این حمام که به گرمخانه نور معروف است، توسط محمد تقی خان بافقی حاکم یزد در سال هزار و دویست و دوازده هجری قمری درمیدان خان و در کنار مجموعه خان یزد ساخته شده است .
مساحت این حمام حدود هزار و صد و هفتاد متر مربع و زیر بنای آن نهصد متر مریع است که شامل بخش‌های مختلفی از جمله گاوروتون، شاه نشین، خزینه می‌باشد. امروزه از این بنا به عنوان چایخانه و رستوران سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حمام خان یا گرمابه نور دارای سه مسیر دسترس است که آن را به میدان خان، بازارچه کاشیگری و بافت مسکونی مجاور مرتبط می‌سازد.
ساختمان این حمام ورودی ها، سربینه، گرمخانه و فضاهای مرتبط با آنها و همچنین استخری در کنار گرمخانه را شامل میشود. فضای سربینه از نظر مساحت و تزیینات از سایر فضاها مشخص‌تر بوده و در اطراف آن سکوهای نشیمن و رخت کن و جای نهادن کفش تعبیه شده است.
این فضا با پوشش طاق و گنبد مسقف شده و روشنایی آن از طریق نورگیر زیبای تعبیه شده در گنبد تامین میشود. سطوح داخلی سربینه در اصل با نقاشی هایی مزین بوده که امروزه تنها بخشی از آن تزیینات به جا مانده است.
حمام خان یزد در دوره اخیر مورد تعمیر و مرمت قرار گرفته است و با تغییر کاربری به چاپخانه سنتی تبدیل یافته و جدیداً نیز به ثبت تاریخی رسیده است.
جنس دیوارهای این حمام از سنگ یا آجر با اندود شفته‌ی آهک می‌باشد. روی دیوارهای نبش شاه‌نشین در جلوی ورودی حمام، آثاری از نقاشی‌های مربوط به اواخر دوره‌ی قاجار مشاهده می‌گردد که از شاهنامه الگو گرفته اند .
در این حمام از مصالحی همچون : سنگ در شالوده، کف‌سازی، قرنیزها، حوض‌ها و قرینه‌ها، آجر در ساختمان، ستون‌ها، دیوارسازی، جرزها و تیغه‌های سقف و خشت در ساختن دیوارها، سقف فضای پشتیبانی، گاورو و طویله استفاده شده است.
این حمام شامل ورودی، دالان، سربینه، میان‌در، گرمخانه، خزینه، تون، گاورو، فضای پشتیبانی سرویس و استخر می‌باشد که هر کدام کاربردهایی دارند.
دالان، فضایی است که در حقیقت، سلسله مراتب ورودی، خروجی و سربینه را ایجاد می‌کند و سربینه، قسمتی وسیع و سرپوشیده برای پوشیدن لباس و آماده شدن برای ورود به گرمخانه می‌باشد.
میان‌در هم بین سربینه و گرمخانه قرار گرفته است . گرمخانه نیز خود فضایی تقریبا شبیه سربینه دارد. گرمخانه دارای چهار ستون در وسط و دو سقف گنبدی‌شکل می‌باشد که دور تا دور ستون‌ها را احاطه کرده‌اند.
استخر، فضایی سرپوشیده و نسبتا بزرگ برای استحمام است که توسط شاه‌نشین با گرمخانه ارتباط دارد. خزینه مابین گرمخانه و تون که پر از آب گرم است، قرار دارد و برای استحمام استفاده می‌شده است.
تون نیز زیرزمینی شبیه دخمه می‌باشد که در کنار قرینه‌ی آب گرم قرار کرفته و برای سوختن هیزم برای گرم کردن آب از آن استفاده می‌شده و گاورو نیز فضایی باریک، دراز و شیب‌دار است که برای حرکت گاو و کشیدن آب از چاه مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
منابع :
http://fa.wikipedia.org/
http://www.negahmedia.ir/
http://www.yanic.ir/
http://www.delgarm.com/
