کاخ گلستان

کاخ گلستان در میدان ارگ تهران واقع است,مجموعه کاخ گلستان، یادگاری به جای مانده از ارگ تاریخی تهران، محل اقامت شاهان سلسله قاجار و از زیباترین و کهن‌ترین بناهای پایتخت دویست ساله ایران به حساب می‌آید.
محدوده مکانی تاریخی آن از شمال به خیابان و میدان امام خمینی(ره)؛سپه سابق، از غرب به خیابان خیام، از شرق به خیابان ناصر خسرو و از جنوب به خیابان پانزده خرداد و میدان ارگ محدود می‌شود.
بناهای این کاخ در زمان‌های مختلف ساخته شده‌اند. نام آن از تالار گلستان واقع در عمارت خروجی گرفته شده‌است
سابقه تاریخی ارگ سلطنتی به روزگار صفویه بازمی‌گردد ولی در دورهٔ قاجار گسترش فراوانی یافت و محل سکونت شاهان قاجار بود.
در زمان پهلوی از کاخ گلستان جهت مراسم رسمی و محل اقامت روسای جمهور و مهمانان ویژهٔ خارجی استفاده می‌شد.
اتفاق‌های مهمی از تاریخ معاصر ایران در این مجموعه به وقوع پیوسته‌است و در حال حاضر به صورت موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد
شاه ...مشاهده کامل متن طهماسب اول صفوی اولین پادشاهی بود که در سفرهای خود به قصد زیارت مقبره حضرت عبدالعظیم دستور داد بارویی به طول یک فرسخ به دور قصبه تهران احداث شود.
بعد از او شاه عباس صفوی در قسمت شمالی حصار طهماسبی چهار باغ و چنارستانی احداث کرد که بعدها دیوار بلندی گرد آن بنا کرده و عمارات مقر سلطنتی را در داخل آن ساخته و ارگ نامیدند.
در اواخر عهد صفوی، تهران گاهی مقر موقت دربار شاهان صفوی بود و حتی شاه سلیمان کاخی در این شهر برای خود بنا کرد.
کهن‌ترین بناهای موجود در مجموعه گلستان، ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند است. او در نبردهای خود بر ضد محمد حسن خان قاجار در سال 1172 تهران را مرکز اردوکشی خود قرار داد و پس از پیروزی در این جنگ در دیوانخانه قدیم تهران که در زمان ساه سلیمان ساخته شده بود، بار عام داد و با عنوان وکیل الرعایا حکومت ایران را در دست گرفت.
در سال 1193 ,پس از مرگ کریم‌خان زند , آقا محمدخان قاجار در سال 1200 تهران را به پایتختی برگزید، ولی به دلیل لشکر کشی‌های دائمی کمتر در مقر حکومت خود به سر می‌برد و برای عمارت و آبادانی چندان فرصت نداشت,وقتی فتحعلی شاه در سال 1211 به سلطنت رسید، از آن زمان به بعد با گسترش دستگاه اداری و تشریفات سلطنتی بناهای متعددی در داخل ارگ تهران عمدتا در زمان فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار احداث شد.
در دوران پهلوی اول، بخش‌های بزرگی از ارگ تهران، از جمله حصار دور آن، سردر باب عالی، ساختمان دفتر استیفا، نگارخانه، تکیه دولت، نارنجستان، باغ گلشن و ساختمان‌های اندرونی تخریب شد,محل سکونت شاه به سعدآباد و سپس در دوران محمد رضا پهلوی به نیاوران منتقل و مجموعه گلستان به محل پذیرایی از میهمانان خارجی تبدیل شد.
پس از انقلاب مجموعه گلستان همچون اغلب عمارات سلطنتی دیگر بصورت موزه درآمد تا همگان بتوانند از آن دیدن کرده و از تماشای زیبایی‌های حاصل فکر و دست هنرمندان و صنعتگران ایرانی بهره برند.
کاخ گلستان ازسمت شمال بوسیله چند در و دالان باریک با حرم خانه که اندرون و فرح آباد نیز نامیده میشد ارتباط داشت.
قبل از سلطنت ناصرالدین شاه عمارت اندرون همان ساختمانها و اتاق‌ها و تالارهای دوران فتحعلی شاه بود ,بقول مرحوم معیرالممالک این قسمت از بیوتات سلطنتی گر چه دارای وسعت زیادی نبود ولی طرز ساختمان خوشی داشت
بناهای موجود در کاخ عبارتند از:
ایوان تخت مرمر، خلوت کریمخانی، اتاق موزه (تالار سلام) و حوضخانه آن، تالار آینه ، تالار عاج یا سفره خانه ، تالاربرلیان یا تشریفات، ساختمان کتابخانه، عمارت شمس العماره، عمارت بادگیر و حوضخانه وسیع آن، تالار الماس، کاخ ابیض، چادر خانه.
بناهایی که قبلا در کاخ گلستان بوده ایت عبارتند از:
عمارت اندرونی ، خوابگاه ناصری ، تالار خاقان مغفور ، عمارت خروجی ، عمارت صندوق خانه و رختدارخانه سلطنتی.
اندرونی کاخ گلستان مکان زندگی همسران پادشاهان قاجار بود, برخی مواقع تعداد همسران یک پادشاه به بیش از 400 نفر می‌رسید. بخش اندرونی کاخ شامل حرمخانه و خوابگاه ناصری بوده که اکنون وزارت دارایی به جای آن قرار دارد.
ایوان تخت مرمر از بناهای مربوط به دوران سلطنت آغا محمدخان قاجار بوده و مراسم تاجگذاری وی نیز در این مکان برگزار شده است,ایوان تخت مرمر محل به تخت نشستن فتحعلیشاه قاجار بوده و بیشتر فرمان‌های خود را از این مکان صادر کرده است.
خلوت کریم‌خانی مربوط به دوران سلطنت کریم‌خان زند می‌شود.
در زمان ناصرالدین شاه که بنای جدید تالار سلام ساخته می‌شود،بیشتر قسمت آن تخریب شد, ناصرالدین شاه علاقه زیادی به آن داشته و اغلب اوقات در آنجا خلوت می‌کرده و به قلیان کشیدن می‌پرداخته است.
تالار سلام در ضلع شمالی کاخ گلستان قرار دارد و مستقیما زیر نظر ناصرالدین شاه قاجار بنا شده است,در زمان سلطنت پهلوی این کاخ برای تشریفات رسمی استفاده می‌شد و تاجگذاری محمدرضا شاه نیز در این مکان برگزار شده است.
تالار آیینه مکان چهارگوش و بزرگی است که سقف و دیوارهای آن آیینه و بلورکاری شده و شهرت آن علاوه بر تزئینات آن، بیشتر به دلیل نقاشی معروف کمال‌الملک غفاری است که سال 1309 هجری قمری از این تالار رسم کرده و اکنون نیز در کاخ گلستان در معرض نمایش قرار دارد,تخت طاووس که به وسیله نادرشاه افشار به ایران آورده شده بوده نیز در این تالار قرار داشته است.
تالار عاج, آخرین‌بار در زمان ناصرالدین شاه تغییراتی یافت و به محل نگهداری هدایای پادشاهان خارجی اختصاص پیدا کرد و بعدها در دوازدهمین سال سلطنت رضاشاه پهلوی محل مهمانان خارجی شد.
تالار برلیان یکی از تالارهای کاخ گلستان است که پیش از احداث این تالار، کاخ یا تالار بلور در جای آن قرار داشت.
کتابخانه چاپی کاخ گلستان هم با بیش از هفت هزار جلد کتاب در حوزه‌های تاریخ، هنر و فرهنگ مجموعه‌ای از کتاب‌های کمیاب را در خود جای داده است.
شمس‌العماره بعد از نخستین سفر ناصرالدین شاه قاجار به فرنگ، با معماری ایرانی و اسلوب فرنگی با محاسبه زیرزمین آن در هفت طبقه ساخته شده و نام دیگر آن نیز عمارت خورشید است.
در سمت جنوبی محوطه باغ گلستان بعد از عمارت بادگیر تالار الماس قرار دارد که از قسمت‌های قدیمی و کهن ارگ سلطنتی است این بنا به خاطر آینه کاریهای داخلیش بنام الماس خوانده شده است
عمارت بادگیر کاخ بین سال‌های ۱۲۲۰ و ۱۲۶۰ به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد.
این عمارت که محل تاجگذاری مظفرالدین شاه قاجار نیز بوده‌است
کاخ ابیض یکی از کاخ‌های زیبای وقع در مجموعهٔ کاخ گلستان است که امروزه به عنوان موزهٔ مردم‌شناسی مورد بازدید عموم قرار می‌گیرد.
عمارت حوضخانه در طبقه همکف تالار عاج قرار دارد و از بناهای دوره ناصرالدین شاه قاجار محسوب می‌شود و به اتاق تابستانی شهرت داشته است
موزه مخصوص کاخ گلستان و در طبقه زیرین تالار سلام قرار دارد که در حقیقت بخشی از زیرزمین نخستین موزه ایران محسوب می‌شود
این مکان در زمان محمدرضا شاه پهلوی به موزه مخصوص تبدیل شد و کلیه هدایای پادشاهان اروپایی به این محل انتقال پیدا کرد.

نگارخانه کاخ گلستان بین خلوت کریم‌خانی و موزه مخصوص واقع شده و محل به نمایش گذاشته‌شدن گنجینه نفیس تابلوهای نقاشی هنرمندان دوره قاجار است
وقایع تاریخی که در کاخ اتفاق افتاده‌اند عبارتند از:
تاجگذاری پادشاهان قاجار از جمله احمدشاه بر تخت مرمر
تاجگذاری مظفرالدین شاه قاجار در عمارت بادگیر
گشایش مجلس یکم در ۱۸ شعبان ۱۳۲۴ ق با حضور شاه در اتاق برلیان عمارت گلستان
نخستین جلوس رضاشاه در ۱۳۰۴ ش بر تخت مرمر
تاج‌گذاری رضاشاه در ۴ اردیبهشت ۱۳۰۵ ش در تالار سلام
تاج‌گذاری محمدرضا پهلوی در تالار سلام
نام شاهان ساکن در کاخ عبارتند از:
آغامحمدخان قاجار,فتحعلی شاه,محمدشاه قاجار,ناصرالدین شاه قاجار,مظفرالدین شاه,محمدعلی شاه قاجار,احمدشاه قاجار
منظره‌ای از کاخ گلستان در یک سوی اسکناس‌های پنج هزار ریالی از سال ۱۳۴۸ خورشیدی تا سال ۱۳۵۷ چاپ و نشر می‌شد
در تیرماه ۱۳۹۲ در سی‌وهفتمین اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو در کامبوج کاخ گلستان در فهرست میراث جهانی این سازمان به ثبت رسید.
این کاخ با شماره ۴۱۷ در ۱۱ بهمن سال ۱۳۳۴ به ثبت ملی رسید
منبع:
http://fa.wikipedia.org
http://www.golestanpalace.ir
http://www.hamshahrionline.ir/details/72879
http://khabaronline.ir/detail/300118/society/tourism
http://www.tadbirkhabar.com/news/culture/27188
http://www.econews.ir/fa/c1_218809
http://vista.ir
http://persian.epochtimes.com/iran/golestan-palace-inscription-in-unesco-list-4416.html
http://www.linkdoon.com/site/links/98
http://www.beytoote.com/iran/bastani/jeweled1-palaces-tehran.html