مقبره خواجه اتابک

مقبره خواجه اتابک یکی از مهمترین بناهای با ارزش شهر کرمان است که در در محله جنوب شرقی نزدیک مسجد بازار قرار دارد.
این مقبره از بناهای قرن ششم هجری و از آثار ارزنده دوره سلجوقیان است. از مهمترین ویژگی این بنا این است که از داخل، چهارضلعی و از خارج به صورت هشت ضلعی ساخته شده است.
نمای داخلی و بیرونی بوسیله گچ‌بری و آجرکاری منظم تزئین شده است. «حجاری و گچ‌بری در دوره سلجوقی نقش مهمی در تزئین داخلی و خارجی بازی کرده و با اینکه اسلوب‌های مختلف و ترسیم موضوعهای انسانی توسط هنرمندان که برای شاهزادگان سلجوقی در ایالات مختلف کا ر می‌کردند.
بوجود آمد. صفات مشترکی در آنها دیده می‌شود. عناصر عمده طرحهای تزئینی عبارت بود از اشکال توریقی که از تزئینات اصلی اسلامی است که با کتیبه‌های بزرگ به خط کوفی و نستعلیق تزئین یافته است.
این اشکال ممکن است که از ایالات خاوری سرچشمه گرفته باشد و تحت تأثیر تزئینات آجری آثار غزنوی مانند برج سلطان محمود در غزنه واقع شده باشد، بسیاری از آثار گچ‌بری این بنا از بین رفته است.
ویژگی مهم این بنا خطوط کوفی و ثلث با گچ و آجر در داخل بناست که از نقوش هندسی و اسلیمی به شیوه ستون بندی و سنگ تراشی خطوط سنگ محراب یا سنگ قبر آن بهره گرفته است.
در داخل بنا و در بین نقوش گچبری شده قطعات کوچک کاشی برنگ لاجوردی بکار رفته است که متأسفانه غیر از چند تکه کوچک اثری از این کاشیکاری باقی نمانده است. زوایای مربع داخل گنبد چنان نزدیک به دیوار ساخته شده است که تقریباً به سطح خارجی آن که به شکل کثیر الاضلاع هشت ضلعی است، منتهی شود.
معمولاً معماری ایران در هر دوره دارای خصوصیت‌ها و ویژگی‌های خاص خود است. از ویژگی‌های معماری دوران سلجوقی همین است که داخل بنا با خارج از بنا از نظر تعداد اضلاع متفاوت است.
و معمولاً در این دوره بیشتر بناها هشت ضلعی بوده‌اند.
از جمله ویژگیهای مقبره خواجه اتابک وجود یک سنگ قبر یا محراب است بنام «سنگ بزقوش» که از بی‌نظیرترین سنگهاست.
این سنگ از جنس مرمر سفید و کنده‌کاریهای برجسته است که با آیات قرآن با خط کوفی و ثلث همراه با نقوش ریز اسلیمی و تزهیب مزین شده است.
متأسفانه قسمتی از این سنگ توسط سوداگرانی به اصطلاح گنج‌یاب خراب شده است؛ با این حال این سنگ هنوز هم زیبا‌ترین سنگ حجاری شده در دوران خود بحساب می‌آید.
در مورد سنگ قبر یا محراب در کنار «راهنمای صنایع اسلامی ایرانظ به نقل از «صاحب مزارات کرمان» ـ مسنف نیمه اول قرن دهم هجری ـ آمده است: «گنبد مدفن ایشان با آنکه چهار صد سال است که نهاده‌اند، چنان می‌نماید که اندک وقتی باشد که احداث شده و چنین می‌گوید که در حوالی مزار خانقاه بوده است.
منبع :http://irna.ir/fa/Photo/2718050
http://www.icccoop.ir/kerman/tab-1883/index.aspx
http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/371680
http://www.ichodoc.ir/