خانه‌ی طباطبایی‌ها ، را به جرات می‌توان لقب عروس خانه‌های
ایران داد . معماری متناسب و ظاهری فوق العاده زیبایش این شهرت و نام را برای آن به همراه آورده است.
معمار این خانه مشخص نیست و در سنه‌ی ۱۲۵۰ ساخت آن آغاز شده است و تمامی این خانه‌ی باشکوه در طول مدت ۱۰ سال ساخته شده است .این بنا در جوار بقعه‌ی مطهر امامزاده سلطان امیر احمد (ع) از فرزندان امام موسی کاظم (ع) قرار دارد .
کاشان را به فرهنگ ، هنر و دین می‌شناسند . مردمانی دین پرور و فرهنگ دوست که بناها و هنرهای خویش را برای تمام جهانیان به یادگار گداشته اند . نمایه هایی از صلابت و سلامت روح را می‌توان در تمامی آثار بجای مانده از مردمان قدیم
کاشان یافت .
خانه‌های
کاشان ،
باغ فین کاشان ،
بازار کاشان و مساجد آن ارکانی جدا نشدنی از معماری متعالی شهر و منطقه‌ی فرهنگی
کاشان است .
از میان آثار مرتبط با معماری قدیم شهر آنچه تمامی گردشگران را به سوی خویش می‌کشاند خانه‌های آن است .
از آن روی که خانه جزئی از جریان زندگی روزمره تمام مردمان است ، رؤیت خانه‌های قدیم جالب و جذاب است . خانه
...مشاهده کامل متن نمادی از آرامش و مکانی برای زندگی است و برای مردمان از هر فرهنگ که باشند دارای مفهومی نسبتاً مشترک است ، خانه اما جز محل زندگی گاه مکانی برای تجارت ،کسب و کار ، برگزاری مراسم‌ها و آیین‌ها نیز بوده است .
خانه طباطبایی ملک شخصی حاج سید جعفر طباطبایی نطنزی بوده است . تاجری خوش نام و معروف در دوران قاجار که شهره‌ی نامش در صنعت فرش از مرزهای ایران هم فراتر بوده است .
مساحت خانه را ۴۷۳۰ متر نوشته اند و شامل سه بخش است : بخش اندرونی ، بخش بیرونی و بخش خدمه . خانه‌های پروسعت قدیم عموماً متعلق به صاحبانی متمول بوده و عظمت بنا موجب می‌شده تا علاوه بر خودشان ؛ فرزندان آنان نیز پس از ازدواج بتوانند در آن خانه جای گیرند و علاوه بر آن مکانی برای تجارت و برگزاری مراسم نیز بوده است .
معماری خانه طباطبایی گودال باغچه و حیاط مرکز است . بعد از زلزله ای معروف سال ۱۱۹۲ هجری قمری اکثر خانه‌های کاشان را بدین صورت ساخته اند ، معماری گودال باغچه یعنی باغچه‌ی خانه در گودی قرار گرفته است .
بدین ترتیب بنا هم از نظر استحکام و مقابله با زلزله مقاوم می‌شود و هم آن که آبرسانی به بنا را تسهیل می‌کند در ضمن از رطوبت بنا هم برای رشد گیاهان استفاده می‌شود .
وقتی بنا در دل خاک باشد ( یعنی بصورت گودال باغچه ساخته شود) خانه در عایق حرارتی هم قرار دارد. نه خانه زود گرم می‌شود و نه زود سرد .
خانه‌ی طباطبایی‌ها متقارن ساخته شده است و معماری آن اسلامی و حجاب دار است .
بخش اندرونی خانه طباطبایی‌ها بخش اندرونی خانه دارای حیاط هایی زیباست . با آنکه اندازه‌ی آنها از حیاط بیرونی کوچکتر است ولی زیبایی خاص خویش را دارند .یک حیاط اندرونی در سمت راست و دیگری در سمت چپ اتاق پنج دری مرکزی را فرا گرفته اند .
حیاط اندرونی کوچکتر که به درب اصلی ورودی و خروجی خانه راه دارد اتاقی پنج دری برای پذیرایی از میهمانان و اتاقی کوچک برای زندگی افراد دارد. حوضی در میان حیاط و دو باغچه‌ی کوچک زیبایی حیاط را تکمیل می‌کنند .
وجود دو سرداب ( زیر زمین ) در این حیاط کاربری مناسبی به مکان داده است .
ایوان با اشراف به اتاق پنج دری و دارای درب هایی منقش به شیشه‌های رنگی ، مکانی مناسب برای جلوس را ایجاد کرده است .
اتاق پنج دری یا اتاق مرکزی اتاقی برای زندگی خود آقای طباطبایی و همسرشان بوده است . اتاقی که با آن که نقش و نگار خاصی ندارد ولی نوع طاق آن و اشراف داشتن به حیاط‌های اندرونی و بیرونی و رنگ پردازی پنجره‌ها زیبایی خاصی به آن بخشیده است .
حیاط اندرونی بزرگتر ، فضایی مهتابی دارد و اتاق‌های سه دری و یک اتاق پنج دری زیبا ، سردابی بزرگ و در میان حیاط باغچه و حوض هم فراموش نشده است . این قسمت هم دربی مجزا برای ورود و خروج از خانه دارد .
بخش بیرونی خانه طباطبایی‌ها بخش بیرونی خانه طباطبایی همان قسمت از خانه است که ابتدا به آن وارد می‌شویم.
حیاطی مصفا و زیبا دارد ، باغچه ای بزرگ و حوضی که آب زلال آن به جز زیبایی ؛ جهت آبیاری درختان و استفاده‌ی خانواده هم کاربرد داشته است .دور تا دور حیاط را اتاق هایی ساخته اند که تعدادی از آنها در زمستان و تعدادی از آنها در فصل تابستان استفاده می‌شده است .
اتاق هایی که بخش زمستانه هستند دارای شومینه و سقف‌های کوتاه هستند از ظهر تا غروب آفتاب هم دربرابر نور خورشید قرار دارند .
اتاق زمستانه را اتاق‌های آیینه هم می‌خوانند . اگر از اتاق نخستین به آخرین اتاق بنگری درب انتهایی آن به صورتی هست که گویی در مقابل آیینه قرار گرفته و تکرار شده است.
اتاق‌های تابستانه حد فاصل بخش بیرونی و خدمه است . زیباترین صحنه ای که از خانه‌ی طباطبایی می‌بینید در برگیرنده اتاق شاه نشین و ایوان یا همان تالار آیینه است .
جلوی اتاق هفت دری زیبایی که پشت زمینه‌ی بسیاری از عکس‌های یادگاری گردشگران است ، تالار آینه قرار دارد ؛ ایوانی که عصرها محل نشست و استراحت میهمانان بوده است و به سبب تعدد آینه‌ها در میان گچ بری‌ها به این نام خوانده و گفته شده است .
وارد اتاق شاه نشین که شوی محصور زیبایی مثال زدنی آن می‌گردی . اوج هنر و زیبایی در این اتاق بکار گرفته شده و از نقطه اوج تا کف پوش آن ؛ همه زیباست . گچ کاری ، نقاشی ، مقرنس بندی ، قطار بندی و هر آنچه می‌خواهی از هنر در این اتاق رفیع وجود دارد.
مکانی است برای پذیرایی از میهمانان مخصوص و یا کسانی که برای تجارت به خانه دعوت می‌شده اند .
میهمانانی که از اهمیت کمتری برای صاحب خانه برخوردار بوده اند و یا تعدادشان کمتر بوده است در اتاق‌های جانبی این اتاق با نام گوشواره ساکن می‌شده اند.
در پشت اتاق‌های گوشواره و همجوار با اتاق شاه نشین حیاط‌های کوچکی است که از آنها با نام پاسیو یا حیاط خلوت نام می‌بریم . سرتاسر این حیاط‌ها را نقاشی‌های زیبایی در بر گرفته است.
این حیاط‌ها در هنگامی که در اتاق‌های اطراف ( شاه نشین یا گوشواره) میهمانانی بوده اند مرکز استقرار خدمه‌ی خانه بوده . همچنین عاملی برای دریافت و تأمین نور اتاق‌های اطراف نیز بوده است.
از این حیاط راه پله هایی برای فضای بهار خواب وجود دارد .
از فضای حیات خلوت شرقی که به بهار خواب راه دارد می‌توان به فضای اسطبل رسید . اسطبل خانه طباطبائی به دو صورت دائم و موقت بوده است . میهمانان از درب شاه نشین که در نزدیکی اتاق شاه نشین است وارد می‌شده اند و خدمه هم از درب این محل به داخل خانه می‌آمده اند حیوانات خود را در اسطبل قرار می‌داده اند و از راه پله به بخش خدمه وارد می‌شده اند .
بخش خدمه خانه طباطبایی‌ها بخش خدمه فضایی است برای کار و زندگی خدمه‌ی خانه. در بخش خدمه حیاط و اتاق و سرداب وجود دارد و تنها تفاوتش آن است که دیگر از آن تزئینات عالی و زیبا خبری نیست .
در بخش خدمه‌ی خانه مطبخ هم قرار دارد و تمام غذای مصرفی خانواده و میهمانان و مراسم‌ها همه در این آشپزخانه پخته می‌شده است .اتاق‌های زندگی خدمه اکنون خراب شده است و وجود ندارد .
سرداب بخش خدمه جز آنکه برای زندگی تابستانی خدمه بوده بعنوان محلی برای نگهداری موارد غذایی هم استفاده می‌شده است .
خانه طباطبایی به عنوان نمونه ای زیبا از خانه‌های تاریخی ایران تمامی آنچه برای یک زندگی لازم است در خود به نیکی جای داده است . آنچه روایت شد گوشه‌ی از اطلاعات گردشگری خانه‌ی تاریخی طباطبائی‌های کاشان است بدون توجه خاص به حجم بالای علم معماری و اطلاعات شهرسازی که در این خانه به کار رفته است.
خانه طباطبایی‌ها که تحت شماره ۱۵۰۴ به ثبت رسیده، در نیمهٔ دوم سده ۱۳ هجری به‌وسیله حاج سید جعفر طباطبایی از بازرگانان نطنزی مقیم کاشان در محله سلطان امیر احمد احداث شده‌است.
منبع :
http://www.keyashiyan.com/
http://www.kashan-behzisti.ir/
