آدرس : شمیران - میدان تجریش
امامزاده صالح نام زیارتگاهی در محله تجریش تهران است. امامزاده صالح از پسران امام موسی کاظم و برادران امام خوبی‌ها امام رضا (ع) است.
این امامزاده یکی از بزرگترین و مشهورترین زیارتگاه‌های استان تهران میباشد که از سال هزار و سیصد و پنجاه و یک در فهرست آثار ملی ایران با شماره ثبت نهصد و نه ثبت گردیده است.
در کتاب کنز الانساب درباره نسب امامزاده صالح اینطور آمده است که ایشان که به شمیران آمده و در تجریش را به قتل رسانیده شده است. در زیارت‌نامه وی نیز به این موضوع اشاره شده است.
همچنین کتیبه قدیمی ای که در گذشته بر سردر ورودی رواق نصب بوده است، این نکته را مورد تاکید قرار می‌دهد.
گفته شده است که فرزندان وی نیز به‌همراه او به ری آمده بودند و بدین‌جهت برخی بقعه‌ها در تهران به ایشان منسوب است.
بنای بقعه اصلی شامل ساختمان چهارگوش بزرگ و مستحکمی با دیوارهای قطور است و فضای درونی آن تقریبا پنج و نیم متر مربع مساحت دارد.
وضع طاقنماها و معماری ساختمان و پوشش آن از معماری بناهای سده هفتم و هشتم میباشد. بنا به شواهد در امامزاده صالح کتیبه‌ای به سال هفتصذ هجری قمری وجود داشته که ظاهرا در تعمیرات و تغییر مدخل بنا از میان رفته است که با توجه آن همزمان با پادشاهی غازان خان بوده است.
در داخل حریم گسترده امامزاده صالح صندوقی چوبین وجود دارد که احتمالا متعلق به دوران اواخر صفوی یا افشار میباشد و ضریح ممتاز نقره‌ای آن که اضلاع شرقی و شمال شرقی و غربی آن دارای محفظه مشبک مزین به نقره و ضلع جنوبی آن مشبک چوبی است از وقفیات مرحوم آقای میرزا سعیدخان وزیر امور خارجه اواخر قاجار است.
در توسعه اول در حدود سال هزا و دویست هجری قمری مسجد، حسینیه و حمام در صحن شمالی و در زمین‌هایی که توسط شجاع السلطنه، پسر ششم فتحعلیشاه وقف امامزاده شد ساخته شده است.
صحن و حیاط این بقعه گورستان عمومی بود و در بیست سال اخیر اثر گورها را از بین برده‌اند و فقط تعداد محدودی از سنگ قبرها را باقی گذاشته‌اند. ازجمله سنگ قبر محمدولی خان تنکابنی (سپهسالار اعظم).
گفته می‌شود که سر این امامزاده در این آرامگاه مدفون است و بدن وی نیز در آرامگاهی با نام مشابه (واقع در میدان عالی قاپو اردبیل) آرمیده‌است. در کنار بقعه امامزاده صالح شخصیتهایی چون میرزا حسن خان موتمن الملک، میرزا حسن خان مشیرالدوله پیرنیا، دکتر حشمت و ... آرمیده اند.
بنای بقعه اصلی شامل ساختمان چهارگوش بزرگ و مستحکمی با دیوارهای قطور است و فضای درونی آن تقریبا ۵٫۶ متر مربع مساحت دارد. وضع طاقنماها و معماری ساختمان و پوشش آن از معماری بناهای سدهٔ هفتم و هشتم است.
ایوان ورودی و رواق در سمت شمال حرم واقع است و بالای حرم در رواق، لوح مستطیل خشتی کاشی‌کاری شده‌است که تاریخ هزار و دویست و ده هجری قمری را بر روی آن نقش بسته است و نام فتحعلیشاه بر آن حک شده‌است.
هلاکو میرزا فرزند فتحعلیشاه قاجار در سال هزار و دویست و ده هجری قمری ، بانی بازسازی و آذین‌کاری آن بوده‌است. وی گنبد را با کاشی پوشاند و در ورودی را از غرب به شمال که حیاط موقوفه پدرش بود بازگرداند.
گنبد کاشی‌کاری‌شده بقعه در سال هزار و سیصد و سی و هشت در آخرین سال عمر حسن فداکار با هزینه شخصی باز سازی و کاشی‌کاری مجدد شد. محوطه امامزاده صالح پیش از تغییر فضای خیابانی تجریش، محوطه‌ای کاملا محصورشده همچون دیگر زیارتگاه‌های ایران بوده‌است؛ ولی امروزه از حصار دیوارها خارج شده‌است.
از سال هزار و سیصد و پنجاه و چهار تا به امروز توسعه مرمت بنا در مراحل مختلفی توسط خیرین انجام گرفته است.
درب شمالی و درب شرقی این امامزاده به بازار تجریش و درب غربی رو به پایانه یا ترمینال اتوبوس‌های داخل شهری می‌شود.
دو درب شمالی آن همیشه به روی زائران باز است که یکی مخصوص آمد و رفت زائران مرد و دیگری ویژهبانوان میباشد.
فضای داخلی امامزاده شامل چهار رواق است ، دو رواق مخصوص مردان و دو رواق برای بانوان است که با کشیدن حفاظ از هم جدا شده‌اند.
داخل امامزاده آینه کاری شده است که حدود دوازده سال پیش انجام شده است. درهایی که رواق‌ها را به حرم وصل می‌کند، منبت کاری شده است و به طور کلی هر چه در صحن و بیرون آن می‌بینیم، کاملا جدید است.
از دوازده سال پیش با شروع مرحله اول اجرای طرح جامع امامزاده، اقدامات اساسی در آن صورت گرفت.
در طبقه زیرین حرم سرداب است که سنگ قبر اصلی در آنجاست و تا به حال کسی اجازه ورود به آنجا را نداشته است.
از سال هزار و سیصد و هفتاد و چهار طرح توسعه حرم با توجه به افزایش زائران با خرید خانه‌ها و واحدهای تجاری اطراف جهت توسعه شروع شده و ادامه دارد. طبق طرح جامعی که برای این امامزاده درنظر گرفته شده، قرار است در سه مرحله، شانزده هزار متر مربع به فضای زیارتگاه اضافه شود.
یکی از معروف‌ترین چنارهای کهن‌سال ایران که قدمتی حدود هشتصدسال داشته است در محوطه این امامزاده واقع شده بود که در آثار جهان‌گردان خارجی نیز به آن اشاره شده است.
http://fa.wikipedia.org/
http://www.awqaf.ir/
http://www.beytoote.com/
