آدرس : تهران ، میدان ارگ ، کاخ گلستان
شمس العماره یکی از بناهای مرتفع و مشخص و جالب تهران قدیم است . گویا ناصرالدین شاه قبل از سفر اروپا بر اثر دیدن تصاویر بناها و آسمان خراشهای کشورهای غربی تمایل پیدا می‌کند بنای مرتفعی نظیر بناهای فرنگستان در پایتخت ممالک محروسه خود ایجاد نماید تا از بالای آن خود و زنانش بتوانند منظره شهر تهران و دورنمای اطراف را تماشا کنند .شاه در حدود سال 1282 ه.ق این قصد خود را با دوستعلی خان نظام الدوله معیرالممالک در میان می‌نهد و او را برای ساختن چنین بنائی در سمت شرقی ارگ سلطنتی مامور می‌کند.معیرالممالک بزودی بوسیله استادان و معماران ماهر آن زمان مانند علی محمد کاشی طرح عمارت را ریخته و پی کنی آنرا شروع می‌کند.
ساختمان آن پس از دو سال یعنی در سال 1284 ه.ق بپایان می‌رسد و آنرا شمس العماره نامیده تاریخ بنایش را بحساب جمل "کاخ شاهنشاه" می‌یابند.شمس العماره هم از نظر نقشه و شکل ظاهری و هم از نظر آرایش داخلی یکی از بناهای تاریخی و زیبا و جالب تهران است و آینه کاریها و نقاشیها و گچ بریهای ازاره‌ها و دیوارها و سقف‌های آن از حیث نمایش شیوه‌های مختلف و متنوع تزئینات داخلی بناها در ایران بی نظیر است.لازم به ذکر است این بنای در پنج طبقه و با سرمایه معیرالممالک ساخته شد و مخارج آن از هر جهت با اثاثه و فرش و غیره به چهل هزار تومان بالغ گردید
اعتماد السلطنه 10 سال پس از افتتاح این بنا، در وصف شمس العماره درروزنامه ایران که یک روزنامه دولتی بود می‌نویسد:«...دیگر کوچه و خیابان شمس العماره است که بهترین بناها و بهترین کوچه‌های تهران می‌باشد. این کوچه یک دروازه از آخر باغ و عمارت بادگیر و شمس العماره دارد که شاه اغلب از این در سوار شده به تفرج می‌روند ...»کاخ شمس العماره از نظر نقشه و شکل ظاهری از ابنیه تاریخی و زیبای تهران است و آینه‌کاری‌ها و نقاشیها و گچ‌بری‌های ازاره‌ها و دیوارها و سقف‌های آن از لحاظ شیوه‌های مختلف و متنوع معماری و نوع تزئینات داخلی قصرهای ایران بی‌نظیر است.
در این قصر مجلل معماری ایرانی و اروپایی تؤاما به کار رفته و کاشی‌کاری‌های نمای خارجی آن بسیار زیبا و جالب توجه می‌باشد.
ظاهرا دوستعلی‌خان نظام‌الدوله معیرالممالک (پدر داماد ناصرالدین شاه) طی هزینه‌ای گزاف که در آن زمان بالغ بر 40 هزار تومان می‌شده است این کاخ را ساخته و آن را به شاه هدیه می‌کند که سخت مورد توجه ناصرالدین شاه قرار می‌گیرد.
قصر شمس العماره در دوران قاجاریه از بناهای معظم آن عهد به شمار می‌آمد و نوع معماری آن با 5 اشکوبه زیبا، برج ساعت، ایوان‌های بلند و بادگیرهای مصفا شباهت زیادی به قصرهای آن زمان‌اروپا داشته است.
مورخان آن عهد نیز از آن به عنوان یکی از زیباترین کاخهای ایران یاد کرده‌اند. عمارت شمس العماره تالارهای آینه و ستون‌های بلند بزرگ از مرمر و راه‌پله‌ها نیز کلا از مرمر و مراتب زیادی الی بالای عمارت دارد.
چهل ذرع ارتفاع این عمارت است و دو برج دارد با یک مهتابی که روی برج‌ها نشیمن‌عالی ساخته‌اند.
معمار این قصر زیبا بر اساس نوشته سر در این عمارت استاد علی‌محمد کاشی بوده است. کاخ شمس العماره در حال حاضر تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی قرار دارد و جزو گنجینه نفیس آثار تاریخی تهران بشمار می‌رود.
منبع :http://www.golestanpalace.ir/museum/shamsulemareh.html
http://hamshahrionline.ir/details/165701
