persianblog.ir/post/21
http://www.aftabir.com/travel/iran/
http://mehremihan.ir/sarzaminiran/1398-reyshahr.html
http://mahshahr71.blogfa.com/post-1.aspx
