بقعه سید گل سرخ که متعلق به قرن نهم قمری است، در محله سرچم شهر
یزد قرار دارد,در این بقعه صورت قبری وجود دارد که طبق کتیبه منصوب بر آن قبر سید معزالدین
بن شرف‌الدین علی
بن شمس‌الدین محمد
بن تاج‌الدین است.
این بقعه تاریخی برای مردم
یزد مقدس است و به لحاظ تقدس و همچنین به لحاظ معماری بی‌نظیر خود همواره مورد توجه مردم این دیار است.
ورودی بقعه در ضلع شمالی آن قرار دارد و گنبد آن کاشی کاری شده و مصالح آن از خشت و گل است.
بقعه سید گل سرخ جزو یکی از مجموعههای با ارزش تاریخی شهر
یزد است که شامل حسینیه، خانه آقا، نمازخانه، بازارچه، آب انبار و قبرستان است. بقعه سید گل سرخ که متعلق به قرن نهم قمری است
ورودی بقعه در ضلع شمالی آن قرار دارد و گنبد آن کاشی کاری شده و مصالح آن از خشت و گل است.
ازاره داخل بقعه تا ارتفاع یک متر از سنگ پوشیده شده است و ما بقی سطح داخل بقعه با گچ اندود شده است. در قسمت گریو گنبد طاق نماها و پنجره فلزی به چشم می‌خورد.
مزار سید گل سرخ مسقف به تاق و تویزه با قد پای کوتاه و قوس جناقی است. کف داخل بقعه با سنگ پوشیده شده و پشت بام و نمای خارجی آن آجری و تازه ساخت است.
گردونه گنبد
...مشاهده کامل متن مزین به کتیبه کاشی معرق با نقوش اسلیمی و هندسی و قسمت خارجی گنبد دو پوسته پیوسته با قوس شبدری کند می‌باشد.
اطراف بنای اصلی مزار که اندازه آن 4×55/4 متر و ضخامت دیوارش 4/1 متر است، و چسبیده به دیوارهای آن آثار خرابه حجراتی چند باقی است، بقایای آن شباهتی زیاد به مدارس قدیمی دارد,این حجرات به خانه سید گلسرخ مشهور است
این زیارتگاه از 2 در قابل دسترسی است.
راهرو قدیمی مسقف به طاق و تویزه، چهار بخش با قوس جناقی و قد پای کوتاه و میان سقف راهرو نورگیر دایره‌ای شکل نصب شده است.
راهرو جدیدالاحداث که به خیابان راه می‌یابد مسقف به طاق ضربی است و کف صحن با موزائیک مفروش شده است. در ضلع شرقی 3 صفه دو اشکوبه ساخته شده که داخل غرفه دوم 3 پنجره فلزی نصب شده است.
در طبقه تحتانی صفه‌ها طاقچه تعبیه شده است. در ضلع غربی 2 پنجره که داخل صفه نصب شده و یک در ورودی و در جبهه جنوبی، شمالی، شرقی و غربی چند صفه با قوس جناقی در داخل بقعه دیده میشود.
آثار باقیمانده در بقعه:
کتیبه‌ای از کاشی معرق و به خط نسخ که به طور عمودی بالای سر قبر نصب شده و اطرافش حاشیه مجزایی داشته است که بر آن اسامی دوازده امام به خط نسخ خوش نوشته است.
بر دیوار غربی بازارچه متصل به مزار، یک قطعه سنگ سیاهرنگ نصب شده و به خط نسخ خوش این عبارت بر آن منقور است: الله، محمد، علی.
بر سر در ورودی مزار یک قطعه سنگ به اندازه 30 ×50 سانتیمتر مربوط به مسجدی که در سال 1053 ساخته شده بود نصب است.
عامه مردم یزد این امازاده را به نام سید حسین پسر امام موسی بن جعفر می‌دانند ومزاررا بسیار محترم می‌شمارند .
احتمال دارد که انتساب این مزار به سید حسین ناشی از آن باشد که قبر پیر حسین بن استاد حسن متوفی در 979 نیز درهمان مزار یا حدود همان محل بوده است وهم اکنون سنگ آن بر دیوار غربی بازارچۀ به مزار نصب است وپس از ین مورد معرفی قرار می‌گیرد .
مرحوم آیتی ضمن معرفی مزار سید گلسرخ واشاره به کتیبۀ مورد ذکر ، این مزار را مدفن شرف الدین علی وصی سید رکن الدین ومتوجه نشده که قبر مورد ذکر مدفن معزالدین [ احتمالاً : حسین] بن شرف الدین علی است .
ایرج افشار در تعلیقات تاریخ یزد جعفری از روی تواریخ یزد شجره ای از افراد خاندان شرف الدین ترتیب داده است .وی با تطبیق دادن آن جدول ونسب مذکور برکتیبۀ بقعه سید گلسرخ نتوانست آنچه را مرحوم آیتی نوشته است بپذیرد .
بنا بر نوشته ایرج افشار برمؤلف تذکرۀ جلالی هم اشتباهی درتشخیص هویت این مزار روی داده است اومی نویسد که مزار سید گلسرخ همان سید سرچم مذکوردرتاریخ جدید یزدست درصورتیکه مؤلف جامع مفیدی سید سرچم وسید گلسرخ را ذیل دوعنوان مستقل یاد می‌کند ومعلوم است که این دومزار دوبقعۀ مجزاست .
بقعه سید گل سرخ در سال 1381 و با شماره 7660 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:
http://www.yazdmy.ir/post/26
http://chtn.ir/Default.aspx?tabid=84&articleType=ArticleView&articleId=1129
http://www.hamshahrionline.ir/details/146430
