حمام‌های تاریخی
کاشان، از جمله آثار باشکوهی هستند که در دوران صفوی مورد ستایش جهانگردان داخلی و خارجی گردیده، به طوری که شاردن فرانسوی می‌گوید : «گرمابه‌های
کاشان فوق العاده عالی ، خوب و تمیز هستند».
این حمام‌ها با معماری عالی ویژگی‌های خاص یکی از پنج عنصر اصلی شهر (مسجد، بازار، خانه، حمام، آب انبار) به شمار می‌آید.
حمام فین در
باغ فین کاشان است. این حمام قدیمی به خاطرقتل میرزا تقی‌خان
حمام فین با قدمت
دوره قاجاریه، در مجموعه
باغ فین کاشان قرار دارد و از جمله آثار دیدنی این شهر به حساب می‌آید.
این حمام قدیمی به خاطرقتل امیرکبیر صدراعظم ناصرالدین شاه قاجار در ۲۰ دی ۱۲۳۰ هجری خورشیدی مشهور است.
درقسمت جنوبی باغ فین دو حمام وجود دارد که به حمام کوچک و بزرگ معروف است، حمام کوچک از آثار
دوره صفویه و همراه با بنای اولیه باغ فین ساخته شده‌است. حمام بزرگ در دوران قاجاریه به وسیله فتحعلی شاه ساخته شده‌است.
حمام سلطنتی (حمام بزرگ ) که به دستور فتح علی شاه در سال 1226 ه. ق ساخته شده مخصوص استفاده
...مشاهده کامل متن خانواده دربار بوده و هر وقت شاهان قاجار برای تفرج به باغ می‌آمدند از این حمام استفاده می‌کردند و حمام کوچک که برای استفاده خدمه بوده و در ایامی از هفته برای عموم مردم استفاده می‌شده است .
درِ حمام نسبت به کلاه هایی که قدیم استفاده می‌شده کوتاه است که دلیل آن همان فلسفه احترام به زمین است . قسمت‌های مختلف حمام شامل : 1- رختکن 2- راه فرعی به حمام برای رساندن وسایل به افراد داخل حمام 3- سربینه 4- صحن اصلی حمام که صحن اصلی خود شامل : 1- شاه نشین 2- حوض آب گرم 3- حوض آب نیمه گرم 4- حوض آب سرد که می‌توان ادعا کرد که سناهای امروزی به تقلید از همین حمام‌های سنتی ساخته شده است .
در صحن اصلی خزینه و اتاق‌های حجامت نیز قرار دارد . و اما سیستم گرمایش حمام ؛ آب حمام به وسیله تون گرم می‌شده که تون در وسط خزینه قرار دارد به صورت حفره ای که از پایین به فضای بیرون راه دارد شخصی که به او تون تاپ می‌گفتند هیزم را زیر تون می‌ریزد و روشن می‌کند .
روی تون در کف خزینه یک ورقه مسی قرار دارد که دور ورقه را با ملاط محکمی می‌بستند تا آب به زیر آن نفوذ نکند .
وقتی ورقه مسی داغ می‌شد آب خزینه را تا 40 درجه گرم می‌کرد . فضای حمام نیز به وسیله کانال‌های گربه رو که در زیر کف حمام ساخته شده اند و به قسمت تون متصل است گرم می‌شود .
دود تون هم از این قسمت به سقف هدایت می‌شود . دیواره‌های حمام از ساروج ساخته می‌شد که ساروج ملاط محکمی است از آهک ، خاکستر و گیاه لویی که وقتی این ترکیب در جایی نصب می‌شد رطوبت نمی‌توانست به پایه‌ها و دیوار بنا آسیب برساند .
روشنایی حمام نیز از طریق حفره هایی که در سقف بود به نام جامگاه تأمین می‌شد که این سوراخ‌ها شیشه‌های مجدی داشتند که دو خاصیت داشت : 1- نور را حتی درروزهای ابری دو برابر می‌کرد.
2- دید را از بالای پشت بام حمام مختل می‌نمود .
بعد از حمام سلطنتی، حمام صفوی (حمام کوچک ) قرار دارد که ساخت آن به سال 909 ه ق بر می‌گردد، که قسمت‌های آن شبیه حمام سلطنتی است فقط نکته قابل توجه آن وجود 7 کاشی قدیمی در قسمت خزانه است که حدود 500 سال قدمت دارد.
حمام بزرگ مخصوص امرا و حمام کوچک اختصاص به استفاده خدام داشته‌است. در هریک از حمام‌ها قسمتهایی شامل ورودی، گرمخانه، آبنما، خزینه، محل نظافت و سربینه (رختکن) به چشم می‌خورد.
کانالهایی جهت تعویض آب خزینه‌ها و حوضچه‌ها در کف حمام‌ها وجود دارد. دیوار حمام‌ها با عایق رطوبتی مخصوص – ماسه، آهک یا ساروج – پوشانده شده‌است. این حمام دارای دالان‌ها و راهروهای زیادی است و معماری زیبایی دارد.
از جمله دیگر حمام‌های معروف کاشان می‌توان به گرمابه‌های باغ فین، حمام سلطان امیر احمد، حمام گذرنو، حمام عبدالرزاق خان، حمام محتشم و... اشاره کرد.
مجموعه باغ فین کاشان در سال ۱۳۸۲ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
منبع :
fa.wikipedia.org
http://hamshahrionline.ir/
http://www.keyashiyan.com/
http://memari7.persianblog.ir/
