مسجد چهل محراب یکی از مساجد تاریخی و در عین حال ساده شهر
یزد است که در ضلع غربی خیابان امام خمینی ،محله فهادان
یزد در کوچه
مسجد چهل محراب واقع شده است .
طبق نوشته‌های مؤلف جامع مفیدی ، خواجه شمس الدین محمد تازیکو در سده هفتم هجری در محّلة شهرستان ودر حوالی زندان اسکندر
مسجد چهل محراب را دایر نمود .
امروزه مسجد مذکور در محّلة فهادان نزدیک مدرسة ضیائیه ، متصّل به
حمام ابوالمعالی و روبروی مجموعة عربها واقع گردیده است .
نویسندگان متون تاریخی
یزد در آثار خود در این باره چنین نگاشته اند که خواجه شمس الدین محمد تازیکو
مسجد چهل محراب ، خانقاه وعمارتی بنا کرد و چهار دانگ از قریه هنزا را بر آن وقف نمود.
خواجه شمس الدین محمد تازیکو مقابل بارگاه شیخ جمال الاسلام، که از عرفای معروف دیار
یزد که مزارش تا سده نهم هجری مطاف ومورد احترام زائران بود ،خانقاه وعمارتی بنا کردو چهاردانگ از قریه هنزاء را وقف مسجد کرد ، آن مسجد با گذشت ایام ویران شد.
تا اینکه
...مشاهده کامل متن در عهد میرزا اسحاق بیک ، از نوادگان خواجه شمس الدین تازیکو ، تجدید بنا گردید .
علت انتصاب نام چهل محراب برای این مسجد وجود چهل عددسنگ محراب در بنا بوده است که امروزه متاسفانه تنها سه عدد از کاشی‌های مذکور باقی مانده است.
این مسجد دارای سر دری است که ماذنه ای کوتاه بر بالای آن قرار دارد . مسجد شامل صحن ، شبستان و یک اتاق مشهور به مزار آقا در ضلع جنوبی می‌باشد.
در ضلع شرقی صحن سه غرفه دیده میشود که دریکی از آنها کاشی محرابی فیروزه ای رنگی به چشم می‌خورد .
شبستان بنا در ضلع غربی صحن قرار دارد که غرفه‌های آن به صورت دو طبقه دیده میشود ، دریکی از این غرفه‌ها نیز کاشی محراب فیروزه ای رنگ نصب می‌باشد.
سومین کاشی محراب در اتاقی مشهور به مزار آقا نصب می‌باشد که جمله (( بحسن توفیقه )) به خط نستعلیق و برجسته برآن نقش بسته است .
به گفته ایرج افشار در کتاب یادگارهای یزد کاشی‌های محراب این مسجد قابل مقایسه با کاشی محرابهای ابوالمعالی و باغ صندل است که امروزه نیز اثری از کاشی محرابهای این دو مسجد نیست .
سه کاشی محراب فیروزه ای مذکور در مسجد دارای کتیبه می‌باشند که متاسفانه به غیر از یکی از آنها که جمله (( بحسن توفیقه )) بر آن خوانده میشود ، بقیه خوانا نیست .
منبع:
http://yazdfarda.com/
http://www.tebyan.net/
http://www.negahmedia.ir/
