خانه رئیس علی دلواری در سی و پنج کیلومتری شهر
بوشهر در دلوار واقع شده که پس از بازسازی و نوسازی به یک مجموعه فرهنگی تبدیل شده است. موزه مردم شناسی استان
بوشهر و دیگر فعالیت‌های سنتی روستایی در این مکان برقرار است.
مبارزات رئیس علی دلواری بر علیه تجاوز انگلیس در بیش از هشتاد سال پیش، خاطره ای بس شگرف و فراموش نشدنی در ذهن مردم منطقه برجای گذاشته است.
دلوار مرکز بخش ساحلی
تنگستان و زادگاه رئیسعلی می‌باشد. در این موزه نود و چهار آلت جنگی و سند تاریخی مربوط به حماسه‌های مردم استان
بوشهر در دفاع از مرزهای کشور به نمایش عموم گذارده شده است .
این موزه مساحتی حدود سه هزار و هفتصد و پنجاه متر مربع دارد که بیست و سه اتاق را در خود جای داده است و قدمت آن به صد و ده سال می‌رسد.
رئیسعلی دلواری از آزادی‌خواهان مشروطه‌طلب و رهبر قیام جنوب در
تنگستان و
بوشهر علیه نیروهای بریتانیا در
دوره جنگ جهانی اول بوده است.
وی در سال هزار و دویست و شصت و یک هجری شمسی در روستای دلوار که از توابع
تنگستان می‌باشد چشم به جهان گشود.
...مشاهده کامل متن نام مادرش شهین و پدرش زائیر محمّد نام داشت که کدخدای دلوار بودو بعدها به "معین‌الاسلام" ملقّب شد.
باشروع نهضت مشروطه، رئیسعلی در حالی که سنی حدود بیست و چهار سال داشت از جمله پیشگامان مشروطه‌خواه در جنوب ایران شد و همکاری نزدیکی با محافل انقلابی و عناصر مشروطه‌طلب در بوشهر، تنگستان و دشتی آغاز کرد.
رئیسعلی با همراهی دیگر مشروطه خواهان ، بوشهر را از حاکمیت استبداد محمدعلی شاه قاجار خارج کرد. در سالهزار و دویست و هشتاد و هفت هجری شمسی به درخواست ملاعلی تنگستانی و سید مرتضی مجتهد اهرمی که مخالف استبداد محمد علی شاه قاجار بود، بوشهر را تصرف کرد و حدود نه ماه شهر را در کنترل داشت.
جنگ میان دلیران تنگستان به رهبری رئیس علی از یک سو و نیروهای بریتانیا و خوانین متحد آنان از سوی دیگر به طور پیاپی و پراکنده تا شهریور هزار و دویست و نود و چهار شمسی ادامه یافت و انگلیسی‌ها نتوانستند بر رئیس علی و یارانش غلبه کنند.
رئیسعلی در محلی به نام "تنگک صفر" هنگام شبیخون به قوای بریتانیا توسط فردی نفوذی و اجیر شده به نام غلامحسین تنگکی، از پشت سر هدف گلوله قرار گرفت و در سن سی و سه سالگی کشته شد.
پیکر وی ابتدا در نزدیکی حرم امامزاده‌ای در روستای "کله بند" به خاک سپرده شد. اما به موجب وصیت خود رئیسعلی، او را در جوار حرم علی بن ابی‌طالب در وادی‌السلام دفن کردند.
منابع :
http://fa.wikipedia.org/
http://ushidar.com/
http://bushehriha.com/
http://rcirib.ir/
