خانه عامری‌ها کاشان

یکی از این نمونه‌های مناسب معرفی معماری در کاشان خانه عامری‌ها است ، به این معنا که شناخت اجزای این اثر تاریخی می‌تواند ما را با کلیت هنر نقش و نگار آشنا سازد.
خانه عامری‌ها کاشان در محله سلطان میراحمد در شمال معبر اصلی آن و در خیابان علوی و در جوار حمام سلطان میر احمد واقع شده است و قدمت آن به دوران زندیه بر می‌گردد و در دوران قاجار در قرن 13 هجری قمری به وسیله مرحوم سهام‌السلطنه عامری به عنوان محل سکونت فامیلی توسعه یافته است و بناهای دیگری به آن اضافه شد و البته در این میان گمانه‌هایی مبنی بر وجود ریشه اصلی بنا در دوره سلجوقی و صفویه وجود دارد.
خانه عامری‌ها شامل حدود 85 اتاق و چندین حیاط است که یکی از بزرگترین خانه‌های تاریخی شهر کاشان به شمار می‌رود و از قدیمی‌ترین بخش‌های آن حیاط بیرونی و اندرونی محسوب می‌شود بر این اساس خانه عامری‌ها از گستردگی فراوانی برخوردار است چنانکه مساحت آن به نزدیک 9 هزار متر مربع می‌رسد که با وجود زیربنای وسیع، به گونه هماهنگ و حساب شده ساخته شده است.
مساحت عرصه مجموعه شامل این اثر که از چند خانه مجزای مجاور و در ارتباط با یکدیگر شکل گرفته مشتمل بر سه خانه با پنج حیاط مرکزی ...مشاهده کامل متن به صورتی اندرونی و بیرونی همراه با فضاهای سرپوشیده متعدد و متنوع است که مهمترین بخش این مجموعه، خانه عامری‌‌ها به شمار می‌رود.
اما خانه عامری‌ها دارای حوضخانه، دو بخش اندرونی و بیرونی، همراه با ایوان‌‌های رفیع و شاه‌نشین‌های هفت دری و تعداد زیادی اتاق‌های سه دری است که اطراف حیاط با آهنگی موزون و به صورت قرینه استقرار یافته‌اند و در تمام حیاط‌‌های خانه عامری‌‌ها اصل تقارن در ضلع شمالی، جنوبی، شرقی و غربی رعایت شده است.
حیاط‌ها دارای حوضخانه‌‌هایی هستند که برای استفاده در تابستان کاربرد داشته است و همچنین تمامی بدنه خارجی حیاط‌‌ها و برخی از بدنه‌ها و پوشش‌های داخلی با انواع تزیینات زیبا و هنرمندانه ایرانی همچون گچ‌بری، یزدی و رسمی‌بندی، مقرنس، نقاشی روی گچ، درودگری، منبت‌کاری، گره‌چینی و برخی از هنرهای تزیینی دیگر پوشیده شده است.
این مجموعه مشتمل بر هفت حیاط می‌باشد که چهار حیاط آن به صورت بیرونی، اندرونی، مهمان خانه، خیاط خدمه و سواران نظامی مورد استفاده و در سه حیاط دیگر بستگان نزدیک سهام السلطنه سکونت داشتند.
اما ارتفاع بادگیری‌ها مهم‌ترین شاخصه این خانه تاریخی است؛ عنصر آشنای معماری کویر که برای خنک نگه داشتن زیرزمین‌ها و بخش‌های مورد استفاده در تابستان به جهت گرمای طاقت‌فرسای کاشان کویری در معماری گذشته این خطه متداول بوده است، خانه عامری‌ها دارای بلندترین بادگیر در بین بادگیرهای خانه‌های کاشان است و به نوعی خصوصیت شاخص این خانه به شمار می‌رود.
مالک نخستین بنا فردی بنام سهام‌السلطنه عرب بوده است که این بنا را به پاس حمایت از حاکم وقت کاشان و دفع محاصره آقا محمد خان از وی به هدیه می‌گیرد؛ اما این بنای باشکوه شهرت خود را از فرزند سهام‌السلطنه یعنی ابراهیم خلیل خان عامری از اعیان با نفوذ این خطه گرفته است که در میان دیگر برادران خود از نفوذ و اعتبار بیشتری برخوردار بوده است.
مجموعه مذکور دارای حمام اختصاصی زنانه و مردانه می‌باشد. پس از سهام السلطنه، حیاط‌های بیرونی و اندرونی در اختیار فرزند وی مرحوم ابراهیم خلیل خان عامری و بقیه‌ی ساختمان‌ها به دیگر افراد این خاندان تعلق گرفته و به مرور زمان بعضی از حیاط‌ها تفکیک و به افراد دیگری فروخته شده است.
مجموعه عامری‌ها تا حدود دهه 30 قرن حاضر مورد استفاده مالکان اصلی بوده است.
در سال 1374، تعمیرات حیاط بیرونی و اندرونی توسط میراث فرهنگی کاشان و مساعدت «هیئت امنای بافت بناهای تاریخی کاشان» آغاز گردید. لکن در سال 1379 مجموعه‌ی عامری‌ها در طرح پردیسان سازمان میراث فرهنگی کشور قرار گرفت و برنامه ریزی شد که به مهمانسرای بزرگ گردش گری مبدل گردد.
لذا توسط سازمان میراث فرهنگی نسبت به خریداری خانه‌ها و مرمت اساسی و کامل آنها اقدام شد که تا کنون بخش‌های عمده ای از آن بازسازی گردیده است. طرح، معماری، شکوه و تزئینات جالب این مجموعه و ایوان‌ها و حوض خانه‌ها وزیرزمین‌ها و حیاط‌های گودال باغچه‌ی این مجموعه، آن را در ردیف یکی از دیدنی‌ترین بناها قرار داده است و پیش بینی می‌شود با شروع بهره برداری از آن به عنوان مهمانسرا به صورت یکی از پر جاذبه‌ترین اقامتگاه‌های گردشگری ایران مورد توجه ایران گردان و جهان گردان قرار گیرد.


منبع :
http://www.kashanica.com/index/house/housedetail/12
http://kaums.ac.ir/Default.aspx?PageID=519
http://www.keyashiyan.com/
http://www.farsnews.com/