یکی از آثار مهم
دوره صفوی در
قزوین عمارت
چهلستون یا کلاه فرنگی است که در وسط باغ بزرگی قرار دارد و تنها کوشک باقی مانده از مجموعه کاخهای سلطنتی روزگار شاه طهماسب است و در دور صفویه (زمانی که
قزوین پایتخت بود) به کلاه فرنگی معروف بود.
این کاخ بسیار زیباست و درست در مرکز شهر
قزوین،در میدان آزادی(سبزه‌میدان) این شهر واقع شده است. "
عمارت کلاه فرنگی" به همراه
سردر عالی قاپو تنها بناهای باقی مانده از باغهای
دوره صفویه در
قزوین است.
این بنا در
دوره قاجاریه توسط محمدباقر سعدالسلطنه فرماندار وقت
قزوین بازسازی شد و
چهلستون نام گرفت.
این مکان که کاخ شاهی بوده است، ساختمانی هشت گوش به مساحت تقریبی 500 متر مربع است. براساس نقشه یک معمار ترک در دو طبقه ساخته شده و دارای تالارها و اتاق‌های کوچکی در هر طبقه است و با شیوه شطرنجی خیلی کوچک ساخته و دارای پنجره‌های چوبی بسیار
...مشاهده کامل متن ظریف و زیبا است.
رواقی با ستونهای آجری و قوسهای نیم دایره ای بنا را در برگرفته و بر بالای آن ایوانی با ستونهای چوبی استوار شده است. نقشه بنا دارای طرحی با محورهای صلیبی و برون گرا و سقف طبقه همکف پوشیده از مقرنس با طرح‌های بدیع و سقف طبقه فوقانی خنچه پوش است.
با توجه به عمارتهای تبریز، شاه دستور داد این بنا را نیز مزین به نقاشی کنند تا تداعی کننده کاخهای تبریز باشد؛ در نتیجه، بهترین و زبده‌ترین نقاشان جمع شدند و چهلستون را به نقاشی‌هایی با مضامین:قصه‌های شیرین و فرهاد، لیلی و مجنون، صحنه‌های رزم و مسابقات چوگان و شکار و.... مزین کردند.
نقاشیهای دیواری طبقه اول نمونه ای از هنر نگارگری مکتب قزوین و دارای شهرت جهانی است. تالار بزرگ طبقه دوم با ارسی‌های پنج چشمه ای در چهار جهت اصلی به محوطه غلام گردش بالا می‌پیوندد که دارای سقف بلندی از خنچه پوش بوده است.
گفته اند بنای هشت بهشت اصفهان با گرته برداری از این اثر ساخته شده است.
با اینکه عبدی بیگ شیرازی شاعر و مورخ دوره شاه طهماسب در اشعار خود عمارتهای شاهی را به دقت توصیف نموده ولی نامی از هنرمندان نقاش و معمار بنا نمی‌برد، اما بیگ نقاشیهای دیواری برون و درونی کاخ چهلستون قزوین را اثر میرزا علی نقاش، مظفرعلی نقاش، علی‌اصغر کاشی، عبدالجبار استرآبادی و رضا عباسی که از ماهرترین استادان زمان خود بوده‌اند دانسته‌است.
متاسفانه به دلیل تغییر کابری بنا به ساختمانی نظامی و نیاز به فضایی خشک و به دور از تزیینات، تمامی نقاشی‌ها تخریب و یا روی آنها را با گچ پوشانده‌اند.
یکی دیگر از دلایل تخریب نقاشی‌ها، تغییر حکومتهاست؛ زیرا هر حکومتی با روی کار آمدن خود برای نشان دادن اقتدار خود و از بین بردن آثار حکومت سابق، نقاشیهای قدیم را تخریب و یا روی همانها نقاشیهای دیگری را ترسیم می‌کرده‌اند.
این بنا در حال حاضر، به عنوان موزه خوشنویسی قزوین محل نگهداری آثاری ارزشمند از خطاطی‌ها و کتابهای قدیمی و... است. در مراسم بزرگداشت روز جهانی موزه که در تهران و در اردیبهشت 1392، توسط کمیته ملی موزه‌ها(ایکوم) برگزار شد، کاخ موزه چهلستون موفق به کسب رتبه اول کشوری در نگهداری از اموال فرهنگی- تاریخی شد.
عمارت کلاه‌فرنگی یا کاخ موزه چهلستون قزوین در سال 1337 توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره 389 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
منابع :
http://fa.wikipedia.org/wiki
http://old.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsId=1555807
http://ilna.ir/news/news.cfm?id=74469
http://www.inn.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=0&Id=122627&Rate=0
http://qazvin.irib.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=7747:1391-01-25-06-28-26&catid=231:1390-07-30-13-10-13
